کاروان تنها ماندم مرتضی محجوبی دشتی لا نیما فریدونی تار
کاروان تنها ماندم مرتضی محجوبی دشتی لا نیما فریدونی تار
کاروان مرتضی محجوبی دشتی لا نیما فریدونی تار.mp4
کاروان مرتضی محجوبی دشتی لا نیما فریدونی تار.mp4
کاروان (تصنیف)
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد
پرش به ناوبریپرش به جستجو
«کاروان»
تکآهنگ از غلامحسین بنان
از آلبوم گلهای رنگارنگ شمارهٔ ۲۱۷
سبک موسیقی سنتی ایرانی (آواز دشتی)
ترانهسرا رهی معیری
آهنگساز مرتضی محجوبی
تنظیم کننده جواد معروفی
کاروان نام یک تصنیف است با خوانندگی غلامحسین بنان که در گوشهٔ دیلمان از آواز دشتی اجرا شدهاست.
تاریخچه
این تصنیف نخستین بار در برنامهٔ رادیویی گلهای رنگارنگ شمارهٔ ۲۱۷، با همکاری مرتضی محجوبی (آهنگساز) و رهی معیری (شاعر) اجرا شدهاست. در این برنامه ابتدا یک قطعهٔ چهارمضراب از ابوالحسن صبا اجرا میشود، سپس بنان یک قطعهٔ آوازی در گوشهٔ دیلمان از آواز دشتی و پس از آن تصنیف کاروان را با آهنگسازی محجوبی و شعر معیری اجرا میکند.[۱] این قطعات را جواد معروفی برای اجرا با پیانو و ارکستر تنظیم کردهاست.[۲] بنابر توضیحات تقی روحانی (گویندهٔ برنامه)، اعضای ارکستر گلها در این برنامه عبارتند از مرتضی محجوبی، جواد معروفی، علی تجویدی، همایون خرم، حبیبالله بدیعی، عباس شاپوری، سلیم فرزان، محمد میرنقیبی، علیرضا ایزدی، و امیرناصر افتتاح[۳]. برخی منابع به اشتباه حسینعلی وزیریتبار را به عنوان نوازندهٔ ساز قرهنی این اثر معرفی میکنند[۴][۵] اما مشاهده میشود که تقی روحانی هنگام معرفی اعضای ارکستر گلها در این اجرا، اسمی از حسینعلی وزیریتبار نمیبرد و سلیم فرزان تنها نوازندهٔ قرهنی در بین این هنرمندان است.[۶] همچنین غلامحسین بنان در برنامهٔ رادیویی «سرگذشت رادیو» از سلیم فرزان به عنوان نوازندهٔ قرهنی این اثر نام میبرد. بنابر توضیحات رهی معیری در یک مصاحبهٔ رادویی، ترانهٔ کاروان به یاد رضا محجوبی ساخته شده است.[۷] همچنین تقی روحانی در ابتدای برنامه به این نکته که این اثر به یاد رضا محجوبی تنظیم یافتهاست، اشاره میکند. از طرفی به گفتهٔ همسر صبا، قطعهٔ کاروان را محجوبی در واکنش به خبر درگذشت صبا خلق کردهاست و ترجیعبند شعر آن («با ما بودی، بی ما رفتی») نیز به همین حادثه اشاره دارد.[۸] اما شهرخ پیرنیا فرزند داوود پیرنیا ساخت این قطعه را به یک گردهمایی هنرمندان در منزل پدرش منتسب کردهاست.[۹][۱۰] تصنیف کاروان یکی از آثار گرانبهای بنان دانسته میشود.[۱۱]
شعر
همه شب نالم چون نی که غمی دارم
دل و جان بردی اما نشدی یارم
با ما بودی، بی ما رفتی
چو بوی گل به کجا رفتی؟
تنها ماندم، تنها رفتی
چو کاروان رود، فغانم از زمین بر آسمان رود
دور از یارم خون میبارم
فتادم از پا به ناتوانی
اسیر عشقم، چنانکه دانی
رهایی از غم نمیتوانم
تو چارهای کن، که میتوانی
گر ز دل برآرم آهی، آتش از دلم خیزد
چون ستاره از مژگانم، اشک آتشین ریزد
چو کاروان رود، فغانم از زمین بر آسمان رود
دور از یارم خون میبارم
نه حریفی تا با او غم دل گویم
نه امیدی در خاطر که تو را جویم
ای شادی جان، سرو روان، کز بر ما رفتی
از محفل ما، چون دل ما، سوی کجا رفتی؟
تنها ماندم، تنها رفتی
به کجایی غمگسار من، فغان زار من بشنو بازآ
از صبا حکایتی ز روزگار من بشنو بازآ
بازآ سوی رهی
چون روشنی از دیدهٔ ما رفتی
با قافلهٔ باد صبا رفتی
تنها ماندم، تنها رفتی[۱۲]
بازخوانی
تاکنون خوانندگان فراوانی این تصنیف را بازخوانی کردهاند از جمله محمدرضا شجریان (در یک اجرای خصوصی همراه با سهتار پرویز مشکاتیان و نی محمد موسوی) و مرضیه (برنامهٔ رادیویی گلهای رنگارنگ شمارهٔ ۲۲۰).
