تجزیه و تحلیل ردیف میرزا عبدالله
بر اساس اجرای حسین علیزاده
نوشتهی نیما فریدونی
در این واکاوی، که به سفارش و پشتیبانی میثم نصیری خلجی صورت پذیرفتهاست، به گسترهی ملودی و نقش هر نت در جای اصلی اجرا شده و یک هنگام بالاتر از آن پرداخته شدهاست.
نیما فریدونی از اصطلاحات زیر برای نقش نتها استفاده کردهاست:
آغاز: نت آغازین هر گوشه
شاهد: نتی که بیش از همهی نتها شنیده میشود و نقش پررنگی در طول گوشه دارد.
شاهد اصلی: در گوشههایی که چند نت پررنگتر هستند و به عنوان شاهدهای موقت شنیده میشوند، این اصطلاح به جای شاهد به کار رفتهاست.
شاهد دوم: نتی که پس از شاهد دارای اهمیت و نقش پررنگی میباشد.
ایست: نت پایان بخش گوشه که فرود آن به حساب میآید.
ایست نهایی: در گوشههایی که دارای نت ایست موقت هستند از این ترکیب استفاده شدهاست و برابر اصطلاح ایست است.
ایست موقت: نتی که در طول قطعه به عنوان نت پایانی برخی جملات شنیده میشود. این نت به منزلهی فرود نهایی نیست.
ایست موقت اصلی: در گوشههایی که چند نت به عنوان نت ایست موقت ظاهر شدهاند، نتی که از بین آنها از اهمیت بیشتری برخوردار بوده را ایست موقت اصلی نامیدهایم.
متغیر: نتی است که در کنار نت رایج گوشه استفاده شده است. به عنوان نمونه اگر در گوشهای ربکار داریم و نت رکرن هم گاهی استفاده شدهاست، رکرن را متغیر نامیدهایم.
متغیر لحظهای: نتی که در لحظاتی کوتاه و بیشتر از طریق اشاره به آن شنیده میشود و تغییر یافتهی نت اصلی گوشه است. به عنوان نمونه اگر در گوشهای لاکرن داریم و گاهی به لابکار اشاره میکنیم، نت لابکار را متغیر لحظهای نامیدهایم.
متغیر فرودآور: نتی است که در کنار نت رایج گوشه معمولا در پایان آن شنیده میشود و راه را برای فرود نهایی هموار میسازد. به عنوان نمونه اگر در گوشهای رکرن استفاده میشود و در پایان قطعه ربکار جهت فرود استفاده شده، ربکار را متغیر فرودآور نامیده ایم.
متغیر اوجبرنده: نتی است که برای اوج و انتقال به نت چهارم یا سوم دانگ شور استفاده میشود. این نت در حرکات بالارونده استفاده می شود و در هنگام فرود به نت اصلی که معمولا یک چارک پرده بمتر است انتقال مییابد.
از سن ٥ سالگي ، موسيقي كودك ( ارف ) را شروع كرد و در سن ٦ سالگي ساز پيانو را به عنوان ساز تخصصي انتخاب كرد. پيانو را نزد آقاي آزاد حكيم رابط آموخت و در سن ١٠ سالگي تصميم گرفت نزد آقاي محمد رضا اميرقاسمي در آموزشگاه سالار عقيلي اين ساز را ادامه دهد. در سن ١٢ سالگي در آزمون ورودي هنرستان موسيقي قبول شد ، اما تصميم گرفت ساز تخصصي خود را يك ساز سنتي انتخاب كند ، ساز قانون را به عنوان سازتخصصي خود انتخاب كرد و آن را نزد خانم حنانه سعيدي فرا گرفت. در سال هاي متوسطه با توجه به تخصصي شدن درس هاي موسيقي مثل سلفژ، هارموني، فرم و آناليز و سخت تر شدن تكنينك هاي سازي قانون، به ساز پيانو كمتر پرداخت. در سال اول متوسطه در گروه نوازي سنتي به سرپرستي آقاي نويد دهقان قانون نواخت. در سال دوم متوسطه در گروه نوازي به سرپرستي خانم فيض پور در تالار رودكي به روي استيج رفت. در پاييز سال٩٢ و ٩٣ در فرهنگسراي نياوران كنسرتي از طرف هنرجويان آقاي اميرقاسمي برگزار شد . درسال پيش دانشگاهي ساز قانون را نزد خانم پريچهر خواجه ادامه داد و از نظر تكنينك در اين ساز موفق تر شد. در سال ٩٦ در آزمون كنكور سراسري در رشته ي موسيقي ( نوازندگي موسيقي ايراني) با رتبه ي ١٧٦ در دانشگاه هنر پذيرفته شد. و در آزمون ورودي دانشگاه هنر از آزمون عملي ساز قانون و سلفژ نمره ي ٩٨ را كسب كرد. در طول سال ٩٦ و ٩٧ اجراهايي در دانشگاه هنر به سرپرستي خانم خواجه داشت. در حال حاضر در اركستر ملي نغمه باران قانون مينوازد و همچنين مشغول گذراندن دوره هاي موسيقي كودك خانم سودابه سالم هست.
