نوشته شده در دیدگاه‌تان را بنویسید

خلاصه تاريخ و آشنايی با دستگاه‌های موسيقی سنتی ايران؛ ناربه باغداسریان

خلاصه تاريخ  و آشنايی با دستگاه‌های موسيقی سنتی ايران؛ ناربه باغداسریان

این مقاله توسط نوازنده ویولن و سه‌تار و پژوهشگر موسیقی ایرانی آقای ناربه باغداسریان نوشته شده‌است.

خلاصه تاریخ موسیقی ایرانو

آشنایی با دستگاههای موسیقی سنتی ایران

برونو نتل، ردیف موسیقی ایرانی را به هنر مینیاتور ایران تشبیه 

می کند که از دور شاید ک ماهمیت به نظر برسد اما با بررسی دقیق و از نزدیک، جزئیات ارزشمند آن را می توان شناخت

در سال ۲۰۰۹، ردیفهای موسیقی ایرانی به عنوان میراث فرهنگی نزد یونسکو به ثبت رسیده است

بررسی تاریخ موسیقی ایران باستان کار دشواری است

از آنجایکه موسیقى هنرى است شفاهی، از سایر هنرها دیرتر و کمتر به نوشته درآمده است

بخش بزرگی از آسیای میانه، افغانستان، پاکستان، آذربایجان، ارمنستان، ترکیه، و یونان متأثر از موسیقی ایران است و هرکدام به سهم خود تأثیراتی در شکل گیری موسیقی ایران داشته اند

شرایط ناپایدار ایران به دلیل هجوم مداوم قبایل و کشورهاى بیگانه و نیز نابسامانیهاى داخلى موجب شد که مستندات باقى نماند

اکثر اطلاعات ما در بارۀ موسیقى قدیم ایران بر اساس

نوشته مورخین یونانى

مورخین ایرانى دورهٔ اسلامى

شاهنامه فردوسى و اشعار سایر شعرا

آلات و ادوات موسیقى به دست آمده از کشفیات باستا نشناسى

تمدن ایلام یا ایلامیان

مهرنگاره چغامیش در تپه چغامیش در نزدیکی دزفول کشف شده است

کهن ترین سند و نشانه هم نوازی )ارکستر( در جهاننمایانگر وجود ارکستر بانوان در آن زمان استاین مهرنگاره ۳۴۰۰ سال قدمت دارد

سیمایی از بزم رامشگران را نشان می دهد

در این بزم باستانی )گروه رامشگران(:

سه نوازنده )چنگ و شیپور و تنبک(

یک خواننده 

حکومت ماد

نخستین دولت بزرگ آریایى ها

طبق نوشته هرودوت مورخ یونانی:

در زمان مادها، نیایش های آوازگونهٔ بدون همراهی ساز وجود داشت 

اولین موسیقیدان این دوره شخصی بنام  اوگارِس بوده که در دربار آستیاک آخرینپادشاه ماد زندگی می کرد

هخامنشیان

طبق نظریه هاى برخى مورخان مشرق زمین، قدمت موسیقى ایرانى را در زمان هخامنشى برآورد کرده اند

از هردوت نقل است که در دوران امپراتوری هخامنشی، موسیقی نقش مهمی بخصوص در دربار داشت هاست

اصطلاح خنیای باستانی ایرانی یک اصطلاح مربوط به عصر پس از هخامنشیان می باشد

در این دوره سه نوع موسیقی رزمی، بزمی و مذهبی وجود داشته است

سلوکیان

دولت هخامنشی به دست اسکندر منقرض شد و به دست سردار یونانی سولوکوس بنیان گذاری شد

در این دوره موسیقی ایران تحت تاثیر موسیقی یونان قرار گرفت

اشکانیان

پادشاهان این سلسله با اینکه ایرانی بودند ، همچنان تحت نفوذ تمدن یونان بودند

در این دوره موسیقی جدیدی در ایران پدید آمد

در این دوره موسیقی آزاد و مردمی شد و از بند دولت و دربار گریخت

در این دوران به کسانى که خواننده، نوازنده و شاعر بودند گوسان گفته مى شد

بقایاى آنها در فرهنگ امروز ایران به صورت عاشیق هاى آذربایجان و یا مطرب هاى لرستان و بخش هاى خراسان موجود است 

ساسانیان

دوره حکومت ساسانیان بالغ بر چهارصد سال بطول انجامید 

این عصر را در میان اعصار تاریخ ایران پیش از اسلام، درخشانترین دوره موسیقی نام نهاده اند

عصر طلایی موسیقی

پایه  ریزى موسیقى ایران به دورهٔ ساسانیان باز مى گردد اسناد اولیهٔ موسیقى ایران متعلق به این دوران است

موسیقى دوره ساسانى را شاید بتوان سرمنشاء فرم ها و شکل هاى موسیقى ایران در قرون بعدى دانست

سنگ نگارهٔ زنان خنیاگر(طاق بستان)

توجه شاهان این سلسله به موسیقى، سبب رونق بیش از پیش و اهمیت و اعتبار آن گردید

اردشیر بابکان

خنیاگران و رامشگران که از دیرباز جزء طبقات متوسط و پست جامعه بودند، به سطح درباریان ترقى داده شدند

او درباریان را به هفت طبقه تقسیم کرده بود و موسیقى دا نها پنجمین طبقه از آنها بودند

خسروپرویز

موسیقى دوره ساسانى به اوج درخشش و نفوذ خود رسید

همه مورخان، دوران خسروپرویز را عصر طلایى موسیقى ایران معرفى کرده اند

انواع موسیقی در ایرانموسیقی بزمی

موسیقی رزمی

موسیقی سوگواریموسیقی در شکارموسیقی آموزشیموسیقی دینی

از مهمترین موسیقىدانان این دورهرامتینبامشادباربد

نکیساآزاد

سرکش )سرکیس(

باربد

برجسته ترین چهره موسیقی بود

مهارت در نوازندگى و آهنگسازى

اولین سیستم موزیک خاورمیانه )به نام خسروانی( را ابداع نموده و آن را به شاه تقدیم نمود

سیستم موسیقی:

«هفت خسروانی» «سی لحن» و «سیصد و شصت دستان» 

شمار آنها با تعداد روز در هفته، ماه و سال تقویم ساسانیان برابر بوده استاحتمالا برای هر روز، یک سرود یا آهنگ داشت

حمله اعراب

پس از حمله اعراب بسیاری از مدهای موسیقی و ملودی ها  از بین رفتند

رهبران مذهبى اسلام در آغاز موسیقى را تحریم کرده و مایه فساد و بیهودگى مى دانستند

هنگامی که اسلام بعنوان مذهب مسلط ایران پذیرفته شد، تصمیم حکمرانان منع کلی موسیقی و دلسرد کردن مردم از زمزمه سرودهای اوستایی بود

موسیقى ایران بعد از اسلام

بعد از اسلام موسیقى ایران توقف کوتاهى داشت و بعد از چند سال دچار تغییراتى شد

در زمان عباسیان که به سبک ساسانیان دربار خویش را اداره مى کردند، جنب ههاى دنیوى و غیردینى موسیقى افزایش یافت و موسیقى رونق تازه اى یافت

بعضى بزرگان موسیقى ایران بعد از اسلام عبارتند از:

ابوعلى سینا

ابوالفرج اصفهانیاسحاق موصلی

ابراهیم موصلیابونصر فارابی

عبدالقادر مراغیقطب الدین محمود شیرازىصفى الدین ارموی

خواجه نصیرالدین طوسی

دورهٔ تیموریان

شروع جدایی موسیقی ایران از عثمانی

موسیقی ایرانی شروع به باز یافتن هویت اصلی خود کرد

دور‌ه‌سیاه‌موسیقی‌سنتی‌ایرانی

در دوران صفوی موسیقی تحت اختیار دربار بود و از اجتماع دور افتادولی تا حدودی توسط نوازندگان و شاعران دوره گرد تداوم یافت

موسیقی مردمی ایران در دوران صفویه بیشترین ضربه را خورد اما شکل مذهبی آن در قالب تعزیه و نمایش های دراماتیک گسترش یافت

تاثیر موسیقی در زمان صفویه را می توان در بنای کاخ چهـلستون و اتاق موسیقی کاخ عالی قاپو مشاهـده کرد 

دوران قاجار

دوران رونسانس یا تولد دوباره موسیقی مردمی ایران

آقا علی اکبر فراهانی

مشهور به جناب میرزا

یکی از برجسته ترین نوازندگان دربار ناصرالدین شاه و استاد نواختن تار بود 

بی اندازه مورد تشویق و محبت شاه بوده

روشن نیست که وی موسیقی را از کجا فرا گرفت هاست

پس از مرگ او، برادرزاده اش آقا غلامحسین  فراهانی جانشین او در دربار شد

پسران آقا علی اکبر فراهانی

آقا حسینقلی و میرزا عبدالله هر دو از نوازندگان به نام تار

آقا علی اکبر فراهانی

آقا غلامحسین فراهانی

میرزا حسینقلی فراهانی معروف به آقا حسینقلی 

از نوازندگان سرشناس تار اواخر دوران قاجار بود

ردیف آقا حسینقلی که توسط فرزند بزرگش، علی اکبر شهنازی روایت و ضبط شده، یکی از ردی فهای معروف موسیقی ایرانی است

از شاگردان او می توان دروی شخان، علینقی وزیری، مرتضی نی داوود، یوسف فروتن و پسر بزرگش، علی اکبر شهنازی را نام برد. 

در سه دوره آثار خود را روی صفحه گرامافون ضبط کرد

استاد برجستهٔ موسیقی ایرانی و نوازندهٔ سرشناس سه تار و تار بود

از شاگردان او می توان مهدی قلی هدایت، فرصت شیرازی، ابوالحسن صبا، حسین 

هنگ آفرین، سید حسین خلیفه، مهد یخان صلحی، اسماعیل قهرمانی، سید مهدی دبیری ،حاج آقا مجرد ایرانی و فرزندش احمد عبادی را نام برد 

او از چهر ههای تأثیرگذار در موسیقی ایرانی بود و ردیف موسیقی ایرانی را به نظم درآورد

وی با تجدید نظر در دستگاه های دوازده گانه موسیقی ملی ایران و ادغام بعضی از آن ها با هم، هفت دستگاه کامل و مجزا پدیدآورد

میرزا عبدالله تنها در سال ۱۲۸۴ خورشیدی صفحاتی را با همکاری کمپانی گرامافون ضبط می کند که تنها آثار شنیداری از وی می باشد که باقی مانده است

غلامحسین درویش

در سال ۱۲۵۱ هجری خورشیدی در تهران زاده شد

سبک آهنگسازی توسط درویش خان به صورت یک حرفه مستقل هنری در آمد

به جای اینکه خود آهنگ بخواند خوانندگان حرفه ای آ نها را اجرا می کردند

او علاوه بر ردیف سنتی، با مبانی موسیقی بین المللی آشنا شده بود و بر اساس این دانش، آهنگ می ساخت

از نخستین کسانی است که در ایران کلاس آموزش موسیقی برپا کردشماری از نامداران موسیقی ایرانی، شاگردان او بوده اند

ارکستر انجمن اخوت را بنیان گذاری  کرد

سعدی حسنی در کتاب “تاریخ موسیقی” درباره پیدایش موسیقی نوین ایران می نویسد:

«نخستین تحول واقعی موسیقی را غلامحسین درویش آغاز کرد.» 

ایرج میرزا نیز در وصف او از زبان «زهره» در منظومهً «زهره و منوچهر» گفته است: 

تار نهم در کف درویش خان       تا بدمد بر بدن مرده جان

بسیار مورد علاقه دربار بود

در مجموع هفت پیش درآمد، شش تصنیف و نهُ رِنگ از درویش خان بر جای مانده 

آثار درویش خان که در سال های ۱۲۸۴ و ۱۲۸۸ و ۱۲۹۳ خورشیدی ضبط شده اند، توسط 

فرهنگستان هنر با نام گلبانگ سربلندی در سال ۸۹ منتشر شد

درویش خان را نخستین قربانی سوانح رانندگی در ایران م یداننددر ۱۳۰۵

در سن ۵۴ سالگی در بیمارستان نظمیه تهران درگذشت

در تاریخ موسیقی ایرانی دو نظام مختلف به چشم می خورد

نظام ادواری

نظام دستگاهی

نظام ادواری

از زمان ساسانیان )باربد( تا قاجاریه )خانواده فراهانی(

موسیقی ایرانی را شامل مجموعه هایی به نام ادوار یا مقام بود که دارای قواعد و ساختار ویژه ای بودندنظام ادواری نظامی بود علمی و منطقی که زیرساز هنری استواری داشت

نظام دستگاهی

از قاجاریه )خانواده فراهانی( تا امروز

۵ کلمه مهم

مقام یا دورردیف

دستگاهآواز

گوشه

مقام یا دور

در دورهٔ سلسلهٔ ساسانیان، باربد سیستم «خسروانی» را خلق کرد که ۷ مقام داشت

سعیدی )مولانا سعید یا سعدی( که در زمان ساسانیان می زیسته تعداد مقامها را به ۱۲ رساندسعیدی بنیانگذار مکتب دوازده مقامی در موسیقی ایران است

در متون مربوط به موسیقی، واژه های «پرده»، «شَد» و «دور» هم به جای مقام به کار رفته اند

قدیمی ترین اثر ادبی که نام تمام دوازده مقام را در خود دارد دیوان شمس مولوی است

ردیف

ردیف مجموع ه از ملودی های سنتی موسیقی ایرانی است که  برای هر ساز یا برای صدا ،با نظم و ترتیب خاصی )در قالب دستگا هها و آوازهای مختلف( تقسیم بندی شده اند

ردیف فقط یک مجموعه ساده از ملودی های نیست، بلکه  به ترتیب انها نیز اشاره دارد

شکل گیری ردیف عموماً به علی اکبر فراهانی نسبت داده می شوداولین شخصی که ردیف را به نت درآورد، علینقی وزیری بود

اولین شخصی که ردیف را نشر داده و از دربار به میان توده ها برد، درویش خان بود 

ردی فهای موسیقی ایرانی در طول زمان ثابت نمانده اند بلکه گسترش یافته اند

خلاصه تاريخ  و آشنايی با دستگاه‌های موسيقی سنتی ايران؛ ناربه باغداسریان

دستگاه

مجموع ه ای از قطعات موسیقی )آواز یا  نغمه یا گوشه(  که با هم در گام، کوک، و فواصل نت ه م آهنگی دارند

مجموعه ای از قطعات موسیقی که بر اساس منطقی درونی به طور سنتی کنار هم قرار گرفته اند و معمولاً دارای قالبها و مدهای خاص خود می باشند

خیلی از قطعات موسیقی سنتی ایران، به این خاطر که حال و هوای مشابهی دارند، همگی در یک مجموعه به نام دستگاه جمع آوری شدند و نام اختصاصی خودشان را گرفتند

واژه «دستگاه» به احتمال زیاد از زمان سلسله قاجاریه در موسیقی ایرانی معمول شده است

این کلمه که در حقیقت جایگزین واژه «مقام» گردید

دستگاه های موسیقی ایرانی

دستگاه شور

دستگاه همایوندستگاه ماهوردستگاه سه  گاه

دستگاه چهار گاهدستگاه راست  پنج  گاهدستگاه نوا

آواز

بر اثر جابه جا شدن نقش و وظیفهٔ نت های یک دستگاه، کیفیت های جدیدی دراین دستگاه حاصل 

