دانلود پی‌دی‌اف مقاله‌ی بررسی نشانه های به کار رفته در کتاب های مسعود شعاری برای سه تار . نیما فریدونی
بیوگرافی مسعود شعاری از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد مسعود شعاری تولد ۱۳۴۰ تهران ملیت ایران سبک(ها) موسیقی سنتی ایرانی موسیقی تلفیقی ساز(ها) سه‌تار سال‌های فعالیت ۱۳۶۱ تا کنون ناشرین سروش آوای شیدا هرمس آوای باربد اعضای کنونی گروه همساز، گروه رهاب اعضای پیشین گروه عارف سازهای برجسته سه‌تار وب‌گاه وب‌گاه رسمی مسعود شعاری (زاده ۱۳۴۰ تهران) آهنگساز و نوازنده برجسته سه‌تار می‌باشد. زندگی‌نامه و فعالیت‌هنری مسعود شعاری در سال ۱۳۴۰ در تهران متولد شد. موسیقی را از کودکی و با فراگیری سنتور نزد منیژه علی‌پور آغاز کرد. سپس نزدداریوش طلایی به فراگیری سه‌تار پرداخت و از سال ۱۳۶۱ آموزش ردیف موسیقی ایران و فراگیری تار را نزد محمدرضا لطفی آغاز نمود. همچنین قطعات بسیاری از موسیقی قدما را نزد استاد اصغر بهاری آموخت. وی سپس به کمک اساتیدی چون استاد مهدی کمالیان و محمود هاشمی به پژوهش و بازسازی مکاتب سه‌تار نوازی قدما نظیر صبا، هرمزی، فروتن، عبادی و غیره پرداخت که دو آلبوم شباهنگ وکاروان صبا حاصل این دوره از فعالیت اوست. او در آلبوم شباهنگ قطعاتی از موسیقی قدما را در سه‌گاه و اصفهان تنظیم و اجرا نمود که مورد توجه قرار گرفت.[۱] این قطعات شامل آثار استادانی چون استاد اصغر بهاری، رکن‌الدین مختاری، یوسف فروتن و سعید هرمزی بود. همچنین او در آلبوم کاروان صبا قطعات استاد ابوالحسن صبا را با شیوه اجرایی مختص سه‌تار تنظیم کرد و خود به اجرای آنها پرداخت. مسعود شعاری همچنین به امر آموزش نیز پرداخت و با تاسیس مرکز آموزشی همساز شاگردان بسیاری تربیت نمود. او در ادامه مسیر نوازندگی اش دست به تجربیاتی در موسیقی تلفیقی زد که تاکنون منجر به خلق ۴ آلبوم : سیر، انتظار، در سایه باد و رهاب شده است. در این آثار وی تلاش کرده است تا گفتگویی شنیدنی میان سه‌تار و سازهای غیر ایرانی ایجاد کند.[۲] آثار آلبوم‌ها نام آلبوم سال انتشار آهنگساز نوازنده خواننده ناشر توضیحات راز و نیاز ۱۳۶۷ حسین علیزاده علی‌رضا افتخاری ماهور اجرا با گروه عارف کاروان صبا ۱۳۷۴ سروش تنظیم و اجرای آثار ابوالحسن صبا برای سه‌تار یادواره استاد نورعلی برومند ۱۹۹۵ محمدرضا لطفی نصرالله ناصح پور آوای شیدا اجرا با گروه شیدا نیایش ۲۰۰۰ اجرا با گروه (اصل موضوع انتخاب) سیر ۱۳۸۰ نشر هرمس موسیقی تلفیقی با همکاری کریستف رضاعی انتظار ۱۳۸۴ آوای شیدا موسیقی تلفیقی (دونوازی سه‌تار و طبلا)، با همراهی درشن آنند در سایه باد ۱۳۸۶ آوای باربد موسیقی تلفیقی با همراهی آرش مینویی و درشن آنند شباهنگ ۱۳۸۹ سروش سه‌تار نوازی به شیوه قدما، به‌همراه کوشان یغمایی غروب ۱۳۸۹ آوای باربد به‌همراه گروه همساز رهاب ۱۳۹۰ آوای باربد به‌همراه گروه رهاب کنسرت نیاوران ۱۳۹۰ آوای باربد سینا شعاری و درشن آنند کتاب‌ها گنجینه سه‌تار(۱)، بازسازی آثار قدما و تنظیم برای سه‌تار، موسسه فرهنگی سرای اهل هنر[نیازمند منبع] کاروان صبا، مجموعه قطعات استاد ابوالحسن صبا تنظیم برای سه‌تار، انتشارات سروش سیر، محموعه قطعاتی برای سه‌تار منابع پرش به بالا↑ به نقل از محمدرضا لطفی، بروشور کاست انتظار اثر مسعود شعاری، موسسه فرهنگی هنری آوای شیدا پرش به بالا↑ مسعود شعاری وب‌گاه رسمی مسعود شعاری: http://www.mshaari.com کتاب کاروان صبا اثر مسعود شعاری کتاب سیر اثر مسعود شعاری
در این مقاله به بررسی نشانه های استفاده شده در سه‌تار توسط مسعود شعاری می پردازیم. قابل ذکر است که نگارنده پیشتر به جمع آوری تکنیک های تار و سه‌تار پرداخته و آنها را اجرا نموده است . (این پروژه همچنان ادامه خواهد یافت.)
