متولد ۱۳۷۴،فارغ التحصیل هنرستان موسیقی،دانشجوی کارشناسی آهنگسازی
اساتید ترومبون: حسین شریفی،سیامک کریم پور،عباس دبیردانش،جعفر سیامکی
رزومه:
اجرای ارکستر خانه هنرمندان در تالار رودکی
اجرای ارکستر واحد چهار تالار وحدت
اجرای ارکستر بادی به رهبری امین سالمی دانشگاه امیرکبیر
اجرای ارکستر بادی برای مراسم استاد خورشیدفر تالار وحدت
اجرای ارکستر هونیواک اصفهان
ضبط آلبوم بانگ سرخ اصفهان
اجرای تکنوازی در دانشگاه علمی کاربردی اصفهان
همکاری با ارکسترهای فرهنگ و هنر،رسانه هنر،آریابانگ (آئولوس)،ارکستر ملی اصفهان
با بررسی موسیقى کشورمان در نیم قرن گذشته در تک نوازى، بداهه سرایى خلاق، آهنگسازى،
آموزش، ساختن ساز، تحقیق، مدیریت و … به شاخص هایى مجزا بر می خوریم، که می توانیم ارزشها و فضایل چهره هاى نامدار موسیقى مان را بهتر بشناسیم. در جامعه موسیقى ایران، کمتر کسى است که انحصاراً متعلق به یک حوزه و فقط متعلق به یک مقوله از موسیقى باشد. عموماً یک موسیقیدان نامدار، در حوزه هاى مجاور هم فعالیت دارد اما کار بر روي یکى از آن جبهه ها، بیش از سایر موارد، موجب شهرت او مى شود. استاد “هوشنگ ظریف”، نوازنده توانمند و پرسابقه “تار” و یکىازبرجستهترینهنرآموختگانهنرستانموسیقىملىدردوره ریاستاستاد”روحااللهخالقى”، گذشته از اعتبارى که در تک نوازى و نیز در همنوازى با گروههاى معتبر موسیقى دارد، آموزگارى ممتاز و تأثیر گذار بوده است. نقش او در آموزش تکنیک هاى صحیحِ تارنوازى و تربیت هنرجویانش به حدى است که مى توان درباره آن، کتابها نوشت. نواختن او بى تکلف، سلیس، دقیق، مقید به آموزشهاى کلاسیک و داراى روحیه اى سالم و عقلانى است. فضاهاى نامتعارف، هنجارگریزى در ملودى ها و ریتم ها و تزئین ها و جمله بندى ها، آنچنان که در ساز بسیاري رویت می شود، در ساز ایشان شنیده نمى شود. تکنیک وي نیز ظاهراً سهل، اما باطناً از چنان استوارى و سلامتى برخوردار است که تنها آنان که سالها با جدیت تار نواخته اند ارزش آن را درك مى کنند.
استاد حسین علیزاده ازشاگردان برجسته ایشان میگویند: “هروقت کسی خوب تار میزند میگوییم یا شاگرد استاد ظریف بوده یا از جلوي کلاس ایشان رد شده است. “همچنین از “پرویز منصوري”- موسیقیدان، مدرس و مترجم معروف- نقل می کنند که روزي در راهروهاي هنرستان می رفته است که از اتاقی صداي یکی از قطعات “کلنل وزیري” را می شنود. خوب که دقت می کند حس می کند که آن کسی که قطعات را می نوازد از خود “وزیري” هم بهتر می زند. وارد اتاق که می شود استاد “هوشنگ ظریف” را در گوشه اي می بیند که تار به دست مشغول نواختن است.
ساز “ظریف” در دوره اي، تحت تاثیر استادان خود و دوره اي تحت تاثیر شیوه هاي نوازندگی در رادیو قرار گرفته است و به همین رو، برخی از ویژگی ها در مقاطعی در ساز وي پررنگ تر و در دوره اي کم رنگ تر است. مضراب هاي شفاف و تفکیک شده، ریزهاي شمرده، تریل هاي پر و خوش صدا، استفاده کمتر از ویبره روي خَرَك در بیشتر آثار ضبط شده از استاد به جهت ایجاد صداي کاملا رو و بدون افکت، استفاده از ناله هاي طولی، انتخاب مایه هاي خوش صدا، خوش کوك و خوش دست براي ساز تار در آثار تک نوازي، تنوع زیاد در فرم نوازندگی، گاهی تحت تاثیر استادانش “موسی خان معروفی” و “علی اکبرخان شهنازي”، گاهی تحت تاثیر کلنل علینقی وزیري )به خصوص در ضربی ها( و گاهی تحت تاثیر شیوه هاي رادیویی. صداي ساز استاد “هوشنگ ظریف” می تواند استانداردي بین المللی جهت شنیدن صداي ساز تار باشد و به معناي واقعی می توان ساز تار را در مضراب ها و پنجه این استاد بزرگ به جهانیان معرفی کرد. بطورکلی دوشیوه در تارنوازي رایج است. فاخرنوازي که بیشترشیوه قاجاري است وشامل ریزهاي پرشمار و پرسرعت، تکنیک بالا وانگشت گذاري هاي دقیق که بسیار مشکل بوده وسالها باید یک نوازنده براي دست یابی به چنین شیوه اي تمرین کند. مضراب هاي پرشمار و پرقدرت از دیگر مشخصات این شیوه است. و اما شیوه شیرین نوازي، دراین شیوه مضراب ها شمرده، ریتم ها سنگین و استفاده از تکنیک هایی مانند پاساژ، نواختن درقسمت بم تر پوست ساز، وگلیساندوها وکنده کاري هاي شفاف ودقیق بداهه نوازي هاي اصولی یرگرفته شده ازردیف است. درچهارمضراب ها جملات کوتاه و بصورت سوال و جواب درقسمت هاي بم و زیر نواخته میشوند. استاد “عبدالحسین شهنازي” برادر کوچک استاد “علی اکبرخان شهنازي” را بنیان گذار این شیوه میدانند. گفته میشود شیوه ایشان تحت تاثیر بربط نوازهاي عربی و ترکی است. دوشاگرد ایشان استادان “جلیل شهناز” و “فرهنگ شریف” این شیوه را به کمال رساندند. این شیوه دردوران پخش برنامه گلها مورد اقبال بسیار زیادي قرارگرفته بود. در شیوه استاد “علینقی وزیري”، ریتم هاي مختلف یعنی لنگ، ترکیبی و ساده بکار رفته است. این شیوه بر نٌت نگاريِ دقیق وعلمی استوار است وشامل اتودهاي بسیار پیچیده و مشکل و انگشت گذاري هاي دقیق و سونوریته قوي است ..و کمی از فضاي سنتی فاصله دارد. در اتودهاي استاد “وزیري”
