رشیدخان (ترانه)
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
وای وای رشید خان ترانه‌ای محلی است که کُرمانج‌های خراسان برای مرگ میر رشیدخان، حاکم قوچان ساختند و در مراسم سوگواری و تدفینش اجرا کردند. در زلزله قوچان که ضایعه‌ای بسیار دردناک و پر سوز بود مردم آن را در سوگ عزیزان از دست رفته خویش نیز اجرا کردند. اسمر خانم همسر رشید خان در ساخت ترانه مشارکت داشت.
در واقع تمامی شعر و موسیقی اولیهٔ «وای وای رشیدخان» به زبان کُرمانجی و نشان‌دهنده حالات تألم و تأثر مردم محل از فوت امیرحسین خان و بعد هم حادثه زلزله ناگوار قوچان بوده‌است، اگرچه امروزه اجرای آن به مرور زمان در ردیف موسیقی شاد قرار گرفته‌است.
امیر حسین خان شجاع الدوله
نوشتار اصلی: رشیدخان
رشیدخان لقبی بود که مردم کُرمانج به میر حسین خان به‌خاطر شجاعتش داده بودند. لقب «شجاع الدوله» گرچه از سوی حاکمین فارس زبان مرکزنشین (ناصرالدین شاه قاجار) به امیر و حاکم کُرمانج شمال خراسان داده شده بود، اما برای مردم در منطقه بیان لفظ کُرمانجیِ آن یعنی همان رشیدخان معمول و رایج بوده و هست.
کُردهای شمال خراسان در نواحی مرزی شمال شرق ایران، به‌عنوان یکی از نقاطی که ایران همیشه از این مسیر مورد یورش اقوام مهاجم از ناحیه خوارزم بوده‌اند. ناملایمات دردناک و دلخراش از ویژگی‌های این‌گونه زندگی بوده‌است و این ویژگی‌ها تأثیر مستقیمی بر موسیقی مردم کُرمانج نیز گذاشته‌است.[۱]
متن ترانه
امروز دو روزه للو فردا سه روزه لو
رشید نیومد للو دلم می‌سوزه لو
وای وای رشیدخان سردار کل قوچان
رفتی نگفتی للو یک یاری دارم لو
در شهر غربت للو دلداری دارم لو
وای وای رشیدخان سردار کل قوچان
این رخت کِیَه للو رخت یارمه لو
می خوام بشورم للو با آب گلها لو
وای وای رشیدخان سردار کل قوچان
رخت حاکمه للو با چشم بشویم لو
گل بهارمه للو با چشم بشویم لو
وای وای رشیدخان سردار کل قوچان
جستارهای وابسته
زمین‌لرزه قوچان (۱۲۷۲)
پانویس
ماهنامه فرهنگی سویدا در استان خراسان رضوی شماره پیاپی ۸ و ۹
منابع
کتاب رشیدخان سردار کل قوچان روایتی تاریخی از دوران زندگی و حکومت امیر حسین خان شجاع الدوله حاکم قوچان تألیف حجی محمد تقدیسی
کتاب حرکت تاریخی کرد به خراسان
کتاب دوم ۱۱۵۲ پوتسولی اتوره آموزش سلفژ انتشارات چنگ
آموزش سلفژ: گفتاری و آوازی 1152
اتوره پوتسولی، واحدتحقیق وپژوهش موسیقی انتشارات چنگ (مترجم)، علی برلیانی (به اهتمام)
ناشر: چنگ
تاریخ نشر: 16 اردیبهشت، 1388
تعداد صفحه: 68
قطع کتاب: رحلی
نوع جلد: شومیز
وزن: 190 گرم
شابک 13 رقمی: 9789648538151
کتاب چهارم ۱۱۵۴ پوتسولی اتوره آموزش سلفژ انتشارات چنگ
آموزش سلفژ: گفتاری و آوازی 1152
اتوره پوتسولی، واحدتحقیق وپژوهش موسیقی انتشارات چنگ (مترجم)، علی برلیانی (به اهتمام)
ناشر: چنگ
تاریخ نشر: 16 اردیبهشت، 1388
تعداد صفحه: 68
قطع کتاب: رحلی
نوع جلد: شومیز
وزن: 190 گرم
کتاب جویبار جوشنده محمدامین میراحمدی انتشارات هنر موسیقی
جویبار جوشنده؛ شرح و تحلیل آثار و احوال مرتضی نی‌داود به همراه نت‌نگاری برخی از آثار او
مؤلف: محمدامین میراحمدی
مرتضی نی‌داود (۱۳۶۹-۱۲۷۹) موسیقی‌دان برجستۀ ایرانی و خالق آثارِ ماندگاری مانند «مرغ سحر» و «آتشی در سینه دارم» است. او کسی بود که آثارش ضمن حفظ اصالت، بازتاب اجتماعی وسیعی داشت. مؤلف در این کتاب به پژوهش دربارۀ ابعاد مختلف زندگی این استاد گران‌قدر پرداخته است.