می شود که مایهٔ جدیدی بوجود می آورند

بیشتر نظریه پردازان این ملحقات یا متعلقات جدید دستگاه را آواز می نامند

هرکدام از این آوازها استقلال اجرایی دارند

در اصل، این آوازها برداشتی تازه از دستگاهی اصلی هستند که از آن سرچشمه گرفته اند

آواز را می توان دستگاه فرعی نامید

بعضی آنرا مایه نیز مینامند

آوازهای موسیقی ایرانی

آواز بیات ترکآواز ابوعطاآواز افشاریآواز دشتی

آواز بیات کرد

آواز بیات اصفهانآواز شوشتری

گوشه

گوشه نام هر کدام از ملودی ها  یا آهن گهایی است که در دستگاهها و ردیفها وجود دارند

در واقع کوچکترین جزء هویت دار از موسیقی ایرانی

از گوش هها برای خلق قطعه های موسیقی استفاده م یشود گوشه های آوازی )برای خواننده ها(گوشه های غیر آوازی )برای سازهای مختلف(

گوشه های هر ردیف بنا به ذوق و سلیقه استادان موسیقی دستگاهی ایران جمع آوری گردیده اند

در ردیف میرزا عبدالله ۲۵۰ گوشه دیده میشود

در ردیف آوازی محمود کریمی تنها ۱۴۵ گوشه آمده است 

به طور سنتی در هر دستگاه، گوشه ها معمولاً در یک قالب دایره ای پنج قسمتی اجرا می شوندپیش درآمد – چهارمضراب – آواز – تصنیف – رنگ

اگر موسیقی ایران را یک کشور فرض کنیم

ردیف = دولت یا سیستم اداریدستگاه = استان

آواز یا نغمه = شهرگوشه = خانه

متاسفانه بسیاری کلمات

دستگاه و آواز و مایه و مقام  و گوشهرا به جای هم استفاده میکنند

در هر دستگاه ساختار و زیربنای نوتهای موسیقی مشخص است

از چه نوت شروع میشودبا چه نوت تمام میشود

فاصله نوتها از هم چیست

اگر بخواهیم دستگاه را به صورت خیلی ساده تعریف کنیم:

دستگاه یعنی حال و هوا

دستگاه حالات کلی خاصی را در شنونده ایجاد و القا می کند

هر دستگاه احساس خاصی را به شنونده میدهد

ولی این احساس میتواند در زمانهای مختلف و برای افراد مختلف یکسان نباشد

۱ – گوشه های بکار رفته در قطعه موسیقی

۲ – روحیه و حال و احوال شنونده

۳ – سبک اجرای نوازنده یا خواننده

۴ – سبک و استادی )ذوق، خلاقیت و زیرکی( آهنگساز

آواز دشتی از غم انگیزترین دستگاه های ایرانی استآهنگ ای ایران در آواز دشتی نوشته شده است

برخی موسیقی ایرانی را در مقایسه با موسیقی غربی، غم انگیز توصیف می کنند

۱ – در موسیقی  غربی، پرده  و نیم  پرده  وجود دارد ولی در موسیقی ایرانی، ربع پرده هم بکار میرود

۲ – موسیقی ایرانی انعکاسی از تاریخ تراژیک ایران است

ملتی که در طول تاریخ اخیر خود، هیچگاه روی خوشبختی ، آسایش و امنیت را ندیده، ملتی که مدام تحت فشار 

وحمله های وحشیانه مغول وترک وعرب بوده ، ذاتاً نمی تواند موسیقی غیر ازاین داشته باشد

۳ – موسیقی ایرانی مبتنی بر اشعار ایرانی است و بسیار از اشعار ایرانی هم غم انگیز هستند

معمولا احساس غم و حزن و اندوه بخش مهمی از جو یا بستر بسیاری از )یا تمام( دستگاه های موسیقی ایرانی است 

یک نکته مهم را باید در نظر داشت

موسیقیدانان مختلف در باره تعداد و ساختار دستگاه ها و آوازها اختلاف نظر دارند

مثلا در حالی که اکثر موسیقیدانان تعداد دستگاه ها را ۷ میدانند، برخی معتقدند که تعداد دستگاه ها ۵ یا ۱۲ یا  ۱۳ میباشد

احتمالا در آینده آوازها گسترده شده و دستگاه مستقلی را تشکیل خواهند داد

دستگاه شور

شور از جهاتی مهمترین وجامع ترین دستگاه موسیقی ایرانی است، از این رو آنرا مادر موسیقی ایرانی خواند هاند

نام «شور» ریشه در زبان عبری دارد و در عصر ساسانی وارد زبان فارسی شد هاست

شور دستگاهی است است که با ذوق مشرقی ها موافق و سهل و مورد پسند عمومی است

روح کلی حاکم بر شور حزن و اندوه و غم بسیار است

ولی غمی دارد شاعرانه و دلفریب، غمی لطیف وساده و صمیمی و بی تکلف

روح الله خالقی: کدام ایرانی است که شور را بشنود و نوای غم انگیز آن را درک نکند؟

نمونه 

اغلب نغمات طوایف و ایلات و عشایر در زمینه این دستگاه استآتشی ز کاروان جدا مانده اثر استاد علی تجویدیخلوت گزیده اثر استاد شجریان و استاد پایور

مژده بهار اثر ایرج بسطامی و استاد مشکاتیان

آلبوم یاد ایام از محمدرضا شجریان و به خصوص خود تصنیف یاد ایامآلبوم زیباترین علیرضا افتخاریمرا عاشق شهرام ناظریتصنیف کاروان اثر علی تجویدی

همایون

از نظر ساختار، دستگاه همایون منحصر به فرد ترین دستگاه موسیقی ایرانی به شمار میرود

محبوبیت خاصی بین مردم ایران دارد

همایون بعد ازشور، یکی ازوسیع ترین دستگاههای ایرانی است

یکی از دستگاه های بسیار غمگین ایرانی است با غمی شکایت گونه

همایون دستگاهی بسیار دلنشین است باشکوه و مجلل )حتی با حالتی شاهانه، اشرافی و باوقار( و درعین حال بسیار  آرام  و زیبا و دلفریب

نمونه

بسیاری از لالایی ها و زمزمه های متداول در نقاط مختلف ایران

موسیقی زورخانه

قطعه شد خزان گلشن آشنایی جواد بدیع زادهآهنگ معروف اگر بار گران بودیم رفتیمآهنگ کاروان شهرام ناظری

تو ای پری کجایی از همایون خرمکیه کیه در می زنه از پوران

آلبوم بیداد استاد شجریان با آهن گسازی استاد مشکاتیان 

آلبوم بی قرار محمدجلیل عندلیبی با آواز استاد شهرام ناظریرِنگِ فرح و رنگ شهرآشوب )از رنگ های قدیمی(

ماهور

بعضی از زبان شناس ها می گویند واژه ماهور تغییر یافته واژه ماژور موسیقی غربی است

شادترین دستگاه موسیقی ایرانی است

حال و هوای کاملا شادی دارد و و اکثرا مفرح و نشاط آور است

به علت حالت و ملودی روانی که دارد اغلب به صورت موسیقی شاد در جشن ها و اعیاد نواخته می شود

برای مارش های پر هیجان و پرشور

بعضی بخشهایش به موسیقی منطقه سیستان و بلوچستان، خراسان، لرستان و آذری آذربایجان نزدیک است

نمونه

تصنیف  مرغ سحر از مرتضی نی داوود با صدای محمدرضا شجریان

تصنیف  ز من نگارم درویش خان با صدای محمدرضا شجریانز دست محبوب از آلبوم شب وصل

آلبوم های سِ  ِّرِ عشق، سپیده و سرو چمان با صدای محمدرضا شجریانآلبوم های بنمای رخ و یادگار دوست با صدای شهرام ناظریتصنیف شب وصل استاد شجریان

سه  گاه

سه گاه ریشه کاملا ایرانی دارد

تقریباً در همه ممالک اسلامی متداول است

سه گاه بسیار غم انگیز و حزن آور است ولی بیشتر برای بیان اندوهی که به شادی و امیدواری می گراید استفاده می شود

با این حال برخی آهنگهای شادی آور و حماسی نیز در این دستگاه ساخته اند

نمونهتصنیف آسمان عشق در آلبومی با همین نام

تار زلف، غم عشق و دل شیدا آلبوم رسوای دل و به ویژه آهنگ از غم عشق تو این آلبوم

آلبوم جان عشاق و گنبد مینا به خوانندگی محمدرضا شجریان که کاری از پرویز مشکاتیانسه قطعه در آلبوم دیلمان به خوانندگی محمدرضا شجریان به همت کامبیز روشن روان

چند قطعه ابتدایی در آلبوم در خیال به خوانندگی محمدرضا شجریان به آهنگسازی مجید درخشانی

قسمت هایی از آلبوم سخن تازه با آواز شهرام ناظری و آهنگسازی مهدی آذر سیناقطعه رسوای زمانه ساخته همایون خرم در آلبوم رسوای زمانه

آلبوم شوق دوست به خوانندگی شجریان با ساخت و تنظیم محمدجواد ضرابیانآهنگ گل اومد، بهار اومد ساخته مجید وفادار و شعر بیژن ترقیآهنگ زهره ساخته مجید وفادار با شعر جهانگیر تفضلی و صدای داریوش رفیعیآهنگ امشب که مست مستم

دستگاه چهار گاه

چهارگاه را گامی کاملاً ایرانی و خالص می دانند و  روح فرهنگ ایرانی در چهارگاه متجلی است

چهارگاه از نظر علمی مهمترین مقام موسیقی ایرانی است

ویژگی بارز دستگاه چهارگاه روحیات مختلف و حتی متناقض آن می باشد

درعین اندوه ،می تواند بسیارشاد هم باشد؛ ضمن اینکه روحیات و حالات میهنی و سلحشوری و جنگ آوری درآن به خوبی نمایان است

چهارگاه دستگاهی است که کاملا به صبح ها اختصاص دارد

نمونه

نقالان اشعار شاهنامه را دراین دستگاه می خوانده اندقطعه بی کلام دخترک ژولیده علینقی وزیری

آلبوم دستان اثر پرویز مشکاتیان، با آواز محمدرضا شجریانآلبوم صبحگاهی اثر حسین علیزاده با آواز محسن کرامتیآلبوم کنسرت ۷۷ اثر شهرام ناظری و گروه کامکارهاتصنیف مبارک باد برای مجالس ازدواج

تصنیف الا ای پیر فرزانه براساس تمی از ابوالحسن صبا آهنگ باباکرم از حسین واثقی

دستگاه راست  پنج  گاه

به نام راست و پنجگاه یا راست نیز خوانده میشود

یکی از قدیمی ترین دستگاه های ایرانی است و اصل ومنشأ آن به زمان ساسانیان میرسد

این دستگاه در بین دستگاه ها از همه کمتر اجرا می شود

بعضی موسیقیدان ها معتقدند که این دستگاه به قصد تعلیم بنا شده است

راست پنج گاه ترکیبی است از چندین مقام قدیمی و به همین دلیل پنجگاه نام دارد

از این رو می توان تمام حالات و صفات و احساساتی که در دستگاه های موسیقی ایرانی است را با راست پنج گاه ایجاد نمود

نمونهآلبوم چشمه نوش

آلبوم راز و نیاز کارمشترک حسین علیزاده و علیرضا افتخاری اجراهای محمدرضا لطفی به همراه محمدرضا شجریان در جشن هنر شیراز )۱۳۵۴ خورشیدی(قافله  سالار اثر محمدرضا لطفی  

آلبوم  ساز نو آواز نو با صدای شهرام ناظری

دستگاه نوا

دستگاهی است درحد اعتدال و آهنگی ملایم و متوسط دارد، نه زیاد شاد و نه زیاد حزن انگیز

معمولا اشعار حافظ را برای نوا انتخاب می کنند

دستگاهی است برای عرفان و سیر و سلوک عارفانه 

در دستگاه نوا آرامشی عجیب حاكم است

نمونه

تصنیف رفتم در میخانه و آلبوم نوا مرکب خوانی از محمدرضا شجریان

کنسرت نوا و آلبوم نینوا از حسین علیزادهچهره به چهره محمدرضا لطفیدود عود پرویز مشکاتیان

آواز بیات ترک

علیرغم نامش صددرصد ایرانی است

واژهٔ ترک در نام این آواز به قوم قشقایی اشاره می کند و نه به ترک های ترکمنستان یا آذربایجان یا ترکیهاز همین رو برخی آن را با نام بیات زند نیز می شناسند

بسیار یکنواخت وعامه پسند است و در میان مردم رواج دارد

ازلحاظ محتوای غم و شادی ، بیشتر به سمت شادی وگشادگی خاطر سوق دارد تا به غم

به نوعی بعد ازماهور از شادترین دستگاههای ایران است

نمونه

قطعه اندک اندک شهرام ناظری

آلبوم گل صدبرگ ناظری

اذان معروف موذن زاده اردبیلی در گوشه روح الارواح بیات ترک ساخته شده

آواز ابوعطا

به آن سارنگ یا سارنج و یا دستان عرب نیز می گویند

ابوعطا آوازی است بازاری که بین عامه مردم رواج فراوان دارد

اکثرا حال و هوای غمگینی دارداما از لطافت و زیبایی خاصی برخوردار است

نمونه

آلبوم آتش در نیستان شهرام ناظری

تصنیف بهار دلکش محمدرضا شجریاناشکم دونه دونه از پوران

آواز افشاری

معمولا متاثر کننده و دردناک است که سخن از درد و اندوه درونی دارد

گاهی آهنگهای شاد نیز در این مایه پیدا میشوند

غالباً با اشعار مولوی خوانده می شود

نمونه

این دهان بستی دهانی باز شد توسط محمدرضا شجریان برای ماه رمضان

از کفم رها از عارف قزوینی ساخته با خوانندگانی محمدرضا شجریان و سیما بینا

قطعهٔ گشته خزان به آهنگسازی عباس شاپوری و تنظیم فرهاد فخرالدینی با شعری از تورج نگهبان و آواز علیرضا قربانی

آواز دشتی

آن را آواز دشتستانی یا آواز چوپانی نیز نامیده اند

احتمالا اصل آن ناحیه دشتستان )استان فارس( است

امروزه بین مردم گیلان رواج فراوانی دارد، به همین خاطربه شوخی به آواز رشتی نیزمعروف است

محزون ترین نغمه های ایرانی در این آواز هستند

غمی که در این آواز وجود دارد قادر است اشک هر جنبده ای را دربیاورد

این آواز با آن که غم انگیز و دردناک است، درعین حال بسیار لطیف و ظریف است

نمونه

دشتی همیشه پای ثابت عزاداری ها بوده و هستآواز فریدون پوررضا در موسیقی تیتراژ سریال پس از بارانآهنگ رعنا از گروه رستاک

سرود ای ایران اثر روح الله خالقی با شعری ازحسین گل گلابسرود ای وطن ساخته علینقی وزیری

آواز بیات کرد

آنرا کرد بیات نیز مینامند

آثاری که در این آواز خوانده شده اند محدودندآلبوم کاملی از بیات کرد ساخته نشده

نمونه

تصنیف دل دیوانه

آواز بیات کرد در آلبوم آستان جانان توسط استاد شجریان و مشکاتیان

تصنیف با من صنما در بیات کرد توسط استاد شجریان در آلبوم بی تو بسر نمی شودتصنیف سنگ خارا مرضیه