پیچیدگی نت و انگشت گذاري ها و بنیان گذارِ اتود نوازي در موسیقی ایرانی است. استاد “هوشنگ ظریف”، از آنجا که هم شاگرد ارشد استاد “علی اکبر شهنازي” و استاد “کلنل علی نقی وزیري” بوده اند وهم سالها استاد هنرستان موسیقی بوده اند درنوازندگی ایشان، هم صلابت مضراب هاي استاد “شهنازي” دیده میشود هم شیوایی و رسایی مضراب هاي استاد “جیل شهناز” وهم پیچیدگی سبک استاد “وزیري”. یکی از تفاوت هاي شیوه تدریس استاد “ظریف” این است که او برخلاف بسیاري، ردیف “میرزاعبداالله” را درس نمی دهد. استناد او در تدریس، به ردیف استادش “موسی خان معروفی” است. زنده یاد “موسی خان معروفی” این ردیف را در طول 30 سال و با بهره گیري از ردیف “میرزا عبداالله” و “میرزاحسین قلی” و برخی دیگر از قٌدما نوشته است. استاد “ظریف” معتقد است این ردیف کامل ترین ردیف است و خود را به عنوان یک شاگرد موظف می داند که این ردیف تدریس شود و از پایمال شدن آن جلوگیري کند. بسیاري از اساتید قدیمیِ موسیقیِ ایرانی، اعتقاد چندانی به نٌت نداشتند. آنها سعی می کردند موسیقی را به روش سینه به سینه منتقل کنند و کمتر تلاشی، براي مکتوب کردن موسیقی داشتند. برخی از آثار این افراد با مرگ خود یا شاگردان شان از بین رفت. اما برخی دیگر از این آثار به همت عده اي از جمله استاد “هوشنگ ظریف” به نت تبدیل شد و براي همیشه خواهد ماند. نوشتن اولین کتاب نت تنبک با همکاري استاد “حسین دهلوي” از جمله فعالیت هاي وي است. همچنین نت نگاري و ویرایش چهار کتاب در مورد استادان “لطف االله مجد”، “جلیل شهناز”، “فرهنگ شریف” و “ابراهیم سرخوش” را نیز بر عهده داشته است. علاوه بر اجراهایی که از ظریف در برنامه هاي متعدد گل ها ضبط و پخش شده است وي چندین کاست تکنوازي مشهور را نیز در کارنامه خود به یادگار گذاشته است .کاست »اصفهان-دشتی« یکی از بهترین نمونه هاي تکنوازي تار در ایران است که توسط استاد “ظریف” اجرا شده است. در این کاست علاوه بر گوشه هایی از “اصفهان” و “دشتی” سه قطعه “دختر ژولیده”، “بندباز” و “ژیمناستیک موزیکال” از آثار “کلنل علینقی وزیري” به اجرا درآمده است که بسیار شنیدنی است. همچنین می توان به مجموعه اي از تکنوازي ها در کنار استاد “فرامرز پایور” نیز در مجموعه کارهاي استاد “ظریف” اشاره کرد. وي گوشه هایی از ردیف “موسی
معروفی” را نیز به کوشش استاد “کامبیز روشن روان” ضبط کرده است و همچنین نوار کتاب دستور مقدماتی تار و سه‌تار نیز از اوست. استاد “ظریف” در 16 آذر سال 1317 در تهران متولد شد و پس از پایان دوره ابتدایی وارد هنرستان موسیقی شد و از حضور اساتیدي چون “موسی معروفی”، “روحاالله خالقی”، “جواد معروفی” و “حسین تهرانی” بهرمند شد. سپس در دوره عالی هنرکده موسیقی از محضر استاد “علیاکبر شهنازي” و “علینقی وزیري” جهت فراگیري ردیف بهرمند شد. وي علاوه بر اینها، سال ها در محیط هاي دانشگاهی حضور داشته و تدریس کرده است. در کنار این موضوع، کنسرت هاي پژوهشی بسیاري را نیز در کارنامه خود دارد. استاد “ظریف” در اوایل دهه 70 موفق به دریافت نشان درجه یک هنري از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شد که معادل مدرك دکتراست. از جمله شاگردان وي میتوان “حسین علیزاده”، “داریوش طلایی”، “ارشد طهماسبی”، “حمید متبسم” و “محمد شجاعی”، زنده یاد “شهریار فریوسفی”، زنده یاد “منصور سینکی” را نام برد. به راستی استاد “هوشنگ ظریف” در تاریخ تارنوازي معاصر تکرار ناشدنی وکم نظیر هستند، براي این استاد یگانه، طول عمر و سلامتی آرزومندیم.
منابع: – سید علیرضا میرعلینقى، نویسنده و کارشناس موسیقی – عماد برقعی روزنامه شرق
زندگى نامه
ماهور متولد مشهد از سن بسيار پايين موسيقي را شروع كرده و تحصيلات آكادميك موسيقي را در كشورهاي مختلف فرا گرفته است.
ماهور در چند سال اخير زندگي خود را وقف تدريس و آموزش موسيقي به كودكان و علاقمندان به موسيقي از سراسر دنيا نموده و دانشجويان بسياري مشتاقانه كلاس هاي او را دنبال ميكنند.
وي كارشناس ارشد حقوق در رشته جرم شناسي بود كه به خاطر عشق به موسيقي مسير زندگي خود را تغيير و تمام وقت خودرا صرف آموزش موسيقى از جمله سلفژ، پيانو و گيتار به دوست داران موسيقي نمود.