کتاب حاضر شامل شرح حال، دیسکوگرافی (اثرشناسی)، نت‌نگاری آثار و تحلیل نوازندگی و آهنگ‌سازی مرتضی نی‌داود است. در این کتاب قطعاتی در فرم‌های سولو، ساز و آواز، پیش‌درآمد، چهارمضراب، تصنیف و رنگ نت‌نگاری شده است که برخی از این آثار برای نخستین‌بار است که به خط نت درآمده‌اند. نت‌نگاری‌ها و تحلیل آن‌ها می‌تواند راهگشای دوستداران موسیقی ایرانی باشد.
فهرست:
شرح حال مرتضی نی داوود
دیسکو گرافی (اثر شناسی)
تحلیل آماری دیسکو گرافی
ضمائم و تصاویر
نمایه اشخاص
نت نگاری و تحلیل آثاری نی داوود
شابک 9786009112753
مقدمه
شرح حال مرتضی نی داود
تولد
خانواده پدری
تحصیلات
فراگیری موسیقی
تدریس و تاسیس مدرسه موسیقی درویش
مکاتبات مدرسه موسیقی درویش
پروگرام طرح درس
تشکیل خانواده
فعالیت در رادیو
ردیف
مراحل ضبط ردیف
دلایل ضبط ردیف
اهمیت ردیف و حفظ فرهنگ ایرانی
گله مندی از منتشر نشدن ردیف
نسخ متفاوت از ردیف
انتشار ردیف
نوازندگی ردیف
نام گوشه های ردیف
شاگردان
مرتضی نی داود وقمرالملوک وزیری
نظر مرتضی نی داود درباره درویش خان
مشخصات هنری درویش خان از نگاه مرتضی نی داود
داستان نوازندگی درویش خان
کنسرت های مرتضی نی داود
کنسرت های همراه با عارف
کنسرت همدان کرمانشاه
کنسرت قمر و اخوان نی داود
برپایی کنسرت برای رضا محجوبی
یادبودقمرالملوک وزیری
سلانق علانق
انواع موسیقی
موسیقی ایرانی
نوگرایی
توجه به اجتماع
توجه به شعر
تصنیف
آموزش موسیقی
ساز مرتضی نی داود
خاطرات و داستان
کلاس درویش خان
بریدن دست مرتضی نی داود
دزدی ازخانه مرتضی نی داود
بلبل و دسته تار
امتحان صدای مهمانان
ذات الریه جهانشاه و پناه بردن به ساز
ویژگی اخلاقی گرامیداشت
تالاررودکی
تئاتر ویل ژابل
تالار رودکی
موقوفات افشار
تقلای ماهیان درتور برای بزرگداشت نی داود
ماهنامه گزارش موسیقی
اسعار مرتبط
دیسکوگرافی اثرشناسی
شیوه تهیه و نگارش
اهمیت دیسکوگرافی
شرح شاخص های جداول دیسکوگرافی
ردیف
مدت
عنوان
مطلع
شاعر
لیبل شناسی واطلاعات صفحات
خواننده
ساز
جدول دیسکوگرافی مرتضی نی داود
آثارموسیقی دانان دیگر در صفحات مرتضی نی داود
آثار مشابه به شیوه نوازندگی مرتضی نی داود
تحلیل آماری
تعداد صفحات
وضعیت کلام براساس روی صفحات
بخش بندی براساس ساختار صفحات موجود
بخش بندی ساختارهای آثار باکلام
خواننده براساس تعداد صفحات
سازهای ملودیک
کوک تار
شاعر
پدیدآوران مشخص در تصنیف و ضربی
پدیداوران مشخص در ساز و آواز
مایه
مایه آثار درقالب تصنیف و ضربی
ضمائم و تصاویر
مکاتبات مدرسه موسیقی درویش
تصاویر مصاحبه ها
تصاویر مرتضی نی داوود
تصویر شعر دست نویس عبدالله طالع همدانی برای مرتضی نی داود
تصویر نت چاپ شده تصنیف دختر زیبا
منابع
منابع مکتوب
منابع صوتی
منابع تصویری منابع اینترنتی
نمایه اشخاص
نت نگاری و تحلیل آثاری از مرتضی نی داود