نیما فریدونی . ۲۶ خرداد ۱۳۹۶
مسعود شعاری چهار کتاب به نام های گنجینه ی سه‌تار ، کاروان صبا ، سیر و تحلیل و نت نگاری و نگرشی بر ساختار موسیقی دستگاهی ایران (جلد ۱ دستگاه ماهور) منتشر کرده است.
در این کتاب ها از نشانه هایی برای سه‌تار استفاده شده است که برخی از آنها در آثار علینقی وزیری ، حسین علیزاده و داریوش طلایی وجود داشته و برخی به پیشنهاد مسعود شعاری است.
مسعود شعاری در نت نویسی این آثار از کمک حسین مهرانی نیز بهره برده است. بنابراین مسعود شعاری را می توان نخستین کسی دانست که به ویژگیهای سه‌تار به صورت مستقل از تار در نت نویسی دقت نموده است.
نشانه های قدیمی
علامت راست ۸ و چپ ۷ : در کتاب طبق معمول گذشته بنا بر این نهاده شده که مضراب های راست را که بیشتر استفاده می شوند ننویسیم و تنها در جایی که چپ می آید نوشته شود.
علامت تک ریز : بر گرفته از کتاب های حسین علیزاده ( که علامتی است از تلفیق دو علامت قبلی که توسط علینقی وزیری پیشنهاد داده بود. ۸ و T )
تک ریز
علامت دراب : برگرفته از کتاب های حسین علیزاده ( که علامتی است از تلفیقی ۸،۷،۸ شامل راست چپ راست سریع )
دراب
کمان : اشاره به نت قبل و بازگشت ( این علامت مشابه مردان در موسیقی غربی است اما از لحاظ تکنیکی به دلیل این که دو نت آخر اشاره هستند و بدون مضراب نواخته می شوند متفاوت می باشد. ) . این نشانه از آثار داریوش طلایی اقتباس شده است.
کمان
دست باز : این نشانه برگرفته از کتاب های علینقی وزیری می باشد.
سیم دست باز
اشاره به قبل : ابداع داریوش طلایی ( اگر در این علامت بالای نت ریز یا تک ریز باشد ، اشاره با ریز صورت می گیرد.)
اشاره به نت قبل
اشاره به نت بعد : ابداع داریوش طلایی ( اگر در این علامت بالای نت ریز یا تک ریز باشد ، اشاره با ریز صورت می گیرد.)
اشاره به نت بعد
تکیه : ابداع علینقی وزیری ( نوعی اشاره به نت بعد است . بیشتر اوقات با انگشت سوم انجام می شود. می توان از نشانه ی اشاره به نت بعد به جای این علامت استفاده کرد.) تکیه معمولا با ریز و تک ریز قابل اجرا نیست.
تکیه
کندن : این علامت توسط علینقی وزیری پیشنهاد شده است.
کندن
خراش : ابداع حسین علیزاده
خراش
اجرای چند نت با ریز : مشابه این نشانه پیشتر توسط علینقی وزیری هم استفاده شده است.
اجرای چند نت با ریز
در کتاب سیر در توضیح این علامت خط اتصال بین نتها اشتباها فراموش شده است.
اجرای چند نت با ریز
راست با شست راست : این نشانه پیشتر توسط حسین علیزاده برای تار پیشنهاد شده بود که با سه‌تار هم قابل اجرا ست.
راست با شست راست
نشانه های ابداعی مسعود شعاری
تکیه با مضراب چپ : این نشانه که پیشتر توسط داریوش طلایی به گذاشتن یک نقطه روی علامت اشاره به نت بعد نشان داده شده بود به اجرای تکیه ای اشاره دارد که نت دوم که در تکیه های معمولی بدون مضراب نواخته می شد با چپ خفیف اجرا شود.
تکیه با مضراب چپ
اجرای چند نت با یک مضراب : در کتابهای تازه تر حسین علیزاده در این مورد نت های دوم به بعد که بدون مضراب نواخته می شوند یا با سر باریک یا باسر کوچک نمایش داده شده اند.
اجرای چند نت با یک مضراب
در کتاب سیر در توضیح این علامت خط اتصال بین نتها اشتباها فراموش شده است.
اجرای چند نت با یک مضراب
پژواک : این نشانه و نام آن ابداع حسین علیزاده است اما مسعود شعاری برای آنکه آن را با واپژواک ( این نام توسط نیما فریدونی پیشنهاد شده است .) تمیز دهد از ۸ در کنار آن استفاده نموده است. به نظر نگارنده می توانستیم از علامت حسین علیزاده به طور کلی برای پژواک رو به جلو استفاده کنیم و برای واپژواک از نشانه ی مسعود شعاری که ۸ را بعد از علامت پژواک آورده است.