او كه از صداي باريتون برخوردار است از شش سال پيش به صورت حرفه اي اقدام به خواندن آهنگ هاي پاپ كلاسيك كرد و با توجه به علاقه اش به حفظ موسيقي ايراني توانست فعاليت قانوني اش را در ارائه آلبوم با همكاري با بزرگان موسيقي ايراني گسترده تر كند و در اين زمينه كارهايي فاخر و ارزشمند را به جامعه هنر و ملت شريف ايران تقديم كند.
٤ اثر از البوم عشق بزرگ به نام هاى كى مى فهمه ، عشق بزرگ ، تو ميرى و لهجه بارون منتشر شده است . فروش كل مجموعه عشق بزرگ تنها به صورت ديجيتال و از تاريخ جمعه ٣ آذر در سايت هاى بيپتونز و ريتمو آغاز مى گردد.
مرورى بر برخى قطعات آلبوم موسیقی عشق بزرگ با صدای ماهور .mp4
مرورى بر برخى قطعات آلبوم موسیقی عشق بزرگ با صدای ماهور .mp4
کی میفهمه با صدای ماهور ترانه زهره زمانی تنظیم سعید زمانی طراح شایان صفرنژاد.mp4
کی میفهمه با صدای ماهور ترانه زهره زمانی تنظیم سعید زمانی طراح شایان صفرنژاد.mp4
تو میری با صدای ماهور ترانه زهره زمانی تنظیم هومن نامداری .mp4
عشق بزرگ با صدای ماهور ترانه زهره زمانی تنظیم سعید زمانی .mp4
لهجه ی بارون با صدای ماهور ترانه سامیه سلیمی تنظیم سعید زمانی .mp4
بدین‌وسیله موفقیت شما را در به‌پایان رساندن دوره‌یمتوسطه‌ی رشته‌ی سه‌تار تبریک میگوییم. امیدواریم با ادامه‌ی فعالیت هنری خود شاهد شکوفایی خلاقیت شما در این زمینه باشیم. ارزیابی ما از شما در این دوره به شرح زیر است:
نظم و اخلاق: عالی
اکول: عالی
توانایی همنوازی: عالی
رعایت دقیق ریتم: عالی
قدرت گوش: عالی
تمرین روزانه: خوب
دشیفر: متوسط
توانایی کوک ساز: عالی
سونوریته: خوب
نوانس: خوب
دقت اجرا: خوب
رپرتوار نواخته شده در این دوره: ردیف میرزا عبدالله و ردیف آوازی عبدالله دوامی
همچنین سطح کاری شما در این دوره عالی است.
ایمان ملکی
نیما فریدونی
گواهی‌‌نامه‌ی پایان‌دوره‌ی متوسطه حسین مردانی هنرجوی سه‌تار نیما فریدونی آموزشگاه موسیقی فریدونی
آهنگ نامهربونی کوروس سرهنگ زاده حسین مردانی سه تار.mp4
آهنگ نامهربونی کوروس سرهنگ زاده حسین مردانی سه تار.mp4
تصنیف چون به زلف خویش شانه می زنی بیات اصفهان حسین مردانی تار
تصنیف چون به زلف خویش شانه می زنی بیات اصفهان حسین مردانی تار.mp4
بداهه نوازی بیات اصفهان ۶ حسین مردانی سه تار
بداهه نوازی بیات اصفهان ۵ حسین مردانی سه تار.mp4
بداهه نوازی بیات اصفهان ۳ حسین مردانی سه تار.mov
بداهه نوازی آواز بیات اصفهان سه‌تار حسین مردانی ۴.mp4
بداهه نوازی آواز بیات اصفهان سه تار حسین مردانی.mp4
بداهه نوازی بیات اصفهان ۳ حسین مردانی سه‌تار.mov
بداهه نوازی بیات اصفهان ۳ حسین مردانی سه تار.mov
بداهه نوازی سه تار حسین مردانی بیات اصفهان.mp4
حسین مردانی بداهه نوازی سه تار در آواز بیات اصفهان.mp4
بداهه نوازی سه‌تار دستگاه ماهور حسین مردانی.mp4
بداهه نوازی سه تار دستگاه ماهور حسین مردانی.mp4
بداهه نوازی بیات اصفهان ۳ سه‌تار حسین مردانی
بداهه نوازی بیات اصفهان ۳ سه تار حسین مردانی
بداهه نوازی بیات اصفهان ۲ سه‌تار حسین مردانی
بداهه نوازی بیات اصفهان سه‌تار حسین مردانی
بداهه نوازی بیات اصفهان سه تار حسین مردانی
تصنیف میباره بارون بیات اصفهان حسین مردانی
تصنیف جمال جانان حمید مسعودی سه تار حسین مردانی تمبک سیاوش ابراهیمی
تصنیف جمال جانان حمید مسعودی سه تار حسین مردانی تمبک سیاوش ابراهیمی
بداهه نوازی در دستگاه ماهور حسین مردانی سه تار و جواد شربتی آواز صوتی
بداهه نوازی در دستگاه ماهور حسین مردانی سه تار و جواد شربتی آواز صوتی
بخشی ازکنسرت گروه موسیقی خورشید تابنده بندر گز به سرپرستی حسین مردانی.mp4
بخشی ازکنسرت گروه موسیقی خورشید تابنده بندر گز به سرپرستی حسین مردانی.mp4
بخشی ازکنسرت گروه موسیقی خورشید تابنده (بندرگز) از راست به چپ منوچهری تمبک . رضایی تار . مسعودی آواز . طیبی سنتور . مردانی سه‌تار . علی نژاد سه‌تار باس . سرپرست و تنظیم قطعات مردانی اجرا در مایه بیات اصفهان . پیش درآمد از حسین مردانی
بداهه نوازی چهار مضراب ماهور حسین مردانی تار.mp4