رویای هستی حسینعلی ملاح اصفهان سل نیما فریدونی تار
این قطعه براساس کتاب تار و ترانه تهیه شدهاست.
رویای هستی حسینعلی ملاح غلامحسین بنان نواب صفا بیات اصفهان دو نیما فریدونی تار
رویای هستی حسینعلی ملاح غلامحسین بنان نواب صفا بیات اصفهان دو نیما فریدونی تار
هستی (ترانه)
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد
پرش به ناوبریپرش به جستجو
هستی یا رؤیای هستی عنوان ترانه یا تصنیفی قدیمی با صدای غلامحسین بنان است که با شعری از اسمعیل نواب صفا و بر روی آهنگی از حسینعلی ملاح اجرا گردیدهاست. این ترانه که از آن با عناوین دیگری همچون: نغمه هستی، قصه پرملال و… نیز یاد شدهاست، به خاطر آهنگ دلنشین و مضمون فلسفی شعر آن، یکی از شاخصترین و به یاد ماندنیترین آثار غلامحسین خان بنان محسوب میشود.
بنابه اظهار خانم پری بنان، همسر غلامحسین بنان، این هنرمند در میان تصنیفهای متعددی که اجرا کرده بوده، به تصنیف هستی بیش از سایر تصنیفها و ترانههای خویش علاقه داشته و به خصوص در سالهای پایانی عمر خویش، بهطور دائم و مکرر به این ترانه خود گوش میدادهاست.
درباره ترانه
سید اسماعیل نواب صفا، شاعر ترانه هستی، در کتاب خاطراتش که با عنوان قصه شمع انتشار یافتهاست، از ترانه هستی (رؤیای هستی) به عنوان یکی از بهترین و شاخصترین ترانههایی که در دوران ترانه سرائیش سروده نام برده و در مورد آن مینویسد:
روانشاد ملاح دو آهنگ ساختهاند که شعر هر دو از من میباشد، یکی: سرود پولاد است و دیگری آهنگی در بیات اصفهان، که با مدولاسیون یا پرده گردانی یا یه اصطلاح مرکب خوانی، به سه گاه رفته و دوباره در بیات اصفهان یا خانه اصفهان بازگشتهاند.
مقصود نواب صفا از سرود پولاد، به احتمال قوی همان سرودی است که به مناسبت افتتاح ذوب آهن (شرکت ملی فولاد ایران امروزی)، در اوایل دهه سی خورشیدی ساخته شد و توسط اندیشه که از خوانندگان مطرح آن روزگار بود، اجرا گردید.
نواب صفا همچنین درباره شعری که خود برای این ترانه ساختهاست، مینویسد:
این شعر دارای مضمونی فلسفی است که برای بار نخست چنین مضمونی بر روی آهنگ توسط من ساخته شدهاست و قسمتی از آغاز آن را نقل میکنم:
هستی چه بود، قصهٔ پر رنج و ملالی
کابوس پر از وحشتی، آشفته خیالی
ای هستی من و مستی تو، افسانهای غم افزا
کو فرصتی که تا لذتی بریم از شب وصالی
این اثر را بنان اجرا کرده و طبق اظهار همسرشان، خانم پری بنان، تنها تصنیفی بوده که خیلی دوست داشته و به خصوص در سالهای پایانی عمر، به آن گوش میکردهاست.
