نت دیلمان دشتی
نت دیلمان دشتی جواد معروفی نیز در این محصول قرار دارد.
این نت در آواز دشتی مایه سل، ر، لا، سی تهیه شده است.
دیلمان جواد معروفی در وزن دوضربی ترکیبی نوشته شده و بقیه با وزن آزاد می‌باشند.
شعر: سعدی
چنان در قید مهرت پای بندم
که گویی آهوی سر در کمندم
گهی بر درد بی درمان بگریم
گهی بر حال بی سامان بخندم
نه مجنونم که دل بردارم از دوست
مده گر عاقلی ای خواجه پندم
گر آوازم دهی من خفته در گور
برآساید روان دردمندم
سری دارم فدای خاک پایت
گر آسایش رسانی ور گزندم
و گر در رنج سعدی راحت توست
من این بیداد بر خود می‌پسندم
شعر: وحشی بافقی
به دل دیرین بنایی بود کندم به جای او ز نو طرحی فکندم
خریدارانه چشمی دید سویم نگفت اما هنوز از چون و چندم
قبولی زان نگه می‌یابم ای بخت بسوزان بهر چشم بد سپندم
نگهبانت به سوی فتنه و ناز فریبم می‌دهند و می‌برندم
ره پر تیغ و تیر غمزه پیش است خداوندا نگه دار از گزندم
برو وحشی تو صید زلف او باش که من جای دگر سر در کمندم
شعر: سعدی
مرا خود با تو چیزی در میان هست
و گر نه روی زیبا در جهان هست
وجودی دارم از مهرت گدازان
وجودم رفت و مهرت همچنان هست
اگر پیشم نشینی دل نشانی
و گر غایب شوی در دل نشان هست
بکن چندان که خواهی جور بر من
که دستت بر نمی‌دارم ز دامن
چنان مرغ دلم را صید کردی
که بازش دل نمی‌خواهد نشیمن
اگر دانی که در زنجیر زلفت
گرفتار است در پایش میفکن
دیلمان (گوشه موسیقی)
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
پرش به ناوبریپرش به جستجو
دیلمان نام یک گوشه در ردیف موسیقی ایرانی است که در آواز دشتی به کار گرفته می‌شود. نام این گوشه به منطقهٔ دیلمان در شمال ایران اشاره دارد. دیلمان از ابتدا جزو آواز دشتی نبوده و بعداً به آن افزوده شده‌است. این گوشه در اوج آواز دشتی اجرا می‌شود.
تاریخچه
گوشهٔ دیلمان در موسیقی منطقهٔ گیلان رایج بوده‌است. در ردیف موسیقی ایرانی این گوشه اصالتاً جزئی از آواز دشتی (که ریشه در منطقهٔ دشتستان در جنوب ایران دارد) نبوده و برای نمونه در ردیف میرزاعبدالله و ردیف آقاحسینقلی نامی از آن برده نشده‌است. افزودن این گوشه به ردیف آواز افشاری توسط ابوالحسن صبا انجام شد و بعداً در ردیف آوازی عبدالله دوامی نیز (به نقل از محمود کریمی جزو آواز افشاری قرار گرفت.[۱][۲][۳]
از غلامحسین بنان به عنوان یکی از کسانی که گوشهٔ دیلمان را شناساند و متداول کرد نام برده شده‌است.[۴]
تحلیل ردیف
گوشهٔ دیلمان در اوج آواز دشتی اجرا می‌شود و روی درجات هفتم و هشتم شور متمرکز است و نهایتاً به درجهٔ پنجم شور (نت شاهد دشتی) فرود می‌آید.[۵]
به گفتهٔ فرهاد فخرالدینی گوشهٔ دیلمان را گاهی با کمک الگوی مشخص آن می‌توان شناسایی کرد که شامل شش نیم‌جمله (مطابق با شش مصراع شعر) است که به ترتیب روی درجهٔ پنجم، چهارم، هشتم، پنجم، چهارم و یکم شور ایست می‌کنند.[۶]
به گفتهٔ فریدون پوررضا، در گیلان خود دیلمان را شامل چهارگوشه می‌دانند که یکی از آن‌ها «رِهِنه» نام دارد و از آن در اجرای تعزیه‌هایی به زبان گیلکی استفاده می‌شود.[۷]
از نمونه‌های گوشهٔ دیلمان می‌توان به موسیقی تیتراژ مجموعه تلویزیونی پس از باران با صدای فریدون پوررضا اشاره کرد.[۸]
پانویس
During, Enclyclopedia Iranica, DEYLAMĀN.
خضرائی، دانشنامهٔ جهان اسلام، دشتی.
فخرالدینی، تحلیل ردیف موسیقی ایران، ۲۵۵.
During, Enclyclopedia Iranica, DEYLAMĀN.
During, Enclyclopedia Iranica, DEYLAMĀN.
فخرالدینی، تحلیل ردیف موسیقی ایران، ۲۵۶.
محسن‌پور و اشرفی، موسیقی محلی گیلان، ۳۶۴.
رمضانی، عیب می جمله بگفتی.
منابع
خضرائی، بابک (۱۳۹۳). «دشتی (۱)». دانشنامهٔ جهان اسلام. دریافت‌شده در ۵ دسامبر ۲۰۱۸.
رمضانی، صفرعلی (۵ اردیبهشت ۱۳۹۱). «عیب می جمله چو گفتی هنرش نیز بگو». روزنامه اعتماد. ص. ۹. دریافت‌شده در ۵ دسامبر ۲۰۱۸ – به واسطهٔ نورمگز.
فخرالدینی، فرهاد (۱۳۹۴). تجزیه و تحلیل و شرح ردیف موسیقی ایران. تهران: نشر معین. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۱۶۵-۰۹۸-۰.
محسن‌پور، احمد؛ اشرفی، جهانگیر (۱۳۶۹). «موسیقی محلی گیلان». کلک (۱۱ و ۱۲): ۳۶۱-۳۶۶. دریافت‌شده در ۲۹ دسامبر ۲۰۱۸ – به واسطهٔ نورمگز.
گوشه دیلمان آواز دشتی بنان banan deylaman dashti