بداهه نوازی چهار مضراب ماهور حسین مردانی تار.mp4
بداهه نوازی دستگاه راست پنج گاه سه‌تار حسین مردانی.mp4
بداهه نوازی دستگاه راست پنج گاه سه تار حسین مردانی.mp4
بداهه نوازی سه‌تار باس حسین مردانی آواز بیات اصفهان.mp4
بداهه نوازی سه تار باس حسین مردانی آواز بیات اصفهان.mp4
تصنیف بگذار تا بگرییم چون ابر در بهاران بیاد عزیزان زلزله زده در غرب کشور حسین مردانی.mp4
تصنیف بگذار تا بگرییم چون ابر در بهاران بیاد عزیزان زلزله زده در غرب کشور حسین مردانی.mp4
تصنیف مژده ی دیدار حسین مردانی تار و آواز.mp4
بداهه نوازی و بداهه خوانی در آواز بیات اصفهان جواد شربتی آواز و حسین مردانی تار.mp4
بداهه نوازی و بداهه خوانی در آواز بیات اصفهان جواد شربتی آواز و حسین مردانی تار.mp4
بداهه خوانی در دستگاه چهار گاه آواز سید ابراهیم خالقی سه‌تار حسین مردانی.mp4
بداهه خوانی در دستگاه چهار گاه آواز سید ابراهیم خالقی سه تار حسین مردانی.mp4
حسین مردانی بداهه نوازی سه‌تار آواز بیات اصفهان به شیوه ی تنبور.mp4
حسین مردانی بداهه نوازی سه تار آواز بیات اصفهان به شیوه ی تنبور.mp4
تصنیف بیات اصفهان عماد خراسانی تار حسین مردانی.mp4
تصنیف بیات اصفهان عماد خراسانی تار حسین مردانی.mp4
مارا گلی از چیدن رویش نگذارند
چیدن چه خیال است که دیدن نگذارند
صد شربت نوشین زلب زنده دلان را
نزدیک لب ارندو چشیدن نگذارند
گفتم شنود مژده دیدار تو گوشم؟
آن نیز شنیدم که شنیدن نگذارند
بداهه نوازی و بداهه خوانی در آواز ابوعطا حسین دباغ آواز و حسین مردانی سه‌تار.mp4
بداهه نوازی و بداهه خوانی در آواز ابوعطا حسین دباغ آواز و حسین مردانی سه تار.mp4
حسین مردانی بداهه نوازی سه تار دستگاه سه گاه.mp4
حسین مردانی بداهه نوازی سه تار دستگاه سه گاه.mp4
آواز دشتی بداهه نوازی سه‌تار حسین مردانی.mp4
آواز دشتی بداهه نوازی سه تار حسین مردانی.mp4
آواز دشتی ۲ بداهه‌نوازی سه تار حسین مردانی
آواز دشتی ۲ بداهه‌نوازی سه تار حسین مردانی
بداهه نوازی و بداهه خوانی آواز و سه تار جواد شربتی و حسین مردانی بیات اصفهان ۲
بداهه نوازی و بداهه خوانی آواز و سه‌تار جواد شربتی و حسین مردانی بیات اصفهان ۲.mp4
بداهه‌نوازی و بداهه‌خوانی آواز و سه‌تار جواد شربتی و حسین مردانی بیات‌اصفهان ۲.mp4
مراسم رونمایی کتاب بررسی ساختار تصنیف های عارف قزوینی شهر کتاب دانشگاه 12 آبان 1396 یک
مراسم رونمایی کتاب بررسی ساختار تصنیف های عارف قزوینی شهر کتاب دانشگاه 12 آبان 1396 یک
مراسم رونمایی کتاب بررسی ساختار تصنیف های عارف قزوینی شهر کتاب دانشگاه 12 آبان 1396 دو
مراسم رونمایی کتاب بررسی ساختار تصنیف های عارف قزوینی شهر کتاب دانشگاه 12 آبان 1396 دو
گزارش مراسم رونمایی کتاب «بررسی ساختار تصنیفهای عارف قزوینی»
عکسها از علی انیسی
ساعت 17 عصر جمعه 12 آبان 1396، مراسم رونمایی کتاب «بررسی ساختار تصنیفهای عارف قزوینی»، نگارش مرجان راغب، که اخیراً توسط نشر خنیاگر به بازار نشر عرضه شده است در شهر کتاب دانشگاه برگزار شد. در این مراسم دکتر هومان اسعدی، دکتر بابک خضرایی، شهاب مِنا (ناشر) و مرجان راغب (مؤلف) دربارۀ این اثر سخنرانی کردند. شهاب مِنا در ابتدا اظهار نمود این اولین جلسۀ رونمایی کتابهای نشر خنیاگر است و در ابتدا به دلایل تأسیس نشر خنیاگر پرداخت. او اظهار داشت پیش از آنکه در نشر کتاب بهعنوان ناشر فعالیت کند خود مؤلف بوده است و تعداد نُه جلد کتاب از او از سال 1384 تاکنون توسط ناشرین مختلف منتشر شده است اما در انتشار برخی از این کتب مشکلاتی رخ داد که تصمیم به تأسیس انتشارات و نشر باقی کتب خود از آن طریق کرده است. وی اظهار داشت از نگاه او نگارش یک کتاب تا نقطۀ پایانی آن 40% راه است و باقی آن هفتخوان نشر است که از یافتن ناشر و در نوبت نشر قرارگرفتن و اطالۀ چندسالۀ انتشار یک کتاب شروع میشود و با تصرفات ناصواب و بیاطلاع ناشر در عنوان و محتوای اثر مؤلف، چه با ویرایش علمی و چه با ویرایش ادبی غیراصولی و سلیقهای، و نیز پخش منفعلانۀ کتاب ادامه مییابد. او اظهار داشت براساس کاستیهای