سی‌دی روایت آوازی از استادان قدیم ایران 3 انتشارات ماهور
سال انتشار : 1395
گردآوری و متن: بهمن کاظمی
این اثر مجموعه‌ای است از استادان چند دهه‌ی گذشته که بهمن کاظمی در ادامه‌ی گردآوری روایت‌های مختلف موسیقی آوازی از صفحات دوران قاجار تا آنچه در محافل خصوصی اهل دل و هنر این سرزمین باقی مانده بود، به آنها دست یافت و اکنون به منظور اطلاع رسانی، ترویج و فرهنگ‌سازی در زمینه‌ی هنر شریف و اصیل موسیقی این مرز و بوم، مقرر شد این گنجینه‌های آوازی و ناشناخته نیز در اختیار علاقه‌مندان موسیقی آوازی قرار گیرد. نغمه‌ها و آوازهای این مجموعه از خوانندگانی چون درویش حسن خراباتی، میرزا علی محمد قاضی‌عسکر، شیخ حسین داوودی و… است که هر یک خواسته یا ناخواسته در مسیر پُرفراز و نشیب زندگی خود در معرض برکت و لطفی قرار گرفتند که روایت‌هایی متفاوت از موسیقی درباری و حکومتی و آنچه بر سر هر کوی و برزن تا امروز هم عیان است را دریافتند و در حجاب متانت و محجوبی خود ناشناخته باقی ماندند تا رهروانی را بیابند که در طلب چنین نغمات و هنری باشند.
سی دی 1
علی داور: درویش
غلامعلی شهپر
ناشناس
قاسم همدانیان
قاری
سی دی ۲
بر میرحسن خراباتی دستگاه شور
رحمت الله مرآتی ردیف آوازی دستگاه چهارگاه
عباس کاظمی ردیف آوازی و سازی سه گاه قفقاز
ناشناس آواز ابوعطا
یاد ایام محمدرضا شجریان شور لا نیما فریدونی سه‌تار
یاد ایام محمدرضا شجریان شور لا نیما فریدونی سه‌تار
رهی معیری » غزلها – جلد سوم
یاد ایامی که در گلشن فغانی داشتم
در میان لاله و گل آشیانی داشتم
گرد آن شمع طرب می‌سوختم پروانه‌وار
پای آن سرو روان اشک روانی داشتم
آتشم بر جان ولی از شکوه لب خاموش بود
عشق را از اشک حسرت ترجمانی داشتم
چون سرشک از شوق بودم خاکبوس درگهی
چون غبار از شکر سر بر آستانی داشتم
در خزان با سرو و نسرینم بهاری تازه بود
در زمین با ماه و پروین آسمانی داشتم
درد بی‌عشقی ز جانم برده طاقت ورنه من
داشتم آرام تا آرام جانی داشتم
بلبل طبعم رهی باشد ز تنهایی خموش
نغمه‌ها بودی مرا تا همزبانی داشتم
نت ایران جوان آلفرد ژان باتیست لومر
این نت در آواز دشتی لا و می تهیه شده‌است.
ایران جوان (سرود)
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
دسته موسیقی سلطنتی ناصرالدین شاه
سلام شاه
نخستین سرود ملی ایران که در ۱۲۸۴ ه.خ در تهران اجرا و ضبط شده‌است.
سلام شاه
نخستین سرود ملی ایران که پیرامون ۱۲۸۹ ه.خ در استانبول اجرا و ضبط شده‌است.
قطعهٔ سرود ایران جوان یا وطنم که نخستین سرود ملی ایران نامیده شده[۱] قطعه‌ای موسیقی بدون کلام با نام سلام شاه بوده‌است که توسط موسیو لومر فرانسوی (موسیقیدان نظامی اعزامی به ایران در دورهٔ قاجار) (۱۲۵۲ ه.خ) ساخته شده‌است.