پانویس
آقاییپور، به یاد آن نغمهخوان فراموشنشدنی، ۳۵.
میرعلینقی، سرودههای محلی در اقلیم نوا، ۲۱۱.
روحانی، گلهای رنگارنگ، ۲۱۷.
میرعلینقی، سرودههای محلی در اقلیم نوا، ۲۱۱.
سیجانی، نوازندهای که تاریخ زنده موسیقی ایران است.
روحانی، گلهای رنگارنگ، ۲۱۷.
معیری، مصاحبهٔ رادیویی رهی معیری و مرتضی محجوبی.
صبا، خاطرههایی از پدر و همسر، ۴۴.
پیرنیا، یادی از خانه مشیرالدوله، ۵۶۸.
روحانی، گلهای رنگارنگ، ۲۱۷.
تهرانی، یادی از استاد آواز ایران، ۲۷.
نوسخن، دیوان رهی معیری.
منابع
آقاییپور، شهرام (۱۳۷۲). «به یاد آن نغمهخوان فراموشنشدنی». ادبستان فرهنگ و هنر (۵۱): ۳۴–۳۵. دریافتشده در ۲۹ دسامبر ۲۰۱۸ – به واسطهٔ نورمگز.
پیرنیا، شاهرخ (۱۳۸۹). «یادی از خانه مشیرالدوله و خاطراتی از پدرم داود پیرنیا». بخارا (۷۵): ۵۵۵–۵۶۹. دریافتشده در ۲۹ دسامبر ۲۰۱۸ – به واسطهٔ نورمگز.
تهرانی، امیرحسین (۱۳۷۳). «یادی از استاد آواز ایران (به مناسب هشتمین سال درگذشت غلامحسین بنان)». ادبستان فرهنگ و هنر (۵۲): ۲۶–۲۷. دریافتشده در ۲۹ دسامبر ۲۰۱۸ – به واسطهٔ نورمگز.
صبا، منتخب الملوک (۱۳۸۱). «خاطرههایی از پدر و همسر». مقام موسیقایی (۱۸): ۴۱–۴۴. دریافتشده در ۳۰ دسامبر ۲۰۱۸ – به واسطهٔ نورمگز.
میرعلینقی، سید علیرضا (۱۳۷۶). «سرودههای محلی در اقلیم نوا». شعر (۲۱): ۲۰۸–۲۱۳. دریافتشده در ۳۰ دسامبر ۲۰۱۸ – به واسطهٔ نورمگز.
رهی، معیری. «مصاحبهٔ رادیویی رهی معیری و مرتضی محجوبی». دریافتشده در ۱۳ فوریه ۲۰۱۹.
روحانی، تقی. «گلهای رنگارنگ ۲۱۷». دریافتشده در ۲۲ فوریه ۲۰۱۹.
سیجانی، ندا (۶ شهریور ۱۳۹۶). «نوازندهای که تاریخ زنده موسیقی ایران است». ایران آنلاین. دریافتشده در ۱۳ فوریه ۲۰۱۹.
نوسخن. «دیوان رهی معیری».