آواز بیات اصفهان

از آوازهای قدیم ایرانی است

حالت بیات  اصفهان غم است اما غم عشق و غم فراق

یک غم نوستالژیک، غم غربت، غم عشق و ناز معشوق

با اینکه این آواز گوشه های غمگینی دارد اما غم و حزن و اندوه آواز دشتی متفاوت است 

)غم بیات  اصفهان غمی است بسیار شیرین، ولی غم دشتی غمی است دردناک(

حال و هوای بیات اصفهان تا حدودی با گام مینور در موسیقی غرب یکی است

نمونه

آلبوم سفر به دیگر سو شهرام ناظری

یک قسمت از آلبوم مشترک کیهان کلهر و علی بهرامی فرد با نام تنها نخواهم ماند

تیتراژ سریال هزاردستان ساخته مرتضی نی داوود دلم می خواد به اصفهان برگردم معینمی زنم فریاد هر چه باداباد از هایدهبوی جوی مولیان از بنان و مرضیه

تصنیف بهار دلنشین اثرروح الله خالقی

آواز شوشتری

با اینکه این آواز تم غمگینی دارد اما تعدادی آهنگ شاد هم در آن خوانده شده

نمونه

تصنیف بیا تا گل برافشانیم ساخته حسین علیزاه و با آواز علیرضا افتخاری در آلبوم راز و نیاز

قطعه بی کلام به زندان از استاد ابوالحسن صباآهنگ معروف سریال دلشدگان

آهنگ شیرازی جینگه جینگه ساز میادآهنگ دختر بویراحمدی

نوشته شده در دیدگاه‌تان را بنویسید

فیلم‌های احمد بهره‌دار هنرجوی تار و سه‌تار آنلاین نیما فریدونی از آلمان

عقرب زلف کجت احمد بهره‌دار سه‌تار

گریلی شستی شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین اسکایپی سه تار نیما فریدونی آلمان

گریلی شستی شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان

قرچه شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره‌دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی ‌تار

بیات راجه و عشاق بیات اصفهان ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی سه‌تار نیما فریدونی.mp4

بیات راجه و عشاق بیات اصفهان ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی تار نیما فریدونی

عزال همایون ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی آلمان.mp4

نفیر ردیف میرزا عبدالله همایون احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان.mp4

شهناز شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره‌دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی ‌سه‌تار .mp4

شهناز شور ۲ ردیف میرزا عبدالله احمد بهره‌دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی ‌سه‌تار

⁨طرز راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی آلمان⁩.mp4

بسته نگار آواز بیات کرد ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار ۱.mp4

بسته نگار آواز بیات کرد ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار ۲.mp4

لیلی و مجنون ⁨راست پنج گاه میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی

عزال همایون ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان.mp4

کرشمه ی شور میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجو ی اسکایپی سه تار نیما فریدونی از آلمان.mp4

سپهر راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان.mp4

ربابه جان احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان.mp4

پروانه راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی.mp4

نوروز صبا ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه‌تار نیما فریدونی.mp4

نغمه ی دوم اجرا با تریل شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی سه تار

نغمه ی دوم شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی سه تار

رهاب دستگاه شور میرزا‌عبدالله احمد بهره‌دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی.mp4

بوسه های باران و چهارمضراب راست پنج گاه حسین علیزاده احمد بهره دار هنرجوی سه‌تار نیما فریدونی آلمان

دناسری همایون ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی آلمان.mp4

رنگ هشتری دستگاه شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی تار نیما فریدونی

راوندی ⁨راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی آلمان⁩.mp4

نیریز راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی آلمان.mp4

ساری گلین احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی آلمان.mp4

ساری گلین احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان.mp4

عشاق راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان.mp4

عشاق راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی آلمان ۱.mp4

عشاق راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی آلمان ۲.mp4

بحر نور راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان ۲.mp4

بحر نور راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی آلمان.mp4

بحر نور راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان.mp4

نغمه‌ی اول شور میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپ سه‌تار نیما فریدونی.mp4

صفا شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی سه تار

بزرگ شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی تار .mp4

بزرگ شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی سه تار .mp4

۴ گوشه شور بخش ۱ و ۲ ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی سه‌تار

۴ گوشه شور بخش ۳ ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی سه‌تار

۴ گوشه شور بخش ۴ ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی سه‌تار

۴ گوشه شور ۲ بخش ۴ ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی ‌سه‌تار

رنگ همایون حسین علیزاده احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی

سوز و گداز بیات اصفهان ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی سه‌تار نیما فریدونی.mp4

چهارمضراب راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی آلمان.mp

روح افزا راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان.mp4

خسروانی راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی.mp4

خسروانی راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی تار نیما فریدونی.mp4

پنج‌گاه راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی آلمان.mp4

ملا نازی دستگاه شور میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه تار نیما فریدونی.mp4.mp4

مجلس افروز شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی سه تار

نوروز خارا دستگاه همایون ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه‌تار نیما فریدونی.mp4

زنگوله راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی.mp4

جامه دران همایون ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی آلمان⁩.mp4

شوشتری ردیف میرزا عبدالله همایون احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان.mp4

شوشتری ردیف میرزا عبدالله همایون احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی آلمان.mp4

شوشتری ردیف میرزا عبدالله همایون احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی آلمان.mp4

فرنگ با شوشتری گردان ردیف میرزا عبدالله همایون احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی آلمان

نوروز خارا ردیف میرزا عبدالله همایون احمد بهره دار هنرجوی غیر حضوری تار نیما فریدونی آلمان.mp4

نفیر ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه‌تار نیما فریدونی.mp4

چهارمضراب شوشتری حسین علیزاده احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی

سه گدار محلی بیرجندی بیات اصفهان احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه‌تار نیما فریدونی

نوروز عرب دستگاه همایون ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه‌تار نیما فریدونی

راوندی دستگاه همایون ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه‌تار نیما فریدونی

ابوالچپ دستگاه همایون ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه‌تار نیما فریدونی

لیلی و مجنون دستگاه همایون ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه‌تار نیما فریدونی

سوز و گداز دستگاه همایون ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه‌تار نیما فریدونی

کرشمه عراق دستگاه ماهور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی Skype سه‌تار نیما فریدونی.mp4

زنگوله عراق دستگاه ماهور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی Skype سه‌تار نیما فریدونی .mp4

پیش درآمد ماهور مرتضی نی داود . احمد بهره دار هنرجوی Skype تار نیما فریدونی.mp4

رنگ نستاری دستگاه نوا ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه‌تار نیما فریدونی ساکن آلمان

باوی با چهارمضراب دستگاه همایون ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه‌تار نیما فریدونی.m

نی داوود دستگاه همایون ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه‌تار نیما فریدونی.mp4

آهنگ محلی دختر بویر احمدی احمد بهره دار هنرجوی سه‌تار آنلاین نیما فریدونی

تصنیف قدیمی ناوک (تیر) مژگان احمد بهره دار هنرجوی سه‌تار آنلاین نیما فریدونی.mp4

بیداد کت دستگاه همایون ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی سه‌تار نیما فریدونی آلمان.mp4

بیداد همایون ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه‌تار نیما فریدونی.mp4

طرز همایون ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه‌تار نیما فریدونی

تصنیف آنکه هلاک همایون لا کرن احمد بهره دار هنرجوی نیما فریدونی سه‌تار

طرز همایون ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه‌تار نیما فریدونی

چهارمضراب نوا ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی نیما فریدونی ساکن آلمان.mov

راک هندی دستگاه ماهور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی Skype سه‌تار نیما فریدونی

آشور آوند دستگاه ماهور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی Skype سه‌تار نیما فریدونی .mp4

حزین دستگاه ماهور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی Skype سه‌تار نیما فریدونی.mp4

تمرین تریل کتاب دوم کیوان ساکت . احمد بهره دار هنرجوی تار نیما فریدونی.mp4

پیش درآمد ماهور سعید هرمزی . احمد بهره دار هنرجوی Skype تار نیما فریدونی.mp4

عشیران نوا میرزاعبدالله . احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی.mp4

درآمد اول نوا ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی سه‌تار آنلاین نیما فریدونی.mov

کرشمه نوا قافله سالار محمدرضا لطفی . سه‌تار احمد بهره دار . بخش ۱.mov

پیش درآمد بیات اصفهان مرتضی نی داوود . احمد بهره دار هنرجوی نیما فریدونی از آلمان .mp4

گردونیه دستگاه نوا ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی سه‌تار نیما فریدونی اسکایپ.mp4

دوش دوش . سه‌تار احمد بهره دار . هنرجوی آنلاین نیما فریدونی.mp4

درآمد اول همایون میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی سه‌تار نیما فریدونی ساکن آلمان

رنگ نوا ردیف میرزاعبدالله بخش ۲ . احمد بهره دار . هنرجوی سه‌تار آنلاین نیما فریدونی.mp4

نغمه دستگاه نوا ردیف میرزا عبدالله . احمد بهره دار هنرجوی نیما فریدونی از آلمان.mp4

نیشابورک نوا میرزاعبدالله . احمد بهره دار . هنرجوی سه‌تار نیما فریدونی از آلمان۲.mp4

خجسته ردیف میرزاعبدالله . سه‌تار احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی.mp4

ملک حسین دستگاه نوا میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه‌تار نیما فریدونی ساکن آلمان

بوسلیک ردیف میرزاعبدالله دستگاه نوا احمد بهره دار هنرجوی اسکایپ سه‌تار نیما فریدونی

نیریز دستگاه نوا ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی Skype سه‌تار نیما فریدونی

نیریز دستگاه نوا ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی Skype سه‌تار نیما فریدونی

حسین دستگاه نوا ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی سه‌تار نیما فریدونی از آلمان

خجسته ردیف میرزاعبدالله . تار احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی.mp4

نغمه دستگاه نوا احمد برخوردار نوازنده ی سه‌تار ساکن آلمان.mp4

چهارمضراب شور موسی معروفی . احمد بهره دار . هنرجوی سه‌تار آنلاین نیما فریدونی.mp4

آهنگ محلی . احمد بهره دار . سه‌تار . هنرجوی نیما فریدونی آموزش از راه دور.mp4

پیش درآمد دشتی موسی معروفی . احمد بهره دار . هنرجوی اسکایپ نیما فریدونی سه‌تار.mp4

پیش درآمد ابوعطا موسی معروفی . احمد بهره دار . هنرجوی سه‌تار نیما فریدونی.mp4

پیش درآمد بیات اصفهان مرتضی نی داود. احمد بهره دار هنرجوی سه‌تار نیما فریدونی۱.mp4

کرشمه نوا آلبوم قافله سالار محمد رضا لطفی . احمد بهره دار سه‌تار.mov

کرشمه راک . دستگاه ماهور . ردیف میرزاعبداله . احمد بهره دار . هنرجوی آنلاین سه‌تار نیما فریدونی.mov

نیشابورک نوا میرزاعبدالله . احمد بهره دار . هنرجوی سه‌تار نیما فریدونی از آلمان.mp4

رنگ غنی و فقیر اصفهان درویش خان . احمد بهره دار نوازنده سه‌تار ساکن آلمان.mp4

بیات راجه دستگاه نوا ردیف میرزا عبدالله . احمد بهره دار هنرجوی نیما فریدونی از آلمان.mp4

طرز همایون ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه‌تار نیما فریدونی.mp4

درآمد دوم همایون ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپ سه‌تار نیما فریدونی

موالیان ردیف همایون میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه‌تار نیما فریدونی

بیات راجه دستگاه نوا ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی سه‌تار نیما فریدونی اسکایپ.mp4

حزین دستگاه نوا ردیف میرزاعبدالله . احمد بهره دار هنرجوی نیما فریدونی.mp4

کرشمه دستگاه نوا ردیف میرزاعبدالله . احمد بهره دار . هنرجوی سه‌تار آنلاین نیما فریدونی.mov

درآمد دوم دستگاه نوا ردیف میرزاعبدالله . احمد بهره دار . هنرجوی آنلاین تار نیما فریدونی از آلمان

کرشمه نوا قافله سالار محمدرضا لطفی . سه‌تار احمد بهره دار . بخش ۳.mov

عشاق دستگاه نوا میرزاعبدالله . احمد بهره دار هنرجوی اسکایپ سه‌تار نیما فریدونی.m

تمرین تریل دشتی ۲۷ کتاب دوم کیوان ساکت . احمد بهره دار هنرجوی نیما فریدونی.mp4

رنگ نوا ردیف میرزاعبدالله بخش ۴ . احمد بهره دار . هنرجوی سه‌تار آنلاین نیما فریدونی.mp4

رنگ نوا ردیف میرزاعبدالله بخش ۱ . احمد بهره دار . هنرجوی سه‌تار آنلاین نیما فریدونی.mp4

نهفت نوا میرزاعبدالله . احمد بهره دار . هنرجوی سه‌تار نیما فریدونی از آلمان.mp4

باز آمد بر اساس اجرای بانو الهه در دستگاه نوا . احمد بهره دار سه‌تار.mp4

درآمد نوا آلبوم قافله سالار محمدرضا لطفی . احمد برخورداری هنرجوی اسکایپ سه‌تار نیما فریدونی.mov

کرشمه دستگاه نوا ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار . هنرجوی نیما فریدونی.mov

کرشمه نوا قافله سالار محمدرضا لطفی . سه‌تار احمد بهره دار . بخش ۵.mov

کرشمه نوا قافله سالار محمدرضا لطفی . سه‌تار احمد بهره دار . بخش ۴.mov

درس ۶۵ . شوخ و شنگه . دمویر . گیلانی و تالشی . کتاب هنرستان ۱ خالقی . احمد بهره دار.mp4

کرشمه نوا قافله سالار محمدرضا لطفی . سه‌تار احمد بهره دار . بخش ۲.mov

راک عبدالله دستگاه ماهور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی Skype سه‌تار نیما فریدونی.mp4

راک کشمیر دستگاه ماهور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی Skype سه‌تار نیما فریدونی.mp4

کرشمه و صفیر راک . دستگاه ماهور . ردیف میرزاعبداله . احمد بهره دار . هنرجوی آنلاین سه‌تار نیما فرید

قرچه راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان.mp4

قرچه راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی آلمان⁩.mp4

بیات عجم راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی آلمان.mp4

چهارمضراب شور موسی معروفی احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی آلمان.mp4

ربابه جان احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی آلمان

ربابه جان احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی آلمان.mp4

درآمد دوم زنگ شتر راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی

زنگوله و زنگ شتر راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی.mp

درآمد راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی آلمان

نغمه بیات اصفهان ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی سه‌تار نیما فریدونی.mp4

بیات راجه بیات اصفهان ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی سه‌تار نیما فریدونی

جامه دران بیات اصفهان ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی سه‌تار نیما فریدونی.mp4

درآمد بیات اصفهان ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی سه‌تار نیما فریدونی.mp4

پیش درآمد بیات اصفهان مرتضی نی داود احمد بهره دار هنرجوی سه‌تار نیما فریدونی.mp4

رنگ فرح همایون ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی آلمان.mp4

رنگ ابوعطا ابراهیم منصوری احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی آلمان⁩.mp4

بختیاری با موالف همایون ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی آلمان⁩