ناصرالدین شاه قاجار پیش از نخستین سفرش به اروپا در سال ۱۸۷۳ م (برابر ۱۲۵۲ ه.خ و ۱۲۹۰ ه.ق) دستور ساخت مارشی را به آلفرد لومر استاد فرانسوی موسیقی دارالفنون می‌دهد که در دیدارهای رسمی شاه در کنار سرودهای ملی دیگر کشورها نواخته شود. این مارش بی‌کلام، «سلام شاه» نامیده شد و در مراسم‌های رسمی به جای سرود ملی ایران به کار رفت و به همین دلیل اروپاییان از آن به عنوان سرود ملی ایران یاد کرده‌اند.[۲][۳] این آهنگ در دورهٔ مظفرالدین شاه قاجار بر روی صفحه ضبط شد و وقتی شاه برای سلام رسمی به تخت مرمر می‌آمد و بر تخت می‌نشست دستهٔ موزیک این آهنگ را اجرا می‌کرد و این کار تا دورهٔ محمدعلی شاه قاجار معمول بود. بر روی برچسب صفحهٔ گرامافون این سرود عنوان «سلام شاه با سلامتی، ارکس شاهی به‌فرمان مسیو لمر ژنرال» درج شده‌است. نت این سرود در آرشیو ملی فرانسه موجود است.[۴][۵]
در ۱۳۸۴ ه.خ بیژن ترقی بر روی اجرای جدید این قطعه که توسط سیاوش بیضایی ساخته شده بود[۶] شعری سرود و این کار برای اولین بار توسط ارکستر ملل به رهبری پیمان سلطانی در تالار وحدت اجرا شد که خوانندهٔ آن سالار عقیلی بود.[۱]
در اسفند ۱۳۹۴ شهرام ناظری در آلبوم خود به اجرای دوباره این اثر به عنوان «خاطره‌ای ماندگار در حافظه جمعی ایرانیان» پرداخت.
متن سرود
نامِ جاوید وطن صبحِ امید وطن
جلوه کن در آسمان همچو مهرِ جاودان
وطن ای هستیِ من شور و سرمستیِ من
جلوه کن در آسمان همچو مهرِ جاودان
بشنو سوزِ سخنم که هم‌آوازِ تو منم
همهٔ جان و تنم وطنم وطنم وطنم وطنم!
بشنو سوزِ سخنم که نواگر این چمنم
همهٔ جان و تنم وطنم وطنم وطنم وطنم!
همه با یک نام و نشان به تفاوتِ هر رنگ و زبان
همه شاد و خوش و نغمه‌زنان ز صلابتِ ایران جوان
به اصالت ایران کهن ز صلابتِ ایرانِ جوان
حاشیه‌ها
پس از این که این سرود مورد اقبال عمومی قرار گرفت اختلاف‌نظرهایی دربارهٔ آن میان برخی از اعضای جامعه موسیقی ایران پدید آمد. پیمان سلطانی رهبر ارکستر ملل ایران در آغاز در مصاحبه‌ای کوتاه با روزنامهٔ جام جم این سرود را «نخستین سرود ملی ایران» و «میراثی به‌جامانده از دوران قاجار» خواند،[۷] ولی مدتی بعد مدعی شد که این سرود به هیچ وجه سرود ملی ایران نبوده‌است و از بازخوانی این اثر در محافل دیگر ابراز نارضایتی کرد و خود را خالق «ایران جوان» معرفی نمود.[۸][۹] او همچنین در مصاحبه‌ای دیگر عنوان کرد که حدود ۱۲ سال است که بر روی تصنیف‌هایی با تم ملی و میهنی تحقیق می‌کند و منظورش از «نخستین سرود ملی ایران» این بود که این قطعه در میان دیگر قطعه‌های پروژه‌ای که روی آن کار می‌کرد نخستین سرود ملی و میهنی‌ای است که ساخته شده‌است.[۱۰]
از سوی دیگر سیاوش بیضایی که تنظیم مجدد مارش سلام شاه را انجام داده بود، خود را پس از هنرمندان درگذشته یعنی آلفرد لومر و بیژن ترقی، تنها وارث در قید حیات این اثر هنری معرفی نمود و از بی‌توجهی برخی از اعضای جامعه موسیقی به حقوق مادی و معنوی یکدیگر ابراز نارضایتی نمود.[۱۱] منوچهر صهبایی که اواخر سال ۱۳۸۶ به مدت ۶ ماه رهبری ارکستر سمفونیک تهران را بر عهده داشت در نامه‌ای به رئیس دفتر موسیقی وزارت ارشاد با اشاره به تحقیقات فراوانش برای پیدا کردن و جمع‌آوری اولین سرودهای ملی ایرانی و آثار مشابه، ثبت این اثر توسط پیمان سلطانی و اجرای آن را خیانت در امانت دانست. وی مدعی شد که این مجموعه را به‌طور امانت به سلطانی داده‌است و او در مورد تنظیم اثر و انتشار اثر با او هیچ مشورتی نکرده‌است.