پژواک
واپژواک : ( این نام توسط نیما فریدونی پیشنهاد شده است. )
واپژواک
چارک پژواک : ( این نام توسط نیما فریدونی پیشنهاد شده است. ) پژواک به ربع پرده زیرتر. نشانه ی مسعود شعاری نادرست است. طبق قوانین موسیقی اگر علامتی وابسته به نت بعد باشد ( ماننده اشاره ، پژواک ، تریل و …. ) و بخواهیم نت بعدی تغییر کند ( بم یا زیر تر شود . ) باید نسبت به نتی که هست مقدار تغییرش را تا حالت دلخواه در نظر بگیریم. به عنوان نمونه اگر در آهنگی سرکلید ما می بمل است و روی نت ر پژواک گذاشته ایم اما می خواهیم به می بکار تریل بخورد روی پژواک باید بنویسیم دیز . این دیز نت می بمل سرکلید را نیم پرده زیرتر خواهد کرد تا ما به هدف خود رسیده باشیم. نشانه ی مسعود شعاری این قانون را زیر پا گذاشته است. پیشتر توسط حسین علیزاده این گونه تغییرات به صورت مقطعی در قطعه ی مربوطه نوشته می شد و نیازی به پیشنهاد علامتی مجزا نبود. بنابراین چارک پژواک در هر قطعه ای ممکن است ترکیبی از علامت پژواک و علامت های بمل و کرن باشد.
چارک پژواک
تک تریل : این نشانه برای تمیز دادن تریل هایی است که در آغاز آنها تک نواخته شده و با کمی مکث تریل زده می شود.
تک تریل
تک سیم : اجرای سه‌تار بدون برخورد مضراب به سیم های دیگر ( واخوان ) . این تکنیک توسط احمد عبادی ابداع گردید اما مسعود شعاری برای نخستین بار علامتی برای آن برگزید که به نظر نگارنده نشانه ی بسیار گویایی است .
تک سیم
پرسیم : اجرای نت ها با برخورد مضراب به سیم های دیگر ( واخوان ) . این شیوه در سه‌تار نوازی سنتی همواره اجرا می شده است اما مسعود شعاری برای نخستین بار علامتی برای آن برگزید که به نظر نگارنده نشانه ی بسیار گویایی است .
پر سیم
تک کنده دست باز : ( این نام توسط نیما فریدونی پیشنهاد شده است ) پیشتر حسین علیزاده نشانه ی بهتری را ارائه نموده بود. او زیر علامت کندن صفر گذاشت و به نظر نگارنده نشانه ی بسیار خوبی بود. نشانه ی مسعود شعاری گویا نیست.
تک کنده دست باز
تک کنده دست باز ریز : ( این نام توسط نیما فریدونی پیشنهاد شده است. ) پیشتر حسین علیزاده نشانه ی بهتری ارائه نموده بود. او نت آغازین را با حالت زینت نوشت و بعد زیر علامت کندن آن صفر گذاشت و بعد نتی که ریز بود را به صورت عادی با علامت ریز نشان داد. به نظر نگارنده نشانه ی مسعود شعاری گویا نیست.
تک کنده دست باز ریز
پنجه کاری تک به سه : حسین علیزاده پیشتر با نمایش نت های سرباریک و علامت کندن زیر آنها این تکنیک را بهتر نشان داده بود. حال آنکه پنجه کاری تک به سه حالت های دیگری غیر از مدل زیر دارد که با این نشانه آنها را نمی توان تمیز داد.
پنجه کاری تک به سه
پنجه کاری تک به چهار یا پرستو : حسین علیزاده پیشتر با نمایش نت های سرباریک و علامت کندن زیر آنها این تکنیک را بهتر نشان داده بود.
پنجه کاری پرستو تک به چهارپنجه کاری تک به چهار
فلاژوله دست باز : ( این نام پیشنهاد نیما فریدونی است. )
فلاژوله دست باز
چپ با شست راست : ( این نام پیشنهاد نیما فریدونی است. ) این تکنیک به نظر می رسد نخستین بار توسط مسعود شعاری با الهام از شیوه ی دوتار نوازی استفاده شده باشد. علامت مربوطه نیز با الهام از علامت راست با شست راست حسین علیزاده در نظر گرفته شده است.
چپ با شست راست
راست پوست : ( این نام توسط نیما فریدونی پیشنهاد شده است. )
راست پوست
نشانه های ابداعی مسعود شعاری برای تکرارها و تغییر سرعت
با توجه به حضور چنین علاماتی از گذشته ی دور در فرهنگ نت نویسی بین المللی به نظر من این علامت ها نه تنها کار را سخت تر نموده است بلکه ایجاد آنها بیننده را دچار سردرگمی می نماید. نشانه های تکرار هم به بهترین وجه توسط داریوش طلایی به کار گرفته شده بود که شامل کادر و عدد تکرار کنار آن می باشد و نیازی به ابداع این نشانه ها نبوده است. هر چند به هر حال می دانیم که در ردیف موسیقی تکرار ها خیلی دقیق نیستند و می توانند به تناسب هر اجرا کمی بیشتر و کمتر شوند اما عدد تکرار حدود آن را بهتر نشان می دهد و نشانه ی مسعود شعاری گویا نیست.