موالف همایون ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی آلمان⁩.mp4

میگلی همایون ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی آلمان⁩.mp4

⁨راز و نیاز همایون ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی آلمان⁩.mp4

شکوفه ها عطا الله خرم و پرویز وکیلی سه‌تار احمد بهره دار . نوروز پیروز.mp4

درآمد دشتی ردیف میرزا عبدالله احمد بهره‌دار هنرجوی تار نیما فریدونی آلمان.mp4

درآمد دشتی ردیف میرزا عبدالله احمد بهره‌دار هنرجوی سه‌تار نیما فریدونی آلمان

آهنگ محلی بختیاری احمد بهره دار هنرجوی سه تار نیما فریدونی آلمان.mp4

درآمد چهارم بیات کرد ردیف میرزا عبدالله احمد بهره‌دار هنرجوی آنلاین سه‌تار نیما فریدونی آلمان.mp4

درآمد چهارم بیات کرد ردیف میرزا عبدالله احمد بهره‌دار هنرجوی آنلاین تار نیما فریدونی آلمان.mp4

به شب وصلت درویش خان احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان.mp4

به شب وصلت درویش خان احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه تار نیما فریدونی آلمان.mp4

درآمد سوم بیات کرد ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان

درآمد سوم آواز بیات کرد ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین اسکایپی نیما فریدونی آلمان

حاجی حسنی آواز بیات کرد ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان

بسته نگار آواز بیات کرد ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان

اندک اندک شهرام ناظری احمد بهره‌دار هنرجوی سه‌تار ‌آنلاین نیما فریدونی آلمان.MOV

پروانه راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی تار نیما فریدونی.mp4

روح افزا راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی.mp4

پنج‌گاه راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان.mp4

دیدم صنمی عارف قزوینی احمد بهره‌دار هنرجوی سه‌تار اسکایپی نیما فریدونی آلمان

رنگ ضرب اصول ردیف میرزا عبدالله احمد بهره‌دار هنرجوی سه‌تار آنلاین نیما فریدونی آنلاین

بداهه نوازی راست پنج گاه احمد بهره دار.mp4

بداهه‌نوازی راست‌پنج‌گاه احمد بهره‌دار.mp4

درآمد دوم کردی بیات ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی ‌سه‌تار.mp4

درآمد اول کردی بیات ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی شورانگیز.mp4

درآمد اول کردی بیات ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی تار.mp4

درآمد اول کردی بیات ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی سه تار.mp4

رهاب شور پایین دسته ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی سه‌تار

مقدمه ی گریلی ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی سه تار

شور پایین دسته ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی تار

حزین شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی سه تار .mp4

قجر شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی سه تار .mp4

دوبیتی شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی سه‌تار

خارا شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی سه‌تار .mp4

عزال شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی سه تار .mp4

کوچک شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی سه تار .mp4

زیرکش سلمک شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی سه تار

گلریز شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی سه تار

سلمک شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی سه تار

درآمد اوج دستگاه شور میرزا‌عبدالله احمد بهره ‌دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی.mp4

نفیر ⁨راست پنج گاه میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی.mp4

⁨ابوالچپ ⁨راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی آلمان⁩⁩

مبرقع راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان.mp4

رنگ دشتی حبیب سماعی احمد بهره دار هنرجوی سه‌تار آنلاین نیما فریدونی آلمان.mp4

رنگ دشتی حبیب سماعی احمد بهره دار هنرجوی تار آنلاین نیما فریدونی آلمان.mp4

فیلم اجرای شهرآشوب شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره‌دار تار و سه‌تار هنرجوی نیما فریدونی آلمان

شهرآشوب شور بخش ۴ ردیف میرزا عبدالله احمد بهره‌دار سه‌تار هنرجوی نیما فریدونی آلمان.mp4

رنگ شهرآشوب ۱ و ۲ ردیف میرزا عبدالله شور هنرجوی تار آنلاین نیما فریدونی آلمان.mp4

شهرآشوب شور بخش ۱ و ۲ ردیف میرزا عبدالله احمد بهره‌دار سه‌تار هنرجوی نیما فریدونی آلمان.mp4

رنگ شهرآشوب ۳ ردیف میرزا عبدالله شور هنرجوی تار آنلاین نیما فریدونی آلمان.mp4

پیش‌درآمد دشتی رضا محجوبی احمد بهره‌دار سه‌تار هنرجوی نیما فریدونی اسکایپ

فیلم اجرای شهناز کت یا عاشق‌کش شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره‌دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی ‌شورانگیز

شهناز کت یا عاشق‌کش شور میرزا عبدالله احمد بهره‌دار شورانگیز

اوج دشتی ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی نیما فریدونی سه تار از آلمان.mp4

بداهه‌نوازی راست‌پنج‌گاه احمد بهره‌دار.mp4

عقرب زلف کجت احمد بهره‌دار سه‌تار.mp4

بداهه‌نوازی بیات راجه احمد بهره‌دار سه‌تار.mp4

درآمد اول کردی بیات ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی ‌سه‌تار.mp4

درآمد اول کردی بیات ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی ‌تار.mp4

درآمد اول کردی بیات ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی ‌شورانگیز.mp4

درآمد دوم کردی بیات ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی ‌سه‌تار.mp4

گریلی شستی شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره‌دار هنرجوی آنلاین اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی آلمان

پیش‌درآمد دشتی رضا محجوبی احمد بهره‌دار سه‌تار هنرجوی نیما فریدونی اسکایپ .mp4

اوج دشتی ردیف میرزا عبدالله احمد بهره‌دار هنرجوی اسکایپی نیما فریدونی سه‌تار از آلمان.mp4

درآمد دشتی ردیف میرزا عبدالله احمد بهره‌دار هنرجوی تار نیما فریدونی آلمان.mp4

درآمد دشتی ردیف میرزا عبدالله احمد بهره‌دار هنرجوی سه‌تار نیما فریدونی آلمان.mp4.mp4

آهنگ محلی بختیاری احمد بهره‌دار هنرجوی سه‌تار نیما فریدونی آلمان.mp4

درآمد چهارم بیات کرد ردیف میرزا عبدالله احمد بهره‌دار هنرجوی آنلاین تار نیما فریدونی آلمان.mp4

درآمد چهارم بیات کرد ردیف میرزا عبدالله احمد بهره‌دار هنرجوی آنلاین سه‌تار نیما فریدونی آلمان.mp4

به شب وصلت درویش‌خان احمد بهره‌دار هنرجوی اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان.mp4

به شب وصلت درویش‌خان احمد بهره‌دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی آلمان.mp4

درآمد سوم بیات کرد ردیف میرزا عبدالله احمد بهره‌دار هنرجوی آنلاین اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان

درآمد سوم آواز بیات کرد ردیف میرزا عبدالله احمد بهره‌دار هنرجوی آنلاین اسکایپی نیما فریدونی آلما

حاجی حسنی آواز بیات کرد ردیف میرزا عبدالله احمد بهره‌دار هنرجوی آنلاین اسکایپی تار نیما فریدونی آ

بسته‌نگار آواز بیات کرد ردیف میرزا عبدالله احمد بهره‌دار هنرجوی آنلاین اسکایپی تار نیما فریدونی آ

اندک اندک شهرام ناظری احمد بهره‌دار هنرجوی سه‌تار ‌آنلاین نیما فریدونی آلمان.MOV

رنگ ضرب اصول ردیف میرزا عبدالله احمد بهره‌دار هنرجوی سه‌تار آنلاین نیما فریدونی آنلاین

دیدم صنمی عارف قزوینی احمد بهره‌دار هنرجوی سه‌تار اسکایپی نیما فریدونی آلمان

شهرآشوب شور بخش ۴ ردیف میرزا عبدالله احمد بهره‌دار سه‌تار هنرجوی نیما فریدونی آلمان.mp4

شهرآشوب شور بخش ۱ و ۲ ردیف میرزا عبدالله احمد بهره‌دار سه‌تار هنرجوی نیما فریدونی آلمان.mp4

بسته‌نگار آواز بیات کرد ردیف میرزا عبدالله احمد بهره‌دار ۱.mp4

رنگ هشتری دستگاه شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره‌دار هنرجوی تار نیما فریدونی آلمان.mp4

بسته‌نگار آواز بیات کرد ردیف میرزا عبدالله احمد بهره‌دار ۲.mp4

گریلی شستی شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره‌دار هنرجوی آنلاین اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان.mp4

شهناز کت یا عاشق‌کش شور میرزا عبدالله احمد بهره‌دار شورانگیز .mp4

قرچه شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره‌دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی ‌سه‌تار

شهناز شور ۲ ردیف میرزا عبدالله احمد بهره‌دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی ‌سه‌تار

شهناز شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره‌دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی ‌سه‌تار

۴ گوشه شور ۲ بخش ۴ ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی ‌سه‌تار

۴ گوشه شور بخش ۴ ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی ‌سه‌تار

۴ گوشه شور بخش ۳ ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی ‌سه‌تار

۴ گوشه شور بخش ۱ و ۲ ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی ‌سه‌تار

رهاب شور پایین‌دسته ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی ‌سه‌تار

مقدمه‌ی گریلی ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی سه‌تار

شور پایین‌دسته ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی ‌تار

حزین شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی سه‌تار

قجر شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی سه‌تار

دوبیتی شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی سه‌تار .mp4

خارا شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی سه‌تار .mp4

عزال شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی سه‌تار .mp4

کوچک شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی سه‌تار .mp4

بزرگ شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی تار .mp4

بزرگ شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی سه‌تار .mp4

صفا شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی سه تار .mp4

مجلس افروز شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی سه تار .mp4

زیرکش سلمک شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی سه تار .mp4

سلمک شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی سه تار .mp4

گلریز شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی سه تار .mp4

نغمه‌ی دوم اجرا با تریل شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی سه تار .mp4

نغمه‌ی دوم شور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی سه تار .mp4

نغمه‌ی اول شور میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپ سه‌تار نیما فریدونی.mp4

درآمد اوج دستگاه شور میرزا‌عبدالله احمد بهره ‌دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی.mp4

ملا‌نازی دستگاه شور میرزا‌عبدالله احمد بهره‌دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی.mp4.mp4

رهاب دستگاه شور میرزا‌عبدالله احمد بهره‌دار هنرجوی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی.mp4

کرشمه‌ی شور میرزا‌عبدالله احمد بهره‌دار هنرجو‌ی اسکایپی سه‌تار نیما فریدونی از آلمان.mp4

نفیر ⁨راست پنج گاه میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه تار نیما فریدونی.mp4

⁨ابوالچپ ⁨راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه تار نیما فریدونی آلمان⁩⁩

لیلی و مجنون ⁨راست پنج گاه میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه تار نیما فریدونی

راوندی ⁨راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه تار نیما فریدونی آلمان⁩.mp4

⁨طرز راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه تار نیما فریدونی آلمان⁩.mp4

مبرقع راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان.mp4

رنگ دشتی حبیب سماعی احمد بهره دار هنرجوی تار آنلاین نیما فریدونی آلمان.mp4

رنگ دشتی حبیب سماعی احمد بهره دار هنرجوی سه تار آنلاین نیما فریدونی آلمان.mp4

قرچه راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان.mp4

بحر نور راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان ۲.mp4

⁨قرچه راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه تار نیما فریدونی آلمان⁩.mp4

بحر نور راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه تار نیما فریدونی آلمان.mp4

بحر نور راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان.mp4

بیات عجم راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه تار نیما فریدونی آلمان.mp4

نیریز راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه تار نیما فریدونی آلمان.mp4

چهارمضراب شور موسی معروفی احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه تار نیما فریدونی آلمان.mp4

ساری گلین احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان.mp4

ساری گلین احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه تار نیما فریدونی آلمان.mp4

عشاق راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان.mp4

عشاق راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان ۱.mp4

عشاق راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان ۲.mp4

سپهر راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان.mp4

ربابه جان احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان.mp4

ربابه جان احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه تار نیما فریدونی آلمان.mp4

ربابه جان احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه تار نیما فریدونی آلمان.mp4.mp4

پنجگاه راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه تار نیما فریدونی آلمان.mp4

پنجگاه راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان.mp4

روح افزا راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان.mp4

روح افزا راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه تار نیما فریدونی.mp4

خسروانی راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی تار نیما فریدونی.mp4

خسروانی راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه تار نیما فریدونی.mp4

پروانه راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی تار نیما فریدونی.mp4

پروانه راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه تار نیما فریدونی.mp4

زنگوله و زنگ شتر راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه تار نیما فریدونی.mp

زنگوله راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه تار نیما فریدونی.mp4

درآمد دوم زنگ شتر راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه تار نیما فریدونی

شکوفه ها عطا الله خرم و پرویز وکیلی سه تار احمد بهره دار . نوروز پیروز.mp4

چهارمضراب راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه تار نیما فریدونی آلمان.mp

درآمد راست پنج گاه ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه تار نیما فریدونی آلمان

نغمه بیات اصفهان ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی سه تار نیما فریدونی.mp4

سوز و گداز بیات اصفهان ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی سه تار نیما فریدونی.mp4

بیات‌راجه و عشاق بیات اصفهان ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی سه‌تار نیما فریدونی.mp4

بیات‌راجه و عشاق بیات‌اصفهان ردیف میرزا‌عبدالله احمد بهره‌دار هنرجوی تار نیما فریدونی.mp4

بیات راجه بیات اصفهان ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی سه تار نیما فریدونی

جامه دران بیات اصفهان ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی سه تار نیما فریدونی.mp4

درآمد بیات اصفهان ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی سه تار نیما فریدونی.mp4

پیش درآمد بیات اصفهان مرتضی نی داود احمد بهره دار هنرجوی سه تار نیما فریدونی.mp4

رنگ فرح همایون ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه تار نیما فریدونی آلمان.mp4

دناسری همایون ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه تار نیما فریدونی آلمان.mp4

عزال همایون ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه تار نیما فریدونی آلمان.mp4

عزال همایون ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان.mp4

بختیاری با موالف همایون ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه تار نیما فریدونی آلمان⁩.

رنگ ابوعطا ابراهیم منصوری احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه تار نیما فریدونی آلمان⁩.mp4

موالف همایون ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه تار نیما فریدونی آلمان⁩.mp4

میگلی همایون ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه تار نیما فریدونی آلمان⁩.mp4

⁨راز و نیاز همایون ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه تار نیما فریدونی آلمان⁩.mp4

‎⁨جامه دران همایون ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه تار نیما فریدونی آلمان⁩.mp4

شوشتری ردیف میرزا عبدالله همایون احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان.mp4

شوشتری ردیف میرزا عبدالله همایون احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه تار نیما فریدونی آلمان.mp4

شوشتری ردیف میرزا عبدالله همایون احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی سه تار نیما فریدونی آلمان.mp4

فرنگ با شوشتری گردان ردیف میرزا عبدالله همایون احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان.