نکتهای که نواب صفا دربارهٔ علاقهٔ فوق العادهٔ بنان به ترانه هستی، از قول همسر بنان مورد اشاره قرار دادهاست، موضوعیست که در جاهای دیگر نیز مورد تأکید قرار گرفتهاست. از جمله در مصاحبهای که در شماره ۵۱ ماهنامه ادبستان (به سردبیری: سید احمد سام) با پری بنان (پریدخت آذر) صورت گرفته وی باز هم بر اشتیاق و علاقه غلامحسین بنان نسبت به این تصنیف خویش تأکید میکند و بیان مینماید که وی حتی در آخرین ماههای عمر خود، بارها با دیدگانی اشکبار به این ترانهٔ خود گوش میسپردهاست.
مشخصات ترانه
خواننده: غلامحسین بنان
آهنگساز: حسینعلی ملاح
شاعر: اسمعیل نواب صفا
دستگاه: مرکب خوانی (بیات اصفهان، پرده گردانی به سه گاه و فرود دوباره به بیات اصفهان)
رهبر ارکستر (در نخستین اجرا): روح الله خالقی
تاریخ اجرای اول: اوایل دهه سی خورشیدی
این ترانه با ارکستراسیونی متفاوت از فربد لطیفی، توسط ارکستر گلهای نوین 18 اسفند 96 در تالار وحدت با صدای علیرضا فریدونپور مجدد اجرا شد.
متن ترانه
هستی چه بود؟، قصهٔ پر رنج و ملالی
کابوس پر از وحشتی، آشفته خیالی
ای هستی من و مستی تو، افسانهای غم افزا
کو فرصتی که تا لذتی بریم از شب وصالی؟
ز هستی، نصیبم بود درد بینهایت
چنان نی، ندارم سر شکوه و شکایت
چرایی غمین، اقامت گزین به درگاه میفروشان
گریز از محن، چو من ساغری بزن، ساغری بنوشان!
هستی چه بود؟، قصهٔ پر رنج و ملالی
کابوس پر از وحشتی، آشفته خیالی
ای دل، چه ز جانم خواهی؟، ای غم ، ز چه جانم کاهی؟
ترسم که جهانی سوزد، از دل چو بر آرم آهی
به دلم نه هوس، نه تمنا باشد، چه کنم که جهان همه رؤیا باشد!
بگذر ز جهان همچون من، افشان به جهانی دامن
بزمم سیه اما سازم جمع دگران را روشن
هستی چه بود؟، قصهٔ پر رنج و ملالی
کابوس پر از وحشتی، آشفته خیالی
ای هستی من و مستی تو، افسانهای غم افزا
کو فرصتی که تا لذتی بریم از شب وصالی؟
منابع
نواب صفا، اسماعیل. قصه شمع. چاپ دوم. تهران: البرز، ۱۳۷۷.
صبور، دکتر داریوش (ویراستار). از نور تا نوا (یادنامه غلامحسین بنان، استاد آواز ایران). چاپ اول. تهران: دنیای کتاب و کتابفروشی تاریخ، ۱۳۶۹.
هستی (ترانه)
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد
هستی یا رؤیای هستی عنوان ترانه یا تصنیفی قدیمی با صدای غلامحسین بنان است که با شعری از اسمعیل نواب صفا و بر روی آهنگی از حسینعلی ملاح اجرا گردیدهاست. این ترانه که از آن با عناوین دیگری همچون: نغمه هستی، قصه پرملال و… نیز یاد شدهاست، به خاطر آهنگ دلنشین و مضمون فلسفی شعر آن، یکی از شاخصترین و به یاد ماندنیترین آثار غلامحسین خان بنان محسوب میشود.
بنابه اظهار خانم پری بنان، همسر غلامحسین بنان، این هنرمند در میان تصنیفهای متعددی که اجرا کرده بوده، به تصنیف هستی بیش از سایر تصنیفها و ترانههای خویش علاقه داشته و به خصوص در سالهای پایانی عمر خویش، بهطور دائم و مکرر به این ترانه خود گوش میدادهاست.
درباره ترانه
سید اسماعیل نواب صفا، شاعر ترانه هستی، در کتاب خاطراتش که با عنوان قصه شمع انتشار یافتهاست، از ترانه هستی (رؤیای هستی) به عنوان یکی از بهترین و شاخصترین ترانههایی که در دوران ترانه سرائیش سروده نام برده و در مورد آن مینویسد:
روانشاد ملاح دو آهنگ ساختهاند که شعر هر دو از من میباشد، یکی: سرود پولاد است و دیگری آهنگی در بیات اصفهان، که با مدولاسیون یا پرده گردانی یا یه اصطلاح مرکب خوانی، به سه گاه رفته و دوباره در بیات اصفهان یا خانه اصفهان بازگشتهاند.