پیمان سلطانی، رهبر ارکستر ملل ایران نیز در پاسخ نامه‌ای که به رئیس دفتر موسیقی وزارت ارشاد نوشت ضمن رد اتهام خیانت در امانت، آثار گذشتگان را متعلق به یک فرهنگ و یک ملت دانست و اظهار داشت این آثار چه به صورت نت یا شنیداری در آرشیوهای خصوصی، آرشیو رادیو، آرشیو هنرستان و… یا در صفحات قدیمی موجود هستند.[۱۲]
شهرام ناظری در مورد اجرای ایران جوان در گفتگو با روزنامهٔ ایران گفت:
قطعه بدون کلام سرود ایران جوان یا وطنم نخستین بار در دوره قاجار توسط موسیو لومر فرانسوی ساخته شده اما چند سال قبل آقای «پیمان سلطانی» یکی از موزیسین‌های ما همت کرد و این آهنگ کوچک و مختصر را به یکی از بزرگان و عزیزان ادبیات و فرهنگ کشور یعنی «بیژن ترقی» داد و وی هم شعر زیبای ایران جوان را روی آن گذاشت. من و پیمان سلطانی چهار سال قبل از اینکه این کار توسط خواننده دیگری خوانده و پخش شود با هم قرار گذاشتیم که تمامی سرودهایی که از دوره قاجار تا امروز در مورد ایران ساخته شده را دومرتبه احیا کنیم و در نتیجه با هم تعهد کردیم و یک قرارداد بسته شد. سرود «ای ایران» و سروده‌های دیگری که قبلاً موسیقیدانان ایران مثل مین باشیان، کلنل وزیری و دیگران ساخته بودند هم جزو این سرودها قرار داشت. ما قرار بود که تقریباً حدود ۱۴ سرود به جا مانده از دوره قاجار تا به امروز را مجدداً اجرا کنیم. از طرفی قرار شد در نخستین مرحله چند تا سرود که یکی از آنها ایران جوان بود در کنسرتی در حدود یکسال بعد ارائه شود. در این فاصله من به آمریکا رفتم منتها نزدیک به کنسرت متأسفانه به دلیل مسئله‌ای که آنجا برایم پیش آمد نتوانستم به کشور مراجعت کنم. در نتیجه پیمان سلطانی تماس گرفت و گفت تمامی تدارکات و کارهای مربوط به کنسرت انجام شده و می‌بایست کنسرت سر موعد مقرر برگزار شود من هم گفتم سعی می‌کنم خودم را برسانم اما مقدور نشد. از آنجا که گروه وی در صورت لغو کنسرت دچار ضرر و زیان زیادی می‌شد ایشان به من گفت اگر از نظر شما اشکالی ندارد این یک شب کنسرت توسط خواننده دیگری اجرا شود تا شما برگردی و برنامه اصلی اجرا شود و من پذیرفتم و نهایتاً آقای سالار عقیلی کار را اجرا کرد و همان یک شب کار در کشور پخش شد. اتفاقاً یکی از شانس‌های زندگی هنری آقای عقیلی همین موضوع بود چون ایشان قبلاً آثار زیادی را اجرا کرده بود ولی هیچ‌کدام به اصطلاح نگرفته بود اما یکدفعه این اثر، او را مطرح کرد و البته این خواست خدا بود چراکه گاهی وقت‌ها شانس و زندگی برای یک هنرمند با یک اتفاق رقم می‌خورد.
منابع
«ساخت اولین سرود ملی ایران توسط بیگانگان». روزنامه شرق. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۲ ژانویه ۲۰۱۳.
* آدوی‌یِل، ویکتور (۱۳۵۳). ترجمهٔ حسینعلی ملاح. «موسیقی نزد ایرانیان (1885 میلادی)». هنر و مردم (۱۴۸): ۴۰–۵۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۴-۰۲-۲۱.
* پیِمونتِسه، آنجلو م. (۱۳۵۳). ترجمهٔ خسرو فانیان. «یک مأخذ تاریخی دربارهٔ تاریخ قاجاریه». بررسی‌های تاریخی (۵۰): ۳۵–۷۰. دریافت‌شده در ۲۰۱۴-۰۲-۲۱.
«دارالفنون موسیو لومر و اولین سرود ملی ایران ۲». گفتگوی هارمونیک.
«دارالفنون موسیو لومر و اولین سرود ملی ایران ۱». گفتگوی هارمونیک.
«نخستین اجرای ارکستر ۸۰ نفرهٔ ملل در تالار وحدت». مؤسسهٔ همشهری. ۹ مهر ۱۳۸۴. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۵ مه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۴.
«نخستین سرود ملی ایران نواخته می‌شود». مؤسسهٔ جام جم. جام جم آنلاین. ۱۲ آذر ۱۳۸۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ اوت ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۱ مهر ۱۳۹۳.
«نامهٔ پیمان سلطانی به دریا دادور». گفتگوی هارمونیک. ۱۳ بهمن ۱۳۸۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ مهر ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۱۱ مهر ۱۳۹۳.