نوروز خارا ردیف میرزا عبدالله همایون احمد بهره دار هنرجوی غیر حضوری تار نیما فریدونی آلمان.mp4

نفیر ردیف میرزا عبدالله همایون احمد بهره دار هنرجوی اسکایپی تار نیما فریدونی آلمان.mp4

نوروز خارا دستگاه همایون ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه تار نیما فریدونی.mp4

نفیر ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه تار نیما فریدونی.mp4

نوروز صبا ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه تار نیما فریدونی.mp4

نوروز عرب دستگاه همایون ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه تار نیما فریدونی

سه گدار محلی بیرجندی بیات اصفهان احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه تار نیما فریدونی

راوندی دستگاه همایون ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه تار نیما فریدونی

لیلی و مجنون دستگاه همایون ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه تار نیما فریدونی

ابوالچپ دستگاه همایون ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه تار نیما فریدونی

سوز و گداز دستگاه همایون ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه تار نیما فریدونی

باوی با چهارمضراب دستگاه همایون ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه تار نیما فریدونی m

نی داوود دستگاه همایون ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه تار نیما فریدونی.mp4

آهنگ محلی دختر بویر احمدی احمد بهره دار هنرجوی سه تار آنلاین نیما فریدونی.mp4

تصنیف قدیمی ناوک (تیر) مژگان احمد بهره دار هنرجوی سه تار آنلاین نیما فریدونی.mp4

بیداد کت دستگاه همایون ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی سه تار نیما فریدونی آلمان.mp4

بیداد همایون ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه تار نیما فریدونی.mp4

طرز همایون ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه تار نیما فریدونی

طرز همایون ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه تار نیما فریدونی.mp4

تصنیف آنکه هلاک همایون لا کرن احمد بهره دار هنرجوی نیما فریدونی سه تار.mp4

چکاوک دستگاه همایون ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی سه تار نیما فریدونی

موالیان ردیف همایون میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه تار نیما فریدونی

درآمد دوم همایون ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی اسکایپ سه تار نیما فریدونی

درآمد اول همایون میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی سه تار نیما فریدونی ساکن آلمان

چهارمضراب همایون ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه تار نیما فریدونی

رنگ نستاری دستگاه نوا ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه تار نیما فریدونی ساکن آلمان

نیریز دستگاه نوا ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی Skype سه تار نیما فریدونی

نیریز دستگاه نوا ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی Skype سه تار نیما فریدونی

بوسلیک ردیف میرزاعبدالله دستگاه نوا احمد بهره دار هنرجوی اسکایپ سه تار نیما فریدونی

حسین دستگاه نوا ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی سه تار نیما فریدونی از آلمان

ملک حسین دستگاه نوا میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی آنلاین سه تار نیما فریدونی ساکن آلمان

خجسته ردیف میرزاعبدالله . تار احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی.mp4

خجسته ردیف میرزاعبدالله . سه تار احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی.mp4

مجسلی,نوا,میرزاعبدالله,احمد بهره دار,هنرجوی سه تار نیما فریدونی از آلمان.mp4

نیشابورک نوا میرزاعبدالله . احمد بهره دار . هنرجوی سه تار نیما فریدونی از آلمان۲.mp4

نیشابورک نوا میرزاعبدالله . احمد بهره دار . هنرجوی سه تار نیما فریدونی از آلمان.mp4

عشیران نوا میرزاعبدالله . احمد بهره دار هنرجوی آنلاین نیما فریدونی.mp4

گوشت دستگاه نوا ردیف میرزاعبدالله . احمد بهره دار هنرجوی سه تار غیرحضوری نیما فریدونی.mp4

نهفت نوا میرزاعبدالله . احمد بهره دار . هنرجوی سه تار نیما فریدونی از آلمان.mp4

عشاق دستگاه نوا میرزاعبدالله . احمد بهره دار هنرجوی اسکایپ سه تار نیما فریدونی.mp4

باز آمد بر اساس اجرای بانو الهه در دستگاه نوا . احمد بهره دار سه تار.mp4

حزین دستگاه نوا ردیف میرزاعبدالله . احمد بهره دار هنرجوی نیما فریدونی.mp4

رنگ غنی و فقیر اصفهان درویش خان . احمد بهره دار نوازنده سه تار ساکن آلمان.mp4

بیات راجه دستگاه نوا ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی سه تار نیما فریدونی اسکایپ.mp4

بیات راجه دستگاه نوا ردیف میرزا عبدالله . احمد بهره دار هنرجوی نیما فریدونی از آلمان.mp4

نغمه دستگاه نوا ردیف میرزا عبدالله . احمد بهره دار هنرجوی نیما فریدونی از آلمان.mp4

چهارمضراب شور موسی معروفی . احمد بهره دار . هنرجوی سه تار آنلاین نیما فریدونی.mp4

رنگ نوا ردیف میرزاعبدالله بخش ۱ . احمد بهره دار . هنرجوی سه تار آنلاین نیما فریدونی.mp4

رنگ نوا ردیف میرزاعبدالله بخش ۲ . احمد بهره دار . هنرجوی سه تار آنلاین نیما فریدونی.mp4

رنگ نوا ردیف میرزاعبدالله بخش ۳ . احمد بهره دار . هنرجوی سه تار آنلاین نیما فریدونی.mp4

رنگ نوا ردیف میرزاعبدالله بخش ۴ . احمد بهره دار . هنرجوی سه تار آنلاین نیما فریدونی.mp4

دوش دوش . سه تار احمد بهره دار . هنرجوی آنلاین نیما فریدونی.mp4

پیش درآمد دشتی موسی معروفی . احمد بهره دار . هنرجوی اسکایپ نیما فریدونی سه تار.mp4

بلال بلالم ترانه محلی فارس همایون . احمد بهره دار هنرجوی سه تار نیما فریدونی.mp4

سرو چمان محمدرضا شجریان . احمد بهره دار هنرجوی سه تار نیما فریدونی آلمان.mp4

آهنگ محلی . احمد بهره دار . سه تار . هنرجوی نیما فریدونی آموزش از راه دور.mp4

درس ۶۵ . شوخ و شنگه . دمویر . گیلانی و تالشی . کتاب هنرستان ۱ خالقی . احمد بهره دار.mp4

درس ۶۵ . شوخ و شنگه . دمویر . گیلانی و تالشی . کتاب هنرستان ۱ خالقی . احمد بهره دار.mp4

پیش درآمد ابوعطا موسی معروفی . احمد بهره دار . هنرجوی سه تار نیما فریدونی.mp4

گردونیه دستگاه نوا ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی سه تار نیما فریدونی اسکایپ.mp4

پیش درآمد بیات اصفهان مرتضی نی داوود . احمد بهره دار هنرجوی نیما فریدونی از آلمان .mp4

پیش درآمد بیات اصفهان مرتضی نی داود. احمد بهره دار هنرجوی سه تار نیما فریدونی۱.mp4

پیش درآمد بیات اصفهان مرتضی نی داود. احمد بهره دار هنرجوی سه تار نیما فریدونی۲.mp4

کرشمه دستگاه نوا ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار . هنرجوی نیما فریدونی.mov

کرشمه دستگاه نوا ردیف میرزاعبدالله . احمد بهره دار . هنرجوی سه تار آنلاین نیما فریدونی.mov

درآمد دوم دستگاه نوا ردیف میرزاعبدالله . احمد بهره دار . هنرجوی آنلاین تار نیما فریدونی از آلمان

کرشمه نوا قافله سالار محمدرضا لطفی . سه تار احمد بهره دار . بخش ۱.mov

کرشمه نوا قافله سالار محمدرضا لطفی . سه تار احمد بهره دار . بخش ۴.mov

کرشمه نوا قافله سالار محمدرضا لطفی . سه تار احمد بهره دار . بخش ۲.mov

کرشمه نوا قافله سالار محمدرضا لطفی . سه تار احمد بهره دار . بخش ۳.mov

کرشمه نوا قافله سالار محمدرضا لطفی . سه تار احمد بهره دار . بخش ۵.mov

کرشمه نوا آلبوم قافله سالار محمد رضا لطفی . احمد بهره دار سه تار.mov

درآمد اول نوا ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی سه تار آنلاین نیما فریدونی.mov

چهارمضراب نوا ردیف میرزاعبدالله احمد بهره دار هنرجوی نیما فریدونی ساکن آلمان.mov

کرشمه و صفیر راک . دستگاه ماهور . ردیف میرزاعبداله . احمد بهره دار . هنرجوی آنلاین سه تار نیما فرید

کرشمه راک . دستگاه ماهور . ردیف میرزاعبداله . احمد بهره دار . هنرجوی آنلاین سه تار نیما فریدونی.mov

راک عبدالله دستگاه ماهور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی Skype سه تار نیما فریدونی.mp4

راک کشمیر دستگاه ماهور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی Skype سه تار نیما فریدونی.mp4

پیش درآمد ماهور سعید هرمزی . احمد بهره دار هنرجوی Skype تار نیما فریدونی.mp4

پیش درآمد ماهور مرتضی نی داود . احمد بهره دار هنرجوی Skype تار نیما فریدونی.mp4

راک هندی دستگاه ماهور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی Skype سه تار نیما فریدونی

آشور آوند دستگاه ماهور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی Skype سه تار نیما فریدونی .mp4

زنگوله عراق دستگاه ماهور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی Skype سه تار نیما فریدونی .mp4

کرشمه عراق دستگاه ماهور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی Skype سه تار نیما فریدونی.mp4

حزین دستگاه ماهور ردیف میرزا عبدالله احمد بهره دار هنرجوی Skype سه تار نیما فریدونی.mp4