موجود، طی سالیان فعالیت خود در نگارش کتاب مجبور به مهارتیافتن در امور فنی مختلف آمادهسازی کتاب برای نشر کتابهایش شده و خود سالها بهعنوان فعالیتی جنبی به امور فنی آمادهسازی حدود نود عنوان کتاب برای مؤلفین مختلف نیز اشتغال داشته و هدایت این آثار برای نشر نیز انگیزهای برای تأسیس نشر خنیاگر شده است. مِنا افزود نشر خنیاگر از مهرماه 1393 جواز فعالیت گرفت و تاکنون 17 عنوان کتاب با شمارگان 14000 نسخه تولید کرده است. او افزود سعی کرده است بهجای کتابسازی و تأکید بر کمیت آثار، به نشر آثاری بپردازد که نو و راهگشایند و در این راه، آثار را بر میگزیند و خود در هدایت علمی و فنی آنها تا مرحلۀ تولید و نشر مؤلفین را همراهی میکند. او اظهار داشت کتابهای نشر خنیاگر غالباً بر دو گونهاند: کتابهای آموزشی و کتابهای پژوهشی و موسیقیشناسانه. ازجمله کتابهای شاخص آموزشی نشر خنیاگر میتوان به کتابهای «دُرّاب: یکصدوهفده تمرین برای سنتور»، نوشتۀ سورنا صفاتی و «شورانگیز: آشنایی مقدماتی با دستگاههای موسیقی ایرانی برای سنتور»، نگارش رامین صفایی اشاره کرد. کتابهای پژوهشی نشر خنیاگر نیز غالباً بهسوی موسیقیشناسی ایرانی و نگارش دربارۀ شرح حال، گردآوری و تشریح آثار مفاخر موسیقی ایران سوق یافته است. ازجملۀ این کتابها میتوان به «ضربیهای حبیب سماعی براساس اجرای مجید کیانی» به نگارش شهاب مِنا اشاره کرد که در مسابقۀ دوسالانۀ کتاب برتر در خانۀ موسیقی در سال 1385 بهعنوان کتاب کمکآموزشی شایستۀ تقدیر شناخته شد. همچنین «برگزیدۀ آثار رضا ورزنده» از رامین صفایی، و نیز مجموعۀ دوجلدیِ «رضا محجوبی: افسونگر نغمهپرداز» (شرح حال و بررسی شیوۀ نوازندگی، آوانگاری و و شرح آثار او) به نگارش محمدرضا شرایلی و شهاب مِنا که اخیراً منتشر شدهاند از این قسم آثارند که هریک در نوع خود اولین اثر محسوب میشوند. کتاب «بررسی ساختار تصنیفهای عارف قزوینی»، نگارش مرجان راغب نیز ازجمله کتابهای پژوهشی نشر خنیاگر است که به تحلیل آثار و سبکشناسی عارف قزوینی پرداخته و در تابستان 1396 توسط نشر خنیاگر منتشر شده است. این کتاب در اصل پایاننامۀ کارشناسی ارشد خانم راغب در رشتۀ نوازندگی ساز ایرانی است که در سال 1392 با استادراهنمایی دکتر هومان اسعدی ارائه شده بود. اثر مذکور برای انتشار با تجدیدنظرهایی توسط ناشر منتشر شده است که ازجملۀ آنها میتوان به تغییر در فصلبندی و ترتیب و توالی مطالب، ویرایش علمی و ادبی اثر، نتنگاری رایانهای نت آثار بهقسمیکه علائم تحلیل اثر در نتنگاری مشخص و بالای نتها درج شوند و نیز اشعار بهصورت هجا به هجا زیر نتها درج شوند تا بهطرز گویا نحوۀ تطابق شعر و موسیقی را بنمایانند، همچنین تغییر در قطع و صفحهآرایی کتاب و… برای ارائۀ پاکیزهتر کتاب اشاره کرد. همینطور در پایان هریک از تصنیفهای موردِبررسی یک دیسکوگرافی از مجموع بازنوازیهای تصنیف توسط دیگر موسیقیدانان، از قدیم تا جدید، افزوده شد و در لوح فشردۀ همراه کتاب گزیدهای از این اجراها نیز درج شدند که در تهیۀ منابع صوتی، آقای محمدرضا شرایلی نیز لطف و مساعدت نمودند. او در ادامه به معرفی مرجان راغب و شرح حال و سوابق موسیقایی او پرداخت و افزود مرجان راغب در سال 1380 نوازندگی سنتور را آغاز کرد و در سال 1385 به دورۀ کارشناسی نوازندگی ساز ایرانی دانشگاه تهران راه یافت. در سالهای 1385 و 1386 برای آموختن ردیف، قطعات ضربی و سُلفژ نزد اینجانب کار کرد و سپس نوازندگی سنتور را نزد آقای مهدی سیادت که از شاگردان برجستۀ استاد فرامرز پایورند ادامه داد و ردیف میرزاعبدالله و ضربیهای حبیب سماعی را نزد استاد مجید کیانی پی گرفت و برای تحلیل این ردیف نزد استادان داریوش طلایی و محمدرضا لطفی تلمذ کرد. او در نگارش، گردآوری منابع و ویرایش مدخلهایی با دایرةالمعارف بزرگ اسلامی همکاری کرده و اکنون مدرس درس ردیف در دانشگاه لاهیجان است. در زمینۀ نوازندگی سنتور کنسرتهایی را بهصورت همنوازی و تکنوازی برگزار کرده و اکنون سرپرست گروه هَناره است و بهعنوان نوازندۀ سنتور با گروه برافشان همکاری دارد.