کرمانی، حسین (۲۶ مارس ۲۰۱۱ (۶ فروردین ۱۳۹۰)). «قطعهٔ ایران جوان، اولین سرود ملی ایران نیست». دویچه‌ولهٔ فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ مهر ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۱۱ مهر ۱۳۹۳. تاریخ وارد شده در |تاریخ انتشار= را بررسی کنید (کمک)
«شهرام ناظری سرود ایران جوان را می‌خواند» مقدار |نشانی بایگانی= را بررسی کنید (کمک). خبرگزاری مهر. ۳۱ شهریور ۱۳۸۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ مهر ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۱۴ مهر ۱۳۹۳.
«داستان یک سرود». رادیو کوچه. ۱۸ مهر ۱۳۸۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ اکتبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۲ مهر ۱۳۹۳.
«اختلاف صهبایی و سلطانی بر سر نخستین سرودملی ایران». همشهری آنلاین.
سی‌دی آثاری از حسین دهلوی انتشارات ماهور
آثاری از حسین دهلوی
سال انتشار : 1379
تک‌نوازان: فرامرز پایور، هوشنگ ظریف، محمد اسماعیلى و ارسلان کامکار
خوانندگان: حسین سرشار و صدیق تعریف
درباره این اثر، به قلم حسین دهلوی می‌خوانیم:« از سال‌ها قبل که فراگیری موسیقی را آغاز کردم، به مرور به این نتیجه رسیدم که نیروی خود را در جهت کسب دانش لازم در زمینه‌ی آفرینش آثار جمعی موسیقی ملی به‌کار برم؛ زیرا در فرآیند تغییرات گوناگونی که در کلیه‌ی شئون اجتماعی ما در حال شکل‌گیری است، به ویژه در شرایطی که جهان در حصار نیروهای توانمند فرستنده‌های مختلف رادیویی، تلویزیونی و دیگر وسایل ارتباط جمعی قرار دارد و ارتباطات بسیار نزدیک‌تر و شتاب‌زده‌تر از سده‌ها و حتا دهه‌های گذشته صورت می‌گیرد، بی‌گمان ناگزیر از پذیرش تحولاتی در زمینه‌های مختلف فرهنگی از جمله هنر موسیقی خود هستیم، بنابراین به‌جز تداوم موسیقی سنتی و فولکلوریک باید به خلق آثار جمعی و ارکستری در زمینه‌ی موسیقی ملی نیز بپردازیم تا ضمن جلوگیری از فرسایش زودرس و روزافزون موسیقی سنتی ـکه به سبب کثرت تکرار پیش خواهد آمد- بر توان و گستره‌ی فرهنگ موسیقی ملی خود بیفزاییم.»
فهرست:
گفتگوی دل
سرود گل
فروغ عشق
به یاد صبا
شوشتری
نغمه ترک
فانتزی برای تار و ارکستر
فانتزی برای گروه تنبک و ارکستر
سی‌دی ردیف آوازی حاتم عسگری فراهانی دستگاه شور انتشارات ماهور
ردیف آوازی، دستگاه شور
سال انتشار : 1393
به روایت و اجرای حاتم عسگری
سه تار: بهمن کاظمی
ردیف آوازی دستگاه شور گزیده‌ای مختصر از دستگاه شور است. این نغمه‌ها از حنجره‌ی استاد ارجمندی بیرون می آید که ناملایمات عیان دوران ما و چشم بد روزگار تا این لحظه، که وی سال‌های پس از هشتادو یک سالگی‌اش را سپری می‌کند، شرایطی مهیا نکرد تا حاصل رنج همه‌ی سال‌های فراگیری اش را به نسل‌های پس از خود منتقل کند. آنچه می‌شنوید در اطاقی ساده و پُر از خاطره و مملو از شعر و موسیقی ضبط شد و هیچ‌یک از قطعات هم دوبار تکرار نشدند. نوازنده‌ی ساز همراه نیز سعی کرده است فقط تتمه‌ی آوازها را در کوتاه ترین زمان ممکن اجرا کند تا پیوستگی کلام برای شنوندگان بیشتر نمایان شود. سی‌دی پیش رو، نکات مختصر و اشاره هایی از تنوع روایت گوشه ها در آواز شور را نمایان می‌سازد که با توجه به محدودیت زمان اجرا، سعی شده است در کوتاه ترین زمان ممکن به اجرای گوشه‌ها پرداخته شود. اکنون اجمالا به هریک از گوشه‌های اجرا شده در این مجموعه اشاره می‌شود.
M. CD 400