این دهان بستی دهانی باز شد مثنوی آواز افشاری با صدای استاد محمدرضا شجریان.mp4
این دهان بستی (افشاری) و ربنا (راست و عجم)- شجریان
این دهان بستی دهانی باز شد از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد بازخوانی «این دهان بستی دهانی باز شد»، خوانده شده توسط سعید حاتمزاده ورمزیار، ایجاد شده برای انتشار تحت محتوای آزاد این دهان بستی دهانی باز شد که بیشتر با نام مثنوی افشاری شناخته میشود، آوازی است با صدای محمدرضا شجریان، در آواز افشاری، که به درخواست صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران برای ماه رمضان ساخته شد. ترانههای این اثر، از میان ترانههای دفتر اول، سوم و پنجم مثنوی مولانا انتخاب شدهاند. نغمه مثنوی، به سبکی خاص در افشاری نواخته میشود که «مثنوی پیچ» هم نامیده میشود و علت آن چرخشهای تحریری است که در ۴ نوبت در درآمد و فرود آواز صورت میگیرد.
محتویات ۱ ترانه ۲ پانویس ۳ منابع ۴ جستارهای وابسته ترانه در این بخش دستگاه یا گوشههای موسیقی سنتی که در اجرای این آلبوم بکار رفته، نام برده شده اند. برای آگاهی بیشتر، دستگاههای موسیقی سنتی ایرانی را نگاه کنید. (جملهٔ اول مثنوی افشاری – درآمد) این دهان بستی دهانی باز شد این دهان بستی دهانی باز شد
تا خورندهٔ لقمههای راز شد (جملهٔ دوم مثنوی افشاری-جامهدران) لب فروبند از طعام و از شراب لب فروبند از طعام و از شراب
سوی خوان آسمانی کن شتاب (جملهٔ سوم مثنوی افشاری-عراق) گر تو این انبان ز نان خالی کنی
پر ز گوهرهای اجلالی کنی (جملهٔ چهارم مثنوی افشاری-اوج عراق) طفل جان از شیر شیطان باز کن
بعد از آنش با ملک انباز کن بعد از آنش با ملک انباز کن (جملهٔ پنجم مثنوی افشاری-درآمد) چند خوردی چرب و شیرین از طعام
امتحان کن چند روزی در صیام (جملهٔ ششم مثنوی افشاری – جامهدران + فرود) چند شبها خواب را گشتی اسیر
کتاب دوم ردیف میرزا عبدالله تار دستگاه شور و متعلقات حسین مهرانی انتشارات ماهور
ردیف میرزاعبدالله برای تار (جلد دوم)
سال انتشار : 1399
شابک : 9790802628687
بر اساس اجرای نورعلی برومند
جلد دوم: دستگاههای سهگاه، چهارگاه، ماهور، همایون
آواز بیات اصفهان و دستگاههای نوا و راست و پنجگاه
نتنگاری و تجزیه و تحلیل: حسین مهرانی
مجموعهی کتاب دو جلدی ردیف میرزا عبدالله دارای دو بخش است. بخش اول که در جلد اول آمده به نظرات و تئوری مؤلف در زمینههای مختلفِ مبانی و تجزیه و تحلیل، اصول و قواعد انگشتگذاری و مضرابگذاری، ثبت، معرفی و نامگذاری مُتیفها در دو بخش ساده و مرکّب و همچنین نامگذاری فیگور ملُدیها و مرتب کردن آنها بر اساس حروف الفبا ( شامل دوتاییها، پروانهها، پنجهها و تحریرها با کمک گرفتن از ردیفهای دیگر اختصاص دارد.
بخش دوم، نتنگاری و تجزیه و تحلیل گوشههای ردیف است که در آن به نگارش دقیق تکنیکها شامل ریتم، فاصلهها، علائم سرکلید و متغیرها در متن گوشهها و غیره و جملهبندیها و دستهبندیها و همچنین نگارش دقیق مضرابها و انگشتگذاریها که معرف استیل نوازنده هستند، پرداخته شده است.