نوشته شده در دیدگاه‌تان را بنویسید

حسین علیزاده مقاله‌ای از جواد ظل طاعت

حسین علیزاده مقاله‌ای از جواد ظل طاعت

دونوازی شورانگیز حسین علیزاده و علی بوستان

استاد “حسین علیزاده”
موسیقی پیشرو را می توان، موسیقی اي نامید که با بهرهگیري از همه امکانات بینالمللی موسیقی نویسی پدیدآمده باشد، که البته در ایرانِ پیش از انقلاب، به همت موسیقی دانان فرهیخته، جاي پاي محکمی براي خود پیدا کرده بود. جاذبه ي پرتوان این موسیقی، حتی جوانانِ هنر جویی را که در زمینههاي سنتی تحصیل میکردند، تحت تاثیر قرار میداد و آنها را نیز بر آن میداشت تا به موازات فراگیري ردیف سنتی، با مبانی موسیقی بینالمللی نیز آشنا شوند. این گونه مطالعات دو جانبه، نتیجه خوبی به بار میآورد. زیرا که تلفیقی درست، از مایههاي موسیقی سنتی را با بخشِ سازگاري از تکنیک جهانی آهنگ نویسی عرضه میکرد. به بیان دیگر، تعادلی میان فرم و محتوا به وجود میآورد که موسیقی پیشرو در آغاز کار خود از آن برخوردار نبود. در گذشتههاي دورتر در آفریدههاي آنهایی که همه تحصیلاتشان در اروپا و آمریکا گذشته بود، غالباً مایههاي سنتی در لایههاي پیچیده ي تکنیک، رنگ میباخت و بر عکس آنهایی که بیشتر با موسیقی سنتی همدم بودند، تکنیک را آنگونه که باید به کار نمی گرفتند. یکی از نوآوران سنتی توفیق یافته در این تلفیق “حسین علیزاده” است که به دلیل همین توفیق، بسیار مشهور نیز، شده است. “حسین علیزاده” در سال 1330 در تهران زاده شد و تحصیلات مقدماتی موسیقی سنتی را از همان خردسالی در هنرستان موسیقی ملی آغاز کرد. وي از شاگردان خوش قریحه استاد “هوشنگ ظریف” و سپس مرجوم “علی اکبر خان شهنازي” به شمار میرفت. او تحصیلات خود را در دانشکده هنرهاي زیباي دانشگاه تهران، در زمینه سنتی و همچنین در زمینه ي قلمرو موسیقی بینالمللی و موسیقی شناسی ادامه داد. استادان او در دانشگاه، اساتید زنده نام “نورعلی خان برومند”، “عبداالله دوامی”، “یوسف فروتن”، “سعید هرمزي” و “محمود کریمی” بودند، که ردیف موسیقی سنتی و شیوههاي تار و سه تار را به او آموختهاند. “حسین علیزاده” کار اجرایی موسیقی را از پانزده سالگی آغاز کرد و از نوزده سالگی به مرحله تکنوازي رسید و نیز به سرپرستی ارکستر موسیقی سنتی سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران برگزیده شد و همین ارکستر را در برگزاري کنسرتهایی در شهرهاي مختلف اروپا رهبري کرد.
“علیزاده” با استفاده از یک فرصت طلایی توانست چند سالی را در اروپا و آمریکا اقامت کند و مطالعات خود را در زمینه آهنگسازي و موسیقی شناسی ادامه دهد. او در پایان همین دوره مطالعاتی، سمینارهایی نیز براي شناساندن موسیقی ایران در دانشگاههاي معتبر برگزار کرد. حضور مستمر او در
تالارهاي کنسرت خارج از کشور، نه تنها با استقبال جمع شنوندگان روبه رو شده، که توجه برخی از آفرینندگان هنري غربی را نیز به سوي خود جلب کرده است. از جمله میتوان از “موریس بژار” فرانسوي، طراح رقص یاد کرد که گاه از موسیقی او نیز براي همراهی برنامههاي خود استفاده میکرد. “حسین علیزاده” علاوه بر نوآوري در آفرینش، کوشیده است تا تحولی در بداهه نوازيهاي سنتی نیز، به وجود آورد، که این تحول بیش از هر چیز تکیه بر ریتم دارد. او دریافته است که همه ي ملالِ رسوب کرده در مایههاي سنتی، از کمبود ریتم پدید آمده است. پیش از این نیز بسیاري با ابتکارِ »پیش در آمد»، »چهار مضراب« و »رِنگ« میخواستند بی حرکت بودن متنهاي آوازي را جبران کنند. که اینها ظاهراً علیزاده را راضی نکرده، وي میکوشد متنهاي ردیفی را نیز با به کارگیري پرشها و پائین و بالا شدنهاي صوتی، تحرکی تازه اي، ببخشد. او ردیف موسیقی را نوعی دستور زبان تلقی میکند که آشنایی با آن باید زمینه را براي آفرینشهاي نو آماده سازد. به نظر او، »استادان ردیف شناس، »حافظانِ« موسیقی سنتی هستند و کارشان نیز ارزنده است اما حق این را هم ندارند که بگویند غیر از ردیف چیز دیگري نباید به وجود بیاید. نیروي جوان میتواند با تکیه بر ریشهها، موسیقی نو، بیافریند.« بطور کلی می توان گفت، نوآوري در آهنگسازي از چند راه پدید میآید. اول از راه به کارگیري ریتمهاي سرزنده، دوم به یاري ارکستراسیون یا سازآراییهاي رنگین و سرانجام با بهرهگیري از شگردهاي چند صداي ساختن نغمهها. “حسین علیزاده” در این باره میگوید: »ریتم، خیلی عاملِ مهمی است، به خصوص براي موسیقی امروز ما، که خیلی جاها براي شنونده ي معمولی و غیر متخصص فاقد ریتم شناخته میشود. حال آن که ما در موسیقی قدیم خودمان ادوار ریتمیک خیلی پیچیدهاي داشتهایم. از آن گذشته موسیقی محلی ما یا موسیقی کشورهاي هم جوار سرشار ریتم است. اصولا ریتم در موسیقی کشورهاي شرقی
پیچیدهتر وغنیتر است. از صد سال پیش که قرار شد موسیقی ما هم به نت نوشته شود در ثبت ریتمها، اشتباهات زیادي رخ داده است. از جمله ریتمهاي لنگ به کلی کنار گذاشته شده و ملوديهاي پیچیده از نظر ریتم را ساده کردند که با میزان بنديهاي ساده غربی جور در بیاید.«
او می گوید: »به هر حال یک نوع رخوت در موسیقی سنتی به وجود آمد و تپشهایی را که در آن بود در اجراها از میان برد. ولی این تپش و تنوع در ذات موسیقی ما وجود دارد .به بیان دیگر باید این ریتمها را که به دلائل مختلف اجتماعی_ فرهنگی در ذات موسیقی ما رسوب کرده جستجو، کشف و باز آفرینی کرد.« همچنین وي میگوید که از نخستین کارهایش مانند »سواران دشت امید« از ریتمهاي »لنگ متروك مانده«، به صورت پلی ریتمیک استفاده کرده است. یعنی جوهره چند گوشه مانند »مراد خانی« و »خاوران« در ماهور را با تخیل خود به شکل ریتمیک نوشته است. به باور او انتخاب ریتم از آن جهت نیز اهمیت دارد که راه را براي ساز آرايهاي مناسب هموار میکند. وي علاوه بر ریتم و ساز آرايهاي نو در کارهاي خود از هماهنگی ) چند صدایی( نیز بهره گرفته است. او که موسیقی فیلم را عرصه مناسبی براي عرضه ي نمونههایی از هماهنگیهاي خود ساخته است، قواعد چند صدایی کردنِ غربی را سازگار با موسیقی ما نمیداند و اصولاً معتقد است سازهاي شرقی، سحرانگیزند و با سیمهاي واخوانی که دارند میتوانند به گونههاي دیگر، چند صدایی شوند.
“حسین علیزاده” در کار نوآوري، حتی به تجربهاي در فراهم آوردن مقامهاي تازه دست زده است. مثلاً دو گوشه ي »داد و بیداد« را از دو دستگاه مختلف »ماهور و همایون« با هم در آمیخته و مقامِ تازه ي »داد و بیداد« را به وجود آورده و میگوید: »حضور شعرِ نو در یک کنسرت او را به این اندیشه برده است. واقعیت این است که شعرِ نو فضاي خاص خودش را میطلبد و وقتی در دستگاههاي سنتی وارد میشود که تداعی کننده شعرهاي کلاسیک است، آن تاثیري را که باید پیدا نمیکند. میتوان با ترکیبِ اصوات تازه، فضاي مناسب با شعرِ نو را فراهم آورد. البته این کارِ من یک کار تجربی است… هنوز باید درباره تغییرات مناسب دیگر فکر کرد.« نوآوريِ دیگر در کار “حسین علیزاده”، از به کارگیري گروه مختلط هم آوایان پدید آمده است. تکخوانانی که اگرچه با هم میخوانند ولی مستقل باقی میمانند. شاید “علیزاده” خواسته است با این
کار نبود صداي زن را در اجراها، جبران کند. چون در ایرانِ امروز، زنان تنها در گروه اجازه دارند بخوانند. این هم یک کار تجربی من بود که براي نخستین بار در موسیقی فیلم عرضه شد… میدانید اگر صداي زن بدون کلام باشد، از آن جا که صداي ساز مانندي میشود مجوز پخش میگیرد! البته من همیشه گفتهام ممنوعیت صداي زن یک تصمیم ضد هنري است. به هر حال من فکر کردم که همیشه در اجراها یک صداي خواننده بوده که با چند ساز همراهی میشده، حالا چه اشکالی دارد که قضیه بر عکس شود. یعنی یک ساز باشد و چند خواننده… بعد دیدم اگر همه صداها مردانه باشد، بی معنا میشود. این بود که از صداي بی کلام زن هم استفاده کردم….«
نوشتنِ موسیقی براي فیلم نیز یکی از مشغولیتهاي “حسین علیزاده” در سالهاي پس از انقلاب بوده است. شاید به این سبب که زمینهها براي کار تجربی آمادهتر است. در موسیقی فیلم دیگر مسئله تلفیق با شعر، برخورد با سانسور و یا دشواريهاي کنسرت گذاري در میان نیست. نخستین فیلم سینمایی که علیزاده براي آن موسیقی نوشته، »دلشدگان« ساخته زنده یاد “علی حاتمی” است.”حسین علیزاده”، علاوه بر ساخت و پرداخت موسیقی پیشرو، در عرصه ي آموزش موسیقی نیز، کوشاست. او می گوید: »از همان سالهاي اول پس از انقلاب خیلی از فیلمسازان از من دعوت میکردند که برایشان موسیقی بنویسم. میگفتند که موسیقی تو خیلی تصویري است و به کار فیلم میآید، علی حاتمی هم براي موسیقی دلشدگان از من دعوت به همکاري کرد. در این فیلم هم ابتکار ” چند آوازي” را تجربه کردم، پس از آن “محسن مخلمباف”، موسیقی فیلم »گبه« را به من پیشنهاد کرد که سرشار از رنگ بود و امکان ساخت موسیقی رنگارنگی را به من میداد«.
“حسین علیزاده” در زمینه موسیقی بومی یا روستایی ایران نیز، چشم به نوآوري دارد. در تعدادي از کنسرتهاي او در اروپا، قطعات موسیقی بومی ایران از شمال و جنوب و غرب ایران در جریان اجرا، ماهرانه در یکدیگر تنیده میشدند، بی آنکه مرز میان آنها آشکار شود. ترانه قشقایی در ترانه مازندرانی محو میشد و ترانه مازندرانی در ترانه کردي. و این تاکیدي است بر پیوندي که میان مقامهاي گونه گون بومی وجود دارد. به این ترتیب زمینه گستردهتري براي آهنگسازي با الهام از این مقامها به وجود میآید. “حسین علیزاده” در همان سالهاي نخستین انقلاب موسیقی »نی نوا« را براي
نی و ارکستر در دستگاه »نوا« آفرید. او درست در زمانی که موسیقی از سوي انقلابیون، زیر فشار تحریم و تکفیر قرار گرفته بود و همه سازمانهاي موسیقی و ارکسترها به حال تعطیل و یا نیمه تعطیل در آمده بودند، دریافت که باید کاري کرد پیش از آن که نتوان دست به کاري زد. انتخاب عنوان »نی نوا« که میشد آن را دو گونه تفسیر کرد، هوشمندي آهنگساز را در آن شرایط سخت نشانه میزند. میشد نی نوا را نوعی موسیقی کهن اسطورهاي، حتی مذهبی، تلقی کرد، ولی به هر حال آفرینش آن تکیه بر شیوههاي آهنگ نویسی بینالمللی داشت، و یک ارکستر کامل با سازهاي ملی و بینالمللی آن را به اجرا در آورده بود. »نی نوا« در آن برهوت موسیقی از استقبال عمومی برخوردار شد و پایههاي شهرت “علیزاده” را استوار ساخت. او از آن پس در کار آفرینش، شتاب بیشتري گرفت و هر سال شماري از آفریدههاي خود را در کنسرتها و در کاست و سی دي در برابر داوري جمع شنوندگان قرار میداد. از جمله آثار ضبط شده او به جز »نی نوا« میتوان از »راز نو«، »صبحگاهی«، »آواي مهر« و »به تماشاي آبهاي سپید« یاد کرد. »به تماشاي آبهاي سپید« با همکاري حسین علیزاده و ژیوان گاسپاریان تهیه شده بود که در سال 2006م نامزد دریافت جایزه گرمی براي بهترین موسیقی سنتی جهان شد. این آلبوم با نام Endless Vision در این مسابقه شرکت کرده بود.

نوشته شده در دیدگاه‌تان را بنویسید

به یاد حسن کسایی استاد فقید نی و ردیف‌دان و موسیقی‌دان بزرگ ایرانی

به یاد حسن کسایی استاد فقید نی و ردیف‌دان و موسیقی‌دان بزرگ ایرانی لیلا کسایی دختر استاد

لیلاکسایی؛ دختر زنده یاد #حسن_کسایی استاد فقید #نی و ردیفدان و #موسیقیدان بزرگ ایرانی

به یاد حسن کسایی استاد فقید نی و ردیفدان و موسیقیدان بزرگ ایرانی لیلا کسایی دختر استاد

حسن کسائی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

تولد ۳ مهر ۱۳۰۷
محلهٔ بیدآباد، اصفهان
ملیت ایرانی
مرگ ۲۵ خرداد ۱۳۹۱ (۸۳ سال)
اصفهان[۲]
ساز(ها) نِی وسه‌تار
وب‌گاه http://www.kassaimusic.ir/
حسن کسائی (۳ مهر ۱۳۰۷، اصفهان – ۲۵ خرداد ۱۳۹۱، اصفهان) از استادان برجستهٔ موسیقی ایرانی و نوازندهٔ سرشناس نِی و سه‌تار بود.


او به گفته خود در تاریخ ۳ مهر ۱۳۰۷ در خانواده‌ای تاجرپیشه به دنیا آمد. پدرش، «حاج سید جواد کسائی» از تاجران به نام آن زمان اصفهان بود که دلیل علاقه و انسی که با موسیقی داشت، با اساتید و بزرگان آن زمان مانند سید حسین طاهرزاده، جلال‌الدین تاج اصفهانی، اکبر خان نوروزی، خاندان شهناز (شعبان‌خان، حسین آقا، علی آقا و جلیل شهناز)، غلامحسین سارنج و ادیب خوانساری رفت‌وآمد می‌نمود. به طوری که منزل آقا سید جواد، محفلی بود برای تجدید دیدار و نیز ساز و آواز اساتید به نام موسیقی اصفهان. این آمد و شدها موجب شد حسن کسائی از کودکی با موسیقی آشنا شود و به مرور زمان، علاقه زیادی خصوصاً به ساز نِی پیدا کرد (بعد از دیدن یک نوازنده دوره‌گرد[نیازمند منبع]) و بر آن شد تا پدر، وی را نزد مهدی نوایی ببرد.

استادها
وی مدتی آواز و گوشه‌های موسیقی ایران را نزد استاد تاج اصفهانی و ادیب خوانساری آموخته و نِی را از مهدی نوایی فرا گرفت. وی هر زمان که به تهران می‌رفت از محضر استاد ابوالحسن صبا استفاده می‌نمود.

پس از فوت مهدی نوایی، کسایی همچنان از همنشینی با نوازندگان اصفهانی در جهت تسلط بر نوازندگی نِی استفاده کرد. مخصوصاً از همنوازی با جلیل شهناز که به نوعی حق استادی بر گردن او دارد، بهره برد. همنوازی با سازهای پرده‌داری مثل تار و سه‌تار او را بیش از پیش با گام‌های مختلف موسیقی ایرانی آشنا کرد، به صورتی که برای اولین بار دستگاه‌های چهار‌گاه، اصفهان، نوا و راست پنج‌گاه را با کوک دقیق و به صورت کامل اجرا کرد. کسایی همچنین از محضر ابوالحسن صبا بهره‌های فراوان برد که می‌توان گفت هنر نوازندگی سه‌تار کسائی، یادگار انس با این هنرمند یگانه‌است. سه‌تار نوازی کسائی تلفیقی زیبا از ترکیب نوازندگی تار جلیل شهناز و سه‌تار ابوالحسن صبا است.

وی در محضر استاد صبا به نواختن ردیف‌ها پرداخت و با هنرمندانی چون خالقی، مشیر همایون و حسین محجوبی نیز می‌نواخته‌است.

کسائی به طور مستقیم نتوانست از محضر نایب‌اسدالله استفاده کند، ولی در دوره‌ای بسیار کوتاه نزد یکی از شاگردان وی مهدی نوایی، تمام اندوخته‌های او را فراگرفت. این موضوع از جهتی دلیل بر استعداد فراوان کسائی و از جهتی دیگر، نشان از محدودیت و سادگی تکنیک نوازندگی نی در آن زمان می‌باشد.

زندگی هنری
وی که از کودکی علاقهٔ زیادی به موسیقی داشت، از سن دوازده سالگی شروع به نواختن نِی کرد و در سن سیزده سالگی به مکتب استاد نوایی رفت (نوایی از شاگردان نایب اسدالله است و دیگر شاگرد نوایی، یاوری می‌باشد که او هم اصفهانی است). کسایی در محضر استاد صبا به نواختن ردیف‌ها پرداخت و با هنرمندانی چون خالقی، مشیر همایون و حسین محجوبی نیز می‌نواخته‌است. وی کنسرت‌هایی نیز با ادیب خوانساری و اجراهایی با تاج اصفهانی داشته‌است.

نخستین اجرا
کسائی، در سن ۲۰ سالگی نخستین اجرای تکنوازی نی خود را در دستگاه همایون در تئاتر اصفهان به صحنه برد و یک سال بعد قطعه معروف سلام را در دستگاه چهار‌گاه ساخت که از معروف‌ترین قطعات موسیقی ایرانی به شمار می‌رود.[۱] این قطعه بعدها توسط حسین علیزاده در آلبوم صبحگاهی با سازبندی و ارکستراسیونی حجیم بازسازی شد.

کسائی، در سال ۱۳۲۹ برای اولین‌بار نی را به ارکستر برد و با ارکستر رادیو ارتش اصفهان همکاری خود را شروع کرد. در سال‌های بعد با ارکسترهای متعدد رادیو به سرپرستی هنرمندانی چون ابوالحسن صبا، حسین یاحقی، حبیب‌الله بدیعی، محمد میرنقیبی، همایون خرم و دیگران به فعالیت خود در این زمینه ادامه داد. در سال ۱۳۳۵ به دعوت داوود پیرنیا به برنامه گل‌ها راه یافت و تا سال ۱۳۵۷ که در گلچین هفته شرکت نمود، با این سلسله برنامه، همکاری داشت.

شروع فعالیت‌های بین‌المللی
از سال ۱۳۴۶، فضای کاری کسائی ابعادی جهانی هم پیدا می‌کند و یک صفحهٔ دورو در مایه‌های شور و ماهور از نوازندگی نی او به همراه تنبک جهانگیر بهشتی توسط کمپانی C.B.S فرانسه ضبط شده و در سال ۱۳۵۴ در نقاط مختلف جهان پخش شد. همچنین، کسائی تا سال ۱۳۵۶، برنامه‌های متعددی در جشن هنر شیراز برگزار کرد و با نوازندگان بزرگ جهان از جمله راوی شانکار، شاران رانی و بسم الله خان، دیدار کرد.

بعد از انقلاب ۱۳۵۷
بعد از انقلاب، به دلیل فضای نه چندان مناسبی که برای موسیقی ایجاد شد، وی آخرین برنامه رسمی خود را در رادیو ایران با همکاری جلیل شهناز، محمدرضا شجریان و جهانگیر ملک اجرا کرد. در این سال و تا قبل از سال ۱۳۶۱، آرشیو موسیقی رادیو اصفهان از بین رفت و کسائی هم از صدا و سیما برکنار و حقوقش قطع شد.

سفر به کشورهای خارجی
کسائی در دههٔ ۱۳۶۰، به کشورهای آلمان، انگلستان، فرانسه و هلند سفر کرد و در چند برنامه رادیویی، به اجرای برنامه پرداخت. در سال ۱۳۶۹، تندیس وی در گالری مفاخر هنری جهان در لندن نصب شد.