در ادامه، مرجان راغب به شرح سابقۀ پژوهشش دربارۀ عارف قزوینی پرداخت. او گفت آغاز پژوهشش دربارۀ عارف قزوینی به سال 1390 باز میگردد و بهطور جدیتر از سال 1391 با راهنمایی استادان هومان اسعدی و مجید کیانی در قالب پایاننامۀ کارشناسی ارشد در دانشگاه تهران تصویب شد و پس از یک سال با داوری دکتر ساسان فاطمی و استاد داریوش طلایی دفاع شد. پس از آن، پژوهشش بارها و بارها ویرایش و بازبینی شد و از نگاه استادان دیگری هم گذشت و درنهایت در سال 1396 با همت و لطف آقای شهاب مِنا از سوی انتشارات خنیاگر منتشر شد. او در ادامه، بهطور مختصر، به معرفی کتاب پرداخت: بخش اول شامل «زندگینامۀ عارف» است که کتاب خیلی در این باره به تفصیل نپرداخته است، چرا که تمام متونی که دربارۀ عارف تاکنون منتشر شده بودند صرفاً به ذکر زندگینامۀ عارف پرداختهاند. او در ادامه به ارائۀ مختصری دربارۀ زندگی عارف پرداخت. سپس افزود فصل بعدی کتاب «بررسی خصوصیات عارف قزوینی» و سوابق او در خوشنویسی، شعر، موسیقی و سیاست میپردازد. فصل بعدی کتاب، به «آثار مکتوب عارف قزوینی» میپردازد که شامل دیوان عارف، زندگینامۀ خودنوشت او، و عارفنامۀ هزار است و در کتاب به تفاوت آنها پرداخته شده است. فصل بعدی «منابع سهگانۀ موجود از تصنیفهای عارف» بررسی و همراه با جدولهایی مقایسۀ تطبیقی شدهاند. فصل بعدی «مروری بر ادبیات موجود» است که در آن کتابها و مقالاتی که دربارۀ عارف نگاشته شده است بررسی شدهاند. در تمامی این متون به ذکر زندگینامۀ او و خاطراتی که نویسندگان از وی داشتهاند پرداخته شده و در هیچیک نگاه فنی و موسیقایی به آثار عارف نشده است. در فصل بعد، «روش آنالیز» مورد استفاده در کتاب را توضیح دادهام: هر تصنیف در نُه مرحله آنالیز شده است. او افزود از آنجا که از عارف اثر صوتیای بهجای نمانده برای تحلیل اثر نتنگاری استاد فرامرز پایور از تصنیفهای قدیمی به روایت استاد عبدالله دوامی را ملاک قرار داده است اما در کتاب حاضر این نتها بهطور دقیقتر و جزئیتر مجدداً نگارش شدهاند. پایین نتها شعر تصنیف بهصورت هجا به هجا با علائم فونتیک زیر نتها نوشته شده و بالای نتها اعداد انگلیسی نمایانگر جملهها و حروف انگلیسی بزرگ و کوچک نمایانگر عبارتها و پریودها هستند. اندیسها و پریمها نمایانگر دگرههای عبارت یا پریود هستند. پس از نت تصنیف، شعر آن درج شده است و پس از آن وارد آنالیز میشویم. ابتدا نموداری که وضعیت مُدال تصنیف را مشخص میکند درج شده و در این نمودار نتهای ایست، شاهد، اوج، ایست موقت، ساختار دانگی و اِشِل صوتی تصنیف تعیین شده است. در مرحلۀ بعد مضمون شعر (سیاسی، عاشقانه و…)، قالب شعر و رُکن عروضی و آرایههای غالب مندرج در شعر مورد بررسی قرار گرفته و تفاوتهای شعر مندرج در روایت دوامی با آنچه در دیوان عارف درج شده بررسی شده است. در مرحلۀ بعد، دربارۀ وزن تصنیف صحبت شده و الگوهای ریتمیک آن تعریف شدهاند. در مرحلۀ بعد، دربارۀ تطابق وزن ملودی و وزن شعر مفصلاً بحث شده و یکی از مباحث مهم کتاب پیوند شعر و موسیقی است. در مرحلۀ بعد، هرجمله بهطور جداگانه تحلیل شده است و روند ملودیک، شروع جمله از ضرب خاص، نتهای شاهد، ایست موقت، پرشها، تحریرها، حرکتهای سکانسوار و تکرارها برای هر جمله بررسی شدهاند. در مرحلۀ بعد، فرم و الگوی کلی برای تصنیف نوشته شده است که برای مقایسۀ فرمال تصنیفها در بخش نتیجهگیری کمک میکند. در مرحلۀ هشتم، جمعبندی کلی از تصنیف کردهام و نظر شخصی دادهام که آیا این تصنیف به لحاظ پیوند شعر و موسیقی موفق بوده است؟ آیا تنوع در شعر و ملودی در آن وجود دارد؟ آیا تحریرها در هجاهای مناسبی قرار گرفتهاند؟ و بهطور کلی، به اینکه از نظر نگارنده تصنیف موفق بوده یا خیر صحبت کردهام و در مرحلۀ آخر، تمام اجراهایی که تاکنون از تصنیف اجرا شده با مشخصات کامل درج شده است. در بخش بعدی، که مهمترین بخش کتاب است، 22 شاخص تعریف کردهام که میتوان از آنها برای ساخت تصنیف استفاده کرد بهصورت جزئی با جدولهایی در کتاب ترسیم شده است. در ضمیمۀ کتاب نیز تعریفهایی از تصنیف، و همچنین نگاه تاریخی به سیر تحول تصنیف در دورههای مختلف ارائه شده است. راغب در پایان افزود، امیدوارم کتابهایی از این قبیل، به آهنگسازان دید بهتری برای ساخت آهنگ و موسیقی بدهد تا بتوانیم در جهت ارتقای موسیقی حرکت کنیم.