فهرست
دستگاه سه گاه
چهار مضراب
درآمد نغمه
کرشمه
کرشمه با مویه
زابل
بستهنگار زابل
حاجی حسنی
بستهنگار
مخالف
مغلوب
نغمه مغلوب
حزین
مویه
درآمد اول
درآمد دوم
درآمد سوم
درآمد چهارم
نغمه
کرشمه
و کرشمه با مویه
حصار قسمت اول
حصار قسمت دوم
مخالف قسمت اول
مخالف قسمت دوم
حاجی حسنی
بستهنگار مخالف
دستگاه چهارگاه
مغلوب
حزین
پهلوی
رجز
منصوری
قسمت اول قسمت دوم قسمت سوم
حاشیه
شامل چهار قسمت دوم حصار
مخالف
دستگاه ماهور
کرشمه
آواز
خسروانی
خااوران
طرب انگیز
نیشابورک فهرست
دستگاه ماهور:
درآمد
کرشمه
آواز
مقدمه داد
داد
مجلس افروز
خسروانی
دلکش
چهارمضراب
فرود
خاوران
طرب انگیز
نیشابورک
نصیرخانی
چهارپاره
فیلی
ماهور صغیر
آذربایجانی
حصار ماهور
زنگوله حصار
نغمه
شکسته قسمت اول
شکسته قسمت دوم کرشمه و غیره
عراق
نهیب
مهیر
آشورآوند
اصفهانک
حزین
کرشمه عراق
زنگوله عراق
راک هندی
را ک کشمیر
را ک عبدالله
کرشمه راک و صفیر راک
رنگ حر بی
رنگ یک چوبه
رنگ شلخو
ساقی نامه
کشته مرده
صوفی نامه
دستگاه همایون:
چهارمضراب
درآمد اول
درآمد دوم
چکاوک
بیداد
بیداد کت
نی داوود
باوی
سوز و گداز
ابوالچپ
لیلی و مجنون
راوندی
نوروز عرب
نوروز صبا
ا نوروز خارا
نفیر
شوشتری
جامهدران
راز و نیاز
بختیاری با موالف
رنگ فرح
آواز بیات اصفهان:
درآمد
جامهدران
بیات راجه
درآمد اول
درآمد دوم
فرود
کرشمه
سوز و گداز
دستگاه نوا ۴ مضراب
درآمد اول
درآمد دوم
کرشمه
گردانیه
حزین
عشاق
نیشابورک
مجسلی
خجسته
ملک حسین
حسین
ضربی نوا
رنگ نوا
دستگاه راست و پنجگاه
درآمد راست
درآمد دوم
زنگوله صغیر و کبیر
نغمه
خسروانی
روحافزا
پنجگاه
سپهر
عشاق
نیریز
بال کبوتران
بیات عجم
بحر نور
قرچه
طرز
ابوالچپ
لیلیومجنون
راوندی
نوروز عرب
نوروز صبا
نوروز خارا
ماورا النهر( ردیف آقا حسینقلی)
نفیر
فرنگ
نت حمومک مورچه داره شاهوردی نظام فاطمی گوگوش آوانگاری نیما فریدونی
این نت در دستگاه ماهور مایه دو تهیه شدهاست.
در این محصول نت براساس اجرای خانم گوگوش وجود دارد.
همچنین نت براساس اجرای نغمه مرادآبادی هم موجود است.
حمومك مورچه داره
حمومک مورچه داره
گوگوش
حمومک مورچه داره
دورو ورش کوچه داره
جون تو خنده داره
بشین و پاشو خنده داره
یادم میاد اون وقت که ناز نازی بودم
با بچه های کوچه هم بازی بودم
با این ترانه گرم غوغا می شدیم
می خوندیم و میشستیم وپا می شدیم
حمومک مورچه داره
دورو ورش کوچه داره
جون تو خنده داره
بشین و پاشو خنده داره
حالا اون دختره سر زنده که بازنده شده
یه چشش اشکو یه چشم دیگرش خنده شده
حالا اون دختره سر زنده که بازنده شده
یه چشش اشکو یه چشم دیگرش خنده شده
حالا مثل گل پرپر می مونه
حالا دیگه با غم دل می خونه
حالا مثل گل پرپر می مونه
حالا دیگه با غم دل می خونه
حمومک مورچه داره
دورو ورش کوچه داره
جون تو خنده داره
بشین و پاشو خنده داره
حالا اون دختره سر زنده که بازنده شده
یه چشش اشکو یه چشم دیگرش خنده شده
حالا اون دختره سر زنده که بازنده شده
یه چشش اشکو یه چشم دیگرش خنده شده
حالا مثل گل پرپر می مونه
حالا دیگه با غم دل می خونه
حالا مثل گل پرپر می مونه
حالا دیگه با غم دل می خونه
حمومک مورچه داره
دورو ورش کوچه داره
جون تو خنده داره
بشین و پاشو خنده داره
حمومک مورچه داره
دورو ورش کوچه داره
جون تو خنده داره
بشین و پاشو خنده داره