پس از آنکه کسائی در سال ۱۳۷۰، در جشنواره نی‌نوازان در تالار اندیشه شرکت کرد، فعالیت او دوباره رونق گرفت و در سال ۱۳۷۴، صدا و سیما مستمری وی را برقرار کرد.

در سال ۱۳۷۵ به آمریکا و کانادا سفر کرده و در محافل شعر و موسیقی شرکت کرد. در سال ۱۳۷۶ هم با تلاش محمدرضا لطفی، انجمن دوستداران موسیقی ایرانی واشینگتن، مجلس گرامی‌داشتی برای کسائی بر پا داشت.

در سال ۱۳۷۸ موفق به دریافت نشان درجه یک فرهنگ و هنر شد. همچنین در سال ۱۳۸۱، به عنوان چهرهٔ ماندگار موسیقی انتخاب و تقدیر شد.

در سال ۱۳۸۱ محمد جوادکسایی (فرزند حسن کسائی) کتاب «از موسیقی تا سکوت» را که حاصل نیم قرن تلاش موسیقایی حسن کسائی است، با مقدمه بیژن ترقی به بازار کتاب عرضه کرد.

تأثیرات
تأثیرات بر نی‌نوازی
حسن کسایی مانند تهرانی در تنبک، احمد عبادی در سه‌تار، علی‌اصغر بهاری در کمانچه و فرامرز پایور در سنتور به نوعی از ابتدا شروع به ابداع تکنیک و پیاده کردن تمام دستگاه‌ها در ساز نِی نمود.

در گذشته صدای نِی، همراه با ناخالصی زیاد بود؛ یعنی نواختن آن به صورتی بود که تفاوت محسوسی بین صداهای اوج، بم و بم نرم نبود، ولی استاد کسایی توانست با تغییر حالت در زبان، در محل استقرار زبان، حالت لب و فرم سر نی، صدایی بسیار شفاف و بدون ناخالصی از نی تولید کند. همین پیشرفت باعث شد تا نوازندگی نی او، به رادیو راه پیدا کند. تکنوازی‌ها و همکاری با نوازندگان و خوانندگان مشهور آن زمان چون جلیل شهناز، علی تجویدی، احمد عبادی، تاج اصفهانی، ادیب خوانساری و… باعث شد تا نی هم‌ردیف سازهای دیگر قرار بگیرد.

بعد از این دوره اغلب ارکسترهای ایرانی شروع به استفاده از این ساز کردند و این احساس نیاز باعث رشد روزافزون نوازندگان نی شد که حتی امروزه به عنوان یک رشته تخصصی در دانشگاه تدریس می‌گردد.

به گفتهٔ محمدرضا لطفی، نوازندهٔ تار و منتقد موسیقی، حسن کسایی با مجموعهٔ «ردیف نی» – که در هشتاد سالگی ضبط کرده بود- نخستین اثر آموزشی برای علاقه‌مندان به نی نوازی را مدون کرده بود.[۲]

روش نی‌نوازی
نِی از جمله سازهایی است که در تاریخ موسیقی ایران جایگاه پرفراز و فرودی از دربار پادشاهان ساسانی تا همدم بودن با شبانان داشته؛ ولی هیچ‌گاه نتوانست قابلیت اصلی خود را نشان دهد که بتواند مانند سازهایی از قبیل عود، تار، سنتور و انواع مختلف سازهای آرشه‌ای و مضرابی جایگاه نسبتاً ثابتی در بین موسیقی‌دانان و مردم پیدا کند.

احتمالاً سادگی ساخت (که خود موجب پیدایش الگوهای غیراستاندارد و در نهایت باعث محدود شدن سطح تکنیکی نی شده بود) را بتوان عامل اصلی عدم ثبات در جایگاه اصلی نی دانست. توضیح آنکه، برای توسعه و رشد امکانات فنی و تکنیکی یک ساز، لازم است ابتدا ساختار آن، طبق الگویی دقیق و کارشناسی شده، طراحی و ساخته شود تا نواختن آن با حداکثر قابلیت اجرایی، میسر گردد. بر اساس اطلاعاتی که از ضبط اولین صفحه‌های موسیقی ایرانی در دست است، تکنیک نوازندگی سازهایی همچون تار، ویولن و کمانچه به نسبت نی در سطح بالاتری قرار دارد. تنها ضبطی که در گذشته از نی انجام شده تکنوازی و جواب آواز نایب اسدالله اصفهانی است که بنا به روایتی اولین کسی است که نی را به سبک «دندانی» می‌نواخته (هر چند خلاف این موضوع انکار ناپذیر نیست). در هر صورت می‌توان با بررسی این چند صفحه ضبط شده، سطح نوازندگی نی را در آن زمان شناخت.

تأثیرات بر موسیقی
حسن کسائی در اصفهان سال‌ها مکتب‌دار موسیقی اصفهان در رشته‌های نی، سه‌تار و آواز بوده‌است. اگرچه بیشتر آثار حسن کسایی بداهه‌نوازی است تا موسیقی پیش ساخته، ولی امروز بخش زیادی از ضربی‌ها و حتی آوازی‌های نوازندگان نی، بهره گرفته از نوازندگی‌های اوست. کسائی در نواختن نِی ایرانی همانند نداشت و در اوقات فراغت به تکمیل سه‌تار می‌پرداخت. وی در زندگی هیچ دلبستگی‌ای به جز موسیقی نداشت. وی در شهر زادگاه خود، اصفهان در کوی عباس‌آباد زندگی می‌کرد. دیده شده بود که او حتی با لوله کردن کاغذی ساده و سوراخ کردن آن اقدام به نواختن نی می‌کرد که این در یکی از نوارهای صوتی آموزشی وی نیز بیان گردیده‌است.

حسن کسائی که از پیشکسوتان موسیقی سنتی به شمار می‌آمد، بر خلاف بسیاری از آنان ذهن و اندیشه‌ای نوگرایانه دارد. ردیف موسیقی سنتی را «وحی منزل» تلقی نمی‌کرد.

تفکرات
کسائی از زمره موسیقیدانانی بود که کمتر حرف می‌زدند و بیشتر عمل می‌کردند. خود او می‌گفت آن‌ها که نمی‌توانند حرف‌شان را با ساز بیان کنند و ” چیزی برای ارائه موسیقی ندارند، با صحبت‌های عجیب و غریب می‌خواهند خودشان را مطرح کنند.” این سخن منسوب به “واگنر” است که “

آن جا که سخن بازمی‌ماند، موسیقی آغاز می‌شود.

کسائی می‌گفت عکس این هم صادق است

آن جا که موسیقی بازمی‌ماند چه سخن‌ها که آغاز نمی‌شود!

کسائی رواج و رونق لقب «استاد» را «ترافیک استاد» می‌نامید. چیزی که موسیقی را به راه خطا می‌کشاند.[۵]

به باور کسائی، “تقلید، هرگز کسی را به بلندای هنر نمی‌رساند. تقلید و تکرار مثل ” زیراکس” است! شما خط ” میرعماد” را که مثلاً ” پنج میلیون تومان” می‌ارزد، اگر ” زیراکس” کنید، سیصد تومان هم ارزش پیدا نمی‌کند!” جوانانی که به فراگیری موسیقی می‌پردازند نیز نباید بعد از گذراندن دوره آموزشی (باز هم) صد در صد از استاد خود تقلید کنند. بلکه باید بکوشند با نو آوری، شخصیت و ذوق خود را نشان دهند.” به باور او موسیقی پیوندی است میان خلاقیت و تکنیک، ولی تکنیک باید ابزاری باشد در خدمت خلاقیت. “در روزگار ما قضیه بر عکس شده‌است و در نتیجه، جای موسیقی حال را موسیقی قال گرفته‌است.”[۵]

آثار
یکی از مهم‌ترین آثار کسائی، قطعه معروف سلام در دستگاه چهار‌گاه است که از معروف‌ترین قطعات موسیقی ایرانی به شمار می‌رود.[۲] برخی از آلبوم‌های او:

نای نی
نای جان
یاران زنده‌رود (باصدای تاج اصفهانی)
به اصفهان رو (باصدای تاج اصفهانی)
شاخه گل ۶ (باصدای غلام‌حسین بنان)
شاخه گل ۹ (باصدای غلام‌حسین بنان)
شاخه گل ۱۶ (باصدای غلام‌حسین بنان)
گفتگوی نی و عود
گفتگوی نی و تار
دختر گُل‌فروش (باصدای علی جهاندار)
شاگردان[ویرایش]
شاگردان زیادی از محضر او درس گرفته‌اند که امروز از چهره‌های برجسته موسیقی ایران به شمار می‌آیند، از جمله:[نیازمند منبع]

حسین عمومی
حسن ناهید
منوچهر غیوری
جمشید عندلیبی
بهزاد فروهری
دیدگاه دیگران
حسن کسایی از اندک موسیقیدانان ایرانی است که معارض و مخالفی در برابر خود ندارد. منش و روش انسانی از یک سو و احساس و توانمندی هنری از سوی دیگر، او را هنرمندی مورد ستایش و احترام همگان قرار داده‌است.[۵]

محمدرضا لطفی، «نه به خود و نه به هیچ‌کس دیگر این اجازه را نمی‌دهم که از استاد حسن کسایی انتقاد کند، چرا که بررسی آثار او در حد ما نیست. این را به خاطر عشقم به حسن کسایی نمی‌گویم بلکه این به خاطر عظمت، بینش، معرفت، حال و عشق او به ایران زمین است»[۶]
ساسان سپنتا، موسیقی شناس، «احراز تُن شفاف و مطلوب در محدوده‌های بَم و زیر نِی» را از ویژگی‌های بارز نوازندگی کسائی می‌داند: «تن صدای نی استاد کسائی در محدوده بم، گرم و دارای هارمونیک‌های مطلوب و غنی است.»
حسین عمومی، موسیقیدان و نی نواز، کسائی را «پایه‌گذار مکتب نی» به شمار می‌آورد. مکتبی که «نوازندگان بعد از او چه مستقیم و چه غیر مستقیم» از آن متأثر شده‌اند.
حسین دهلوی، موسیقیدان و آهنگساز، می‌گوید: آنچه مولوی دربارهٔ «نی» سروده، در نی کسائی به واقعیت پیوسته‌است.
پرویز یاحقی، آهنگساز و ویولن نواز، ستایش را به آن حد می‌رساند که کسائی را «استاد فرزانه تاریخ موسیقی جهان» می‌نامد.
هوشنگ ابتهاج سروده‌است: شکایت شب هجران که می‌تواند گفت حکایت دل ما با نی کسائی کن
فریدون توللی گفته‌است: در نغمه اگر جلوه کند راز خدائی هم ساز عبادی خوش و هم نای کسائی[۵]
درگذشت[ویرایش]
استاد حسن کسایی در ۲۵ خرداد ۱۳۹۱، پس از سپری‌کردن ۲ ماه در حالت کما، درگذشت.[۲] مراسم خاکسپاری وی در سکوت خبری و به صورت شبانگاهی با حضور جمعی از اعضای خانواده و شاگردان استاد برگزار شد و طبق وصیت زنده‌یاد کسایی مبنی بر خاکسپاری در کنار مقبره استاد تاج اصفهانی، پیکر ایشان در تخت فولاد اصفهان و در فاصله کمی از مقبره این استاد موسیقی به خاک سپرده شد.[۷]

محمد خلیل کسایی، فرزند حسن کسایی، روز ۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۵ بر اثر حمله قلبی درگذشت.

نوشته شده در دیدگاه‌تان را بنویسید

ناصر فرهنگ‌فر نوشته جواد ظل طاعت

ناصر فرهنگ‌فر نوشته‌ی جواد ظل طاعت

با سپاس از جعفر جوانی برای ارسال این مقاله برای ما

استاد ناصر فرهنگ فر

موسيقي ايران در تاريخ پر فراز و نشيب خود از ابزارهاي بسياري براي توليد موسيقي بهره برده است كه امروز بسياري از اين سازها با گذر زمان به فراموشي سپرده شده است. در تقسيم بندي سازهاي ايراني، گروه بزرگي از اين سازها، “ضربي پوستي” ها هستند كه تا كنون نزديك به ٢٥ عدد از اين سازها كشف شده اند. مهمترين ساز كوبه اي پوستي زمان ما كه سالهاست مورد توجه موسيقيدانان ايران است، ساز تنبك )كه با نامهاي خمبك، خنبك، دنبك، دمبك، ضرب نيز شناخته ميشود( است. در گذشته تنبك نوازان با داشتن وضعيت اجتماعي نامطلوب عنوان موسيقي دانان سطح پايين را بر خود حمل مي كردند و گهگاهي به تكنوازي آنها گوش فرا داده مي شده، اما با چسباندن برچسب همراهي كننده به ايشان، از جمله شهروندان درجه دوم جهان موسيقي قلمداد مي گشتند. تا اوايل اين سده اساسا تنبك به همراهي كننده تركيبهاي ريتميك مانند تصنيف و رنگ بكار مي رفت. استاد “ناصر فرهنگ فر” يكي از اين نوازندگان برجسته تنبك بود، كه علاوه بر نوازندگي، داراي صداي گرم آوازي، خط خوش، شاعري و شعرشناسي بود، كه نه سوداي نام داشت و نه در پي نام بود و نه اصراري به اين كه همگان، قدر هنرش را بشناسند. “فرهنگ فر” خيلي درد نان نداشت، بلكه براي ادامه زندگي اش نيازمند فضاي عواطف انساني بود، افسوس كه هر چه بيشتر گشت كمتر يافت. پشت صداي تنبك او، جرياني از حيات و انرژي بود كه تنها بزرگان تاريخ موسيقي ما از آن بهره داشته اند : “درويش خان”، “ابوالحسن صبا”، “حبيب سماعي”، “مرتضي و رضا محجوبي” و “حسن كسايي”…. استاد “فرهنگ فر” در كارش يگانه اي تك بود. وي بزرگي از آخرين كاروان بزرگان عاشقِ صادق، در موسيقي ايران بود و مرگ او، مرگ يك فرهنگ و يك طرز تلقي از زيستن بود، كه با وارستگي و قلندري و شوريدگي و پاك باختگي، پروانه وار سوختن و به آتش زدن، معنا مي شد. آنچه كه “ناصر فرهنگ فر” را از ديگر تنبك نوازاني كه به شيوه ديگر مي نوازند جدا كرده و ممتاز مي كند حس انساني بسيار قوي و انديشه عالي او در زمينه شعر و ادبيات و عرفان و درك خاصي ست كه از زيبايي و تناسب ريتم داشته است و همين پديده ي گوهرين او بود كه وقتي سر انگشتش به پوست تنبك آشنا مي شد، گويي دستي لطيف و نوازشگر رگ و پوست و اندام روان را