در ادامه، دکتر هومان اسعدی به سخنرانی پرداخت. او گفت: پیش از هر چیز، به دوست عزیزم، آقای مِنا و همینطور، خانم راغب تبریک عرض میکنم. نکاتی که آقای مِنا فرمودند نکات بسیار مهمی در مسئلۀ نشر موسیقی است و باعث خوشحالی است که یک نفر از اهالی موسیقی که خودش موسیقیدان و موسیقیشناس و پژوهشگر نکتهسنجی است اقدام به تأسیس یک انتشارات کرده و مسلّماً کارکردن جامعۀ موسیقی با چنین ناشرانی برای جامعۀ موسیقی سودمندتر خواهد بود. برای تأسیس این انتشارات خدمتشان تبریک میگویم و امیدوارم در آینده نیز پربارتر شود. خانم راغب هم همیشه از دانشجویان خیلی خوب و پیگیر در دانشگاه بودند و همانطور که گفتند پایاننامهشان هم تحلیل تصنیفهای شور و افشاری عارف قزوینی بود که پس از یک سری تجدیدنظرها در چند سال اخیر بهصورت یک کتاب منتشر شده است و خوشحالم که پایاننامهها به کتاب تبدیل میشود اگرچه خود من پس از بیش از یک دهه هنوز تمایلی نداشتهام که پایاننامۀ دکترای خودم را بنا به دلایلی منتشر کنم. چون امروز مراسم رونمایی است، چندان قصد نقد و بررسی ندارم. دو سه نکتۀ کلی را بهاختصار خدمتتان عرض میکنم: اول اینکه ضرورت کار تحلیلی و آنالیتیک در حوزۀ موسیقی کلاسیک ایرانی بسیار مهم است، برای اینکه آثاری که دربارۀ مباحث نظری موسیقی ایران، خارج از بیوگرافی و مسایل فرهنگی و اجتماعی و…، نوشته میشود، آثاری که دربارۀ خود ساختار و سیستم موسیقی نوشته میشود، عمدتاً تئوری هستند تا آنالیز. معمولاً تئوری و آنالیز یک بستۀ بههمپیوسته است و به تئوری در امور کلیتر منتزع از عمل میرسند و بعداً باید در تجزیهوتحلیل آثاری مصداقش آزموده شود و تئوری مرتباً تصحیح شود و این روند و روش علمی است که مرتباً ادامه دارد تا تئوری روشنتر و روشنتر شود. اگر به نوشتههایی که دربارۀ موسیقی ایرانی در قرن اخیر منتشر شده است نگاهی بیندازیم، از اولین نوشتههای مهدیقلی هدایت تا علینقی وزیری، خالقی و دیگرانی که در سالهای بعد آثاری منتشر کردند، عمدتاً مسائل تئوریک بحث شده و تئوری گاهی اوقات مسئلهای انتزاعی است و تجزیهوتحلیل بر آثار خیلی کم انجام شده است. دکتر مسعودیه، دکتر هرمز فرهت، خانم راغب، آقای مرادیان جزو معدود افرادیاند که کارهای آنالیتیک انجام دادهاند و این مسئله خیلی مهم است. وقتی در فرهنگ موسیقی کلاسیک غربی نگاه میکنیم، تجزیهوتحلیل خیلی زیاد انجام شده است. یک قطعه از زوایای مختلف بارها و بارها موضوع پایاننامه و کتاب و مقاله بوده و تئوریها دربارهاش آزموده و تصحیح شده است. بههرحال، به نظر من، جای خالی کتابها و آثاری که به تجزیهوتحلیل قطعاتی با مصداق و شناسنامۀ مشخص میپردازند کماکان خالی است و تا این لحظه تعداد انگشتشماری کار ارائه شده است. اگرچه اینها باید به تئوری منجر شود و این چرخه، همانطور که گفتم، ادامه داشته باشد. لزوم و اهمیت مسئلۀ تجزیهوتحلیل دربارۀ آثار موسیقیدانها مسئلهای است که در خیلی جاهای دنیا دربارهاش صحبت میشود. در یکی از کتابهایی که دربارۀ تجزیهوتحلیل خواندهام، کتاب «تجزیهوتحلیل موسیقی کُلنگر» و نگاشتۀ یک استاد آمریکایی است در ابتدا نکتۀ جالبی را مطرح میکند: میگوید در مدرسۀ موسیقی جولیارد که تجزیهوتحلیل درس میدادم یکی از دانشجویان که نوازندۀ ویرتئوز درجهیکی بود پس از چند جلسه آمد و با ناراحتی آمد گفت من دیگر نمیتوانم درست ساز بزنم! گفت وقتی ساز میزنم، ذهنم درگیر مسائل عقلی و آنالیتیک میشود و حس سازم دارد خراب میشود. بعد، براساس سی چهل سال تجربیاتش در تدریس آنالیز موسیقی نتیجهگیری میکند و میگوید تجزیهوتحلیل موسیقی و مسائل آنالیتیک برای %90 قطعاً سودمند است؛ برای یکی دو درصد امکان دارد اصلاً سودمند نباشد، و برای %8_7 واجب است و بدون آنالیز نمیتوانند کاری انجام دهند. نتیجۀ نهایی اینکه برای 90% آنالیز کمککننده است، مخصوصاً در وضعیت فعلی موسیقی ایرانی که من بارها در مقالاتم از آن بهعنوان «تصلب و انجماد» یاد کردهام و یاد میکنم و موسیقی ایرانی وضعیت متصلب و منجمدی دارد. البته این سخن به این معنا نیست که موسیقی متصلب شده باشد، به این معناست که ذهن موسیقیدانان است که مدتهاست متصلب شده و چارۀ کار برای برونرفت از این وضعیت، تا حدی، فرایندهای عقلانی است و تجزیهوتحلیل میتواند در این مورد به کمک بیاید و سنّت میتواند به پرسش گرفته شود و تجزیهوتحلیل عقلانی شود و عناصری از آن که پتانسیل تقویت دارند تقویت شوند. جاهایی رویکرد انقلابی لازم است؛ برخی از عناصر باید تغییر کنند و در مجموع، کارهای آنالیتیک و عقلانی میتواند بسیار کمک کند حتی به فرایند هنری. من فکر میکنم در ایران سوءتفاهمی وجود دارد. هرجا اسم از عقل و آنالیز میآید، یک برچسب غرب و غربزده بهاش زده میشود و خود منهم که بیستویک سال پیش شروع به تدریس کردم گاهی این برچسب به کارم زده میشد و میگفتند کار عقلانی در سنّت نیست و کار غربی است ولی چنین چیزی صحت ندارد برای اینکه اجداد ما ابنسینا و فارابی هستند و برخورد عقلانی کاملاً دقیقی هم کردهاند و بهمرور زمان ایران به وضعیت خاصی دچار