مقصود نواب صفا از سرود پولاد، به احتمال قوی همان سرودی است که به مناسبت افتتاح ذوب آهن (شرکت ملی فولاد ایران امروزی)، در اوایل دهه سی خورشیدی ساخته شد و توسط اندیشه که از خوانندگان مطرح آن روزگار بود، اجرا گردید.
نواب صفا همچنین درباره شعری که خود برای این ترانه ساختهاست، مینویسد:
این شعر دارای مضمونی فلسفی است که برای بار نخست چنین مضمونی بر روی آهنگ توسط من ساخته شدهاست و قسمتی از آغاز آن را نقل میکنم:
هستی چه بود، قصهٔ پر رنج و ملالی
کابوس پر از وحشتی، آشفته خیالی
ای هستی من و مستی تو، افسانهای غم افزا
کو فرصتی که تا لذتی بریم از شب وصالی
این اثر را بنان اجرا کرده و طبق اظهار همسرشان، خانم پری بنان، تنها تصنیفی بوده که خیلی دوست داشته و به خصوص در سالهای پایانی عمر، به آن گوش میکردهاست.
نکتهای که نواب صفا دربارهٔ علاقهٔ فوق العادهٔ بنان به ترانه هستی، از قول همسر بنان مورد اشاره قرار دادهاست، موضوعیست که در جاهای دیگر نیز مورد تأکید قرار گرفتهاست. از جمله در مصاحبهای که در شماره ۵۱ ماهنامه ادبستان (به سردبیری: سید احمد سام) با پری بنان (پریدخت آذر) صورت گرفته وی باز هم بر اشتیاق و علاقه غلامحسین بنان نسبت به این تصنیف خویش تأکید میکند و بیان مینماید که وی حتی در آخرین ماههای عمر خود، بارها با دیدگانی اشکبار به این ترانهٔ خود گوش میسپردهاست.
مشخصات ترانه
خواننده: غلامحسین بنان
آهنگساز: حسینعلی ملاح
شاعر: اسمعیل نواب صفا
دستگاه: مرکب خوانی (بیات اصفهان، پرده گردانی به سه گاه و فرود دوباره به بیات اصفهان)
رهبر ارکستر (در نخستین اجرا): روح الله خالقی
تاریخ اجرای اول: اوایل دهه سی خورشیدی
این ترانه با ارکستراسیونی متفاوت از فربد لطیفی، توسط ارکستر گلهای نوین 18 اسفند 96 در تالار وحدت با صدای علیرضا فریدونپور مجدد اجرا شد.
متن ترانه
هستی چه بود؟، قصهٔ پر رنج و ملالی
کابوس پر از وحشتی، آشفته خیال
ای هستی من و مستی تو، افسانهای غم افزا
کو فرصتی که تا لذتی بریم از شب وصالی؟
ز هستی، نصیبم بود درد بینهایت
چنان نی، ندارم سر شکوه و شکایت
چرایی غمین، اقامت گزین به درگاه میفروشان
گریز از محن، چو من ساغری بزن، ساغری بنوشان!
هستی چه بود؟، قصهٔ پر رنج و ملالی
کابوس پر از وحشتی، آشفته خیالی
ای دل، چه ز جانم خواهی؟، ای غم ، ز چه جانم کاهی؟
ترسم که جهانی سوزد، از دل چو بر آرم آهی
به دلم نه هوس، نه تمنا باشد، چه کنم که جهان همه رؤیا باشد!
بگذر ز جهان همچون من، افشان به جهانی دامن
بزمم سیه اما سازم جمع دگران را روشن
هستی چه بود؟، قصهٔ پر رنج و ملالی
کابوس پر از وحشتی، آشفته خیالی
ای هستی من و مستی تو، افسانهای غم افزا
کو فرصتی که تا لذتی بریم از شب وصالی؟
منابع
نواب صفا، اسماعیل. قصه شمع. چاپ دوم. تهران: البرز، ۱۳۷۷.
صبور، دکتر داریوش (ویراستار). از نور تا نوا (یادنامه غلامحسین بنان، استاد آواز ایران). چاپ اول. تهران: دنیای کتاب و کتابفروشی تاریخ، ۱۳۶۹.