شد که شاید کارهای عقلانی و تحلیلی کمرنگتر شده و نتیجهاش هم در سطح کلانتر، در حیات فرهنگی و اجتماعی ایران، کاملاً دیده میشود. در هر حال، این جلسه جای بررسی این کتاب نیست. تجزیهوتحلیل هم یک فرایند تفصیلی است و افراد مختلف میتوانند نظرات مختلفی داشته باشند و از زوایای مختلف میتوان به یک اثر هنری نگاه کرد. یک قطعۀ موسیقی یک اثر هنری محسوب میشود و غیر از برخوردهای آنالیتیک ساختار صوتی و ساختار موسیقایی مسائل زیباییشناسی و فلسفی هم میتواند واردش شود و جای کار در همۀ این حوزهها قطعاً وجود دارد و هیچوقت تمام نمیشود. خود من قطعهای را که بیست سال پیش آنالیز میکردم برای هزارمینبار آنالیز میکنم و نتیجۀ جدیدی میگیرم. فرایندی است که همیشه قطعاً رو به تحول و تکامل است. در هر حال، به خانم راغب تبریک میگویم که در این راه سخت وارد شدهاند. معمولاً در رشتههای موسیقیشناسی و اتنوموزیکولوژی تمایل به این است که از این حوزه کمی دور بزنند و وارد مسائل سهلوصولتر بشوند اگرچه مسائل فرهنگی و اجتماعی خیلی مهم است ولی مسئلۀ تجزیهوتحلیل واقعاً کار سخت و پیچیده و زمانبر و فرسایشی است که نیاز به بازبینی زیاد دارد. همینکه ایشان در این راه قدم گذاشتهاند و امیدوارم دیگران نیز این راه را ادامه دهند موجب خوشحالی است و به نتایج عملی هم میرسند. ایشان به 22 نکته دربارۀ سبکشناسی تصنیف عارف قزوینی اشاره کردهاند که هرچند بهصورت دستورالعملی برای آهنگسازی نیست اما اگر کسی به سبک عارف قزوینی بخواهد کاری بسازد حداقل میتواند از این طریق آنرا بشناسد و پس از دانستن سبکشناسی عارف قزوینی، امیرجاهد و دیگران همه را کنار بگذارند و کاری کنند که سبک خودشان را داشته باشند. در غرب هم، هارمونی، کنترپوان و… را یاد میگیرید، نه برای اینکه عین آنها را پیاده کنید. وقتی قانونی را میشکنید و قانونی جدید میتوانید وضع کنید با یک پختگی، تازه از آنجا هنر آغاز میشود… در ادامه، بابک خضرایی بهعنوان آخرین سخنران دربارۀ این اثر گفت: این جلسه جلسۀ نقد و بررسی نیست و صرفاً برای آشنایی مخاطبان با کتاب است. ازاینرو، من فقط چند نکتۀ کوتاه را عرض خواهم کرد: عنوان کتاب شامل چند کلمه است: «ساختار»، «تصنیف»، «عارف قزوینی». در عنوان این کتاب کلمۀ «ساختار» بهنظرم خیلی خوب انتخاب شده است. خیلی وقتها کسانی که در این حوزه کار میکنند کلماتی مثل «فرم» را بهکار میبرند که معمولاً دقیق نیست یا اصلاً درست نیست. با تعریفی که من از ساختار دارم، روابط میان اجزا (استراکچِر)، هر ساختاری لزوماً فرم نیست و ایندو گاهی با هم خلط میشوند و در اینجا بهخوبی از این رخداد پرهیز شده است. موضوع دیگر دربارۀ »تصنیف» است. بنده به این نتیجه رسیدهام که تصنیف یکی از بهترین الگوها برای نشاندادن حالات خاص موسیقی ایرانی است به این جهت که از تصنیف میتوان بهعنوان مُدِ بنیان یاد کنم. بسیاری از جوهر مُدها بهخوبی در تصنیفها نمایان میشوند. تجربۀ شخصی من این است موقعی میتوانیم یک مُد را بهخوبی بفهمیم که بتوانیم تصنیفی بتوانیم برایش بیابیم… بنابراین، نقش آموزشی تصنیف بسیار اهمیت دارد. اگر گوشههایی از زمان قاجار با چند واسطه به ما روایت شده باشند امکان تغییر در آنها هست اما تصنیفهای روایتشده با کمترین دخل و تصرف به ما رسیدهاند. ممکن است در دخول در تصنیف یا ریتم یا شعر آن تغییری صورت گیرد اما معمولاً جوهر مُدال آن بهجا میماند. همچنین موزونبودن تصنیف باعث میشود بیشتر به خاطر بماند. در واقع تصنیف یکی از مردمیترین بخشهای موسیقی کلاسیک ایرانی است و ارتباط خیلی قویای با مخاطب ایجاد میکند و ازاینرو، مطالعه و تحلیل تصنیفها میتواند نقش بسیار مهمی در فهم موسیقی ایرانی داشته باشد. از این جهت، این کتاب که از اولین قدمها در این زمینه است میتواند کاملاً مفید باشد. موضوع آخر را هم دربارۀ «عارف قزوینی»: در سیر تحول تصنیف نقاط عطفی داریم مثل انقلاب مشروطه که اتفاقاً مقارن با درگذشت شیداست. انقلاب مشروطه و مرگ شیدا، بهطور سمبلیک، به ما یادآوری میکنند که دورهای از تصنیف به پایان میرسد؛ تصنیفهای تغزلی که در آن کلمهها و اصطلاحاتی جُز مِی و معشوق و سرو… نمیبینید. با انقلاب مشروطه دورۀ جدیدی در تصنیف آغاز میشود. تصنیفها وارد مسایل سیاسی میشوند. البته مضامین تصنیف در دورههای قبل اجتماعی هم بوده ولی در این دوره سیاسیتر شده باعث تهییج تودهها میشود و نقش خیلی پررنگتری را بازی میکند. عارف، بیگمان، بسیار در این عرصه مؤثر بوده است. شاید بتوان او را سیاسیترین تصنیفساز یا حتی موسیقیدان معاصر ما دانست. یکی از نقاط عطف تاریخ تحول تصنیف را میشود مرگ عارف در سال 1312 در نظر گرفت. 1312 دورانی است که سختگیریها و اتفاقاتی در دورۀ رضاشاه اتفاق میافتد، مثل ممنوعشدن تصنیف مرغ سحر یا برخی صفحات شکسته میشود. مرگ عارف بهخوبی نشانگر آغاز دورهای جدید در تصنیفسازی است و یکی از دورههای تحول تصنیف را میتوان بین 1385 تا 1312 دانست. در پایان، امیدوارم این کتاب نقش خود را ایفا کند و قدمهای بعدی نیز در این زمینه برداشته شود.