نوازش مي كرد. دلپذيري كار او در نواختن به حدي بودكه وقتي در يك همنوازي و با گروه نوازي شركت داشت، ناخود آگاه و اغلب آگاهانه، گوشها صداي ساز ايشان را دنبال مي كردند و غير از صداي تنبك او ساز ديگري را نمي توانستند دنبال كنند و يكي از لذتهاي موسيقي، صداي تن هاي تنبك اين استاد ارزشمند ست. از لحاظ تكنيك و محتواي جملات بديع موتيف هاي ملوديك و ريتم هاي شكسته و تركيبي جايي براي حرف نگذاشته و اغلب اين تركيبات براي اولين بار از سر انگشتان ايشان شنيده شده و همين پيشاهنگي او در آرايش ها و سامان و بستگي فرازهاي ريتميك ديگران را واداشت كه شيوه او را دنبال كنند. زيرا تنبك او تنها يك نگهدارنده ريتم نبود، بلكه همپايه بزرگترين نوازندگان و اساتيد ديگر سازها زيباترين جملات پيچيده را خلق و گاه داستاني با رگ و پوست تنبك بيان مي كرد. در خوشنويسي شاگرد زنده ياد استاد “حسن ميرخاني” بود كه خط شيرين و دلكش آن استاد گرانمايه در بين اساتيد گذشته و حال سابقه نداشته و ندارد و شيريني خط استاد را در خوشنويسي به دست آورده بود. هرچند كه خوشنويسي را خيلي پي گير نبود و گاه سالها دست به قلم نمي برد، اما نشان مي داد كه در اين زمينه خيلي مايه دارد. در شعر بسيار خوش قريحه و با استعداد بود. زياد به شعر مي انديشيد ولي كمتر شعر مي گفت آنچه را كه مي گفت بسيار پر محتوا و با مضامين بكر بود. تعدادي غزلهاي خوب دارد اما تك بيتها و چند بيتهاي او در بين دوستانش مشهور و زبانزد است. به خصوص به خاطر طبع شوخ و منتقدي كه داشت سر به سر دوستان و همكاران و گاه آنهايي كه فكر مي كردند مي توانند رقيب تنبك نوازي او باشند مي گذاشت و ابيات بسيار زيباو طنز برايشان مي سرود كه همه را به خنده وامي داشت و اين شوخي هاي دلپذير شعرگونه، ورد زبان دوستان و همكاران و حتي خود كساني كه برايشان مي گفت مي شد و بيشتر آنها نقل محفل دوستانش مي گرديد. هميشه حس مي كرد كه دنيا جاي كمي را براي او درنظر گرفته و همين امر او را به انديشه هاي ژرف ودورودرازواميداشتوگاهحاصلآنيكبيتجانانهونابوپارهايهمغزلميشد.آنقدر از اين جهان و جرياناتي كه در آن مي گذشت متاثر و شاكي بود كه ناگزير به روگرداني و گريز از آن شده بود و بالاخره هم موفق به فرار شد و آنچه را مي خواست به وقوع پيوست. استاد “فرهنگ

فر” به همسر باوفايش و دوفرزندش و نوه اش عشق مي ورزيد و بيشترين وقتش را با آنها مي گذرانيد و غمخوار هميشگي و يار و همدم آنان بود. از اين روست كه سفر هميشگي او براي خانواده اش بسيار سخت و گرانبار و براي دوستان و دوستداران تاثرانگيز و اسفبار است. خاطره اي از جناب “ارشد طهماسبي” در ارتباط استاد “فرهنگ فر” مي شنويم: ))روزي به اتفاق “داريوش زرگري”، شاگردش به عيادتش رفتيم كه در بيمارستان اعصاب بستري شده بود. به نظرم “فرهنگ فر” ديوانه اي بود عاقل تر از همه. راست و استوار بر تختش نشسته بود و خيره. تا درآمديم، اندكي شادمان شد و گفت: مي خواهم برايتان راست پنج‌گاه بخوانم. » عجب ، در بيمارستان؟ گفتم كه در هيچ قالبي نمي گنجيد. بلند و رسا و با صداي زنگ دار و دردمندش خواندن گرفت. هنوز هم هروقتبهآنروزفكرميكنم،براينباورمكههيچكسنميتواندلحظهايراكهاوخلقكردو راست پنج‌گاه استواري را خواند خلق كند و بخواند. در تمام طول خواندنش آرام گريستم و او در حال و بند آن نبود كه مرا دريابد گويا ودش را هم.((

وي٤ آبانماه ١٣٢٦ در شهر ري متولد و از هفت سالگي به نواختن تنبك مشغول شد. پدر او تار و عمويش تنبك مي نواخت. او تنبك را زير نظر “محمدتركمان” كه از شاگردان استاد “اميرناصرافتتاح” بودند كار كردند و بنابراين مي توانيم ايشان را تاحدي متاثر از سبك افتتاح بدانيم، فراگرفت و مدتي هم نزد استاد “حسين تهراني” به شاگردي پرداخت و يك سال نيز نزد استاد “محمد اسماعيلي” كتاب تنبك استاد “حسين تهراني” را آموخت. در سال ١٣٤٢ با آغاز كار مركز حفظ و اشاعه موسيقي به عنوان مدرس ساز تنبك به فعاليت پرداخت، در اين مدت وي با تلاش خود تأثيرات قابل توجهي در شيوه نوازندگي ساز تنبك بر جاي گذاشت. وي در سال ١٣٤٩ به همراه استاد “داوود گنجه اي” به دانشكده هنرهاي زيبا رفت و با اساتيدي چون “نورعلي برومند” و “داريوش صفوت” آشنا شد. پس از حدود يك دهه فعاليت در اين مركز در سال ١٣٥٠ وارد راديو و تلويزيون شد وبه پيشنهاد دوستش استاد”بهمن رجبي” در برنامههاي معروفي به نام هفت شهر عشق، گلهاي تازه و گلچين هفته با “استاد بهاري” و “لطفاالله مجد” و… اجراي برنامه كرد. “فرهنگ فر” نقش بسزايي در شكوفايي جريان موسيقايي گروه شيدا و عارف ايفا كرد، چرا كه فعالان عرصه موسيقي، به تنبك

تنها به عنوان سازي همراهي كننده در اركستر نگاه ميكردند كه نوازندگي “فرهنگ فر” در اين گروهها اين ذهنيت را تا حدود بسياري در بين اهالي موسيقي دگرگون كرد. از سال ١٣٥١ به همراه هنرمنداني چون “محمدرضاشجريان”، “حسين عليزاده”، “داريوش طلايي”، “داوود گنجه اي”، “محمدرضالطفي” و “پرويز مشكاتيان” و … در جشن هنر شيراز برنامه متعددي را اجرا كرد. او در سال ١٣٥٢ به بلژيك رفت و با گروه باله موريس بژار همكاري كرد. در سال ١٣٥٤ به دعوت رابرت ويلسون به نيويورك رفت و با گروه تئاتر وي همكاري كرد. در همين سال به عضويت گروه شيدا درآمد و كنسرت ها و برنامه هاي متعددي با “محمدرضالطفي” اجرا كرد. در سال ١٣٥٦ با تاسيس كانون هنري چاووش تا سال ١٣٦٣ ادامه يافت. “ناصر فرهنگ فر” علاوه بر آشنايي به سبك و شيوه هاي مختلف تنبك نوازي رفته رفته از دهه ٥٠ صاحب سبكي متمايز و ممتاز در تنبك نوازي شد. بعد از دوران اوج هنري خصوصا بعد از آلبوم بسته نگار با تار استاد “محمدرضالطفي”، در سال ١٣٦٣ كم كم گوشه نشين شد و به قول معروف خلوت گزيدند. اينكه چرا به قول خودشان جلوت رميده و خلوت گزيدند، دلايل بسياري دارد. آن چيزي كه ضرورت آن واقعا احساس مي شود بررسي زندگي هنري استاد “فرهنگ فر” توسط پژوهشگري بي طرف است كه ايشان را آنچه كه بودند به جامعه هنري معرفي كند. اين اواخر همه چيز را رها كرده بود و با نگاهي شگفت ، همه دنيا را از فراز سر افراد دور و برش مي نگريست. انگار ديگر در اين دنيا نمي زيست. مي گفتند كه سالهاست ديگر دست به تنبكش نمي زند، خط نمي نويسد و از خواندن ابا مي كند. مي گفتند صداي ساز خودش را كه از نوار كاست مي شنود، فرياد برمي آورند كه خاموش كنند و راحتش بگذارند. مي گفتند حاصل تمام عمرش، خط هاي خودش، خط هاي يادگار استادانش، كتابخانه عالي و مجهزش و حتي ساز دستش را به خانه هاي ديگران فرستاده بود، براي هميشه. ايشان سبك منحصر به فردي را خلق كردند كه بعدها به سبك “فرهنگ فر” معروف شد. سبك ايشان حال و هواي زورخانه را داشت. وي در به كار بردن تك ريزها و پلنگ ها)بشكن ها(، روش مخصوصي داشت و تكنيك هاي جديدي مثل چكشي به تنبك اضافه كرد، همچنين در ريتم هاي گوناگون به ويژه ريتم دوازده ضربي مهارت ويژه اي اي داشت و تنبك نوازان بسياري خصوصا جوانترها از ايشان تاثير گرفتند.

استاد “فرهنگ فر” به روش گوشه، تكيه داشت. معمولا شاگردان درس هاي كتاب آموزشي تنبك استاد”حسين تهراني” را مي زد و بعد ريتم هاي خود استاد را مي نواخت و فرا مي گرفت. البته بسياري از درس هاي كتاب آموزش تنبك استاد “حسين تهراني” را به سبك خودشان درس مي داد و نحوه انگشت گذاري ها روي تنبك دقيقا منطبق به سبك “استاد تهراني” نبود. بعنوان مثال با تركيب دو تك ريز مي زد كه با اشاره استاد تهراني تفاوت داشت. يكي از اشكالاتي عمده كتاب آموزشي تنبك اين است كه خيلي زود شاگرد درگير ريزپر مي كنند در حاليكه مقذماتي لازم است تا شاگرد بتواند دست هايش را آنقدر ورزيده كند تا ريزپر را اجرا كند. ازاين رو به شاگردان تمريني را توصيه مي كردند كه روي چوب نواخته مي شد و به تقويت انگشتان و مچ دستهاي شاگرد كمك بسياري مي كرد و به اين طريق سعي مي كرد اين نقص كتاب آموزش تنبك را برطرف كند. ناصر فرهنگ فر پس از يك دوره كناره گيري و انزواي كاري درروز پنجشنبه ٢٣ مرداد ١٣٧٦ در ٥٠ سالگي چشم از جهان فروبست منابع: – زنده ياد استاد مهدي كماليان – سيد عليرضا مير علي نقي – آرش فرهنگفر – پيمان ناصح پور

ناصر فرهنگ‌فر
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
ناصر فرهنگ‌فر
نام اصلی ناصر فرهنگ‌فر
تولد ۴ آبان ۱۳۲۶ شهر ری[۱]
ملیت ایرانی
مرگ ۲۳ مرداد ۱۳۷۶[۱] (۴۹ سال)
ساز(ها) تنبک
اعضای پیشین گروه عارف
گروه شیدا

اجرای برنامه توسط محمدرضا شجریان، محمدرضا لطفی و ناصر فرهنگ‌فر در جشنوارهٔ موسیقی جشن هنر شیراز سال ۱۳۵۴
ناصر فرهنگ‌فر، (۴ آبان ۱۳۲۶ شهر ری – ۲۳ مرداد ۱۳۷۶)، نوازندهٔ برجسته تنبک و مدرس موسیقی سنتی ایرانی بود.

محتویات [نهفتن]
۱ زندگی‌نامه و فعالیت‌هنری
۲ مسئولیت‌ها و مقام ها[۲]
۳ زندگی خصوصی
۴ منابع
۵ پیوند به بیرون
۶ جستارهای وابسته
زندگی‌نامه و فعالیت‌هنری[ویرایش]
استاد ناصر فرهنگ فر در چهارم آبان ماه ۱۳۲۶ هجری شمسی در شهرری متولد شد. پدرش که کارمند شهربانی بود تار می‌نواخت و عمویش تمبک، با این وجود پدر مخالف ساز زدن ناصر بود. جد مادریش میرزا مهدی خوشنویس از خوشنویسان مشهور دوره قاجار بود. استعداد درخشان این هنرمند در همان دوران کودکی و تنها وقتی ۷ سال داشت نمایان شد، وی با کوزه‌های گلی نخستین تمرینات خود را انجام می‌داد و بعدها با خرید تنبک عمویش که ساز نفیسی در دوران خود بود، شروع به فراگیری این ساز کرد، در همین دوران علاقه و ممارست وی در فراگیری تنبک پیشرفت چشمگیری را برای وی به همراه داشت. فرهنگ فر داشته‌های مقدماتی تنبک را نزد یکی از اقوام خود محمد ترکمان که شاگرد امیرناصر افتتاح تنبک نواز سرشناس دوران به شمار می‌رفت؛ فراگرفت، همین امر مقدمات دیدار وی با حسین تهرانی را برای او فراهم کرد. استعداد قابل ملاحظه فرهنگ فر، استاد حسین تهرانی را مجاب می‌کند تا که وی را به شاگردی بپذیرد، وی مدت کوتاهی در نزد این استاد شاگردی کرد که در بالا بردن کیفیت نوازندگی و شکوفایی استعدادهای نهفته وی بسیار مؤثر بودو با راهنمایی او برای فراگیر نت مدت یک سال نزد محمد اسماعیلی کتاب تمبک استاد تهرانی را آموخت. در این دوره ناصر فرهنگفر از داشته‌های اساتید به نامی همچون عبدالله دوامی، سیدحسن میرخانی، سید حسین میرخانی و علی اکبر کاوه بهره جست. علاقه فرهنگ فر به شعر، ادبیات و خوشنویسی وی را به عنوان موسیقیدان آگاه به دیگر اقسام هنر مطرح کرد، وی در سرودن شعر و کار با قلم خطاطی نیز همچون نوازندگی تبحر داشت که همین امر سبب شد نوازندگی تحت تأثیر این هنرها قرار گیرد. در همان سالها به اتفاق داوود گنجه‌ای به دانشکده هنرهای زیبارفت و با استاد نور علی برومند و داریوش صفوت آشنا شد. در سال ۱۳۴۲ با آغاز کار مرکز حفظ و اشاعه موسیقی به عنوان مدرس ساز تنبک به فعالیت پرداخت، در این مدت وی با تلاش خود تأثیرات قابل توجهی در شیوه نوازندگی ساز تنبک بر جای گذاشت، پس از حدود یک دهه فعالیت در این مرکز در سال ۱۳۵۰ وارد رادیو و تلویزیون شد وبه پیشنهاد دوستش بهمن رجبی در برنامه‌های معروفی به نام هفت شهر عشق، گلهای تازه و گلچین هفته با استاد بهاری و لطف‌الله مجد و… اجرای برنامه کرد. فرهنگ فر نقش بسزایی در شکوفایی جریان موسیقایی گروه شیدا و عارف ایفا کرد، چرا که فعالان عرصه موسیقی، به تمبک تنها به عنوان سازی همراهی کننده در ارکستر نگاه می‌کردند که نوازندگی فرهنگ فر در این گروه‌ها این ذهنیت را تا حدود بسیاری در بین اهالی موسیقی دگرگون کرد. از اجرای ادوار ریتمیک با تکنیک‌های غیر مرسوم می‌توان به عنوان برجسته‌ترین خاصیت نوازندگی این استاد بنام یاد کرد، شناخت وی از اوزان اشعار، خلاقیتش را در اجرای ادوار ریتمیک به همراه داشت، چرا که این دورهای ریتمیک وابستگی بسیاری به اشعار کلاسیک دارند. فرهنگ فر در عین حال که در تکنوازی ساز تنبک چیره‌دست بود ساده نواز بسیار عالی نیز بود، از سال ۵۱ با محمد رضا شجریان، محمد رضا لطفی، حسین علیزاده، داریوش طلایی، داوود گنجه‌ای، پرویز مشکاتیان و… در جشن هنر شیراز برنامه‌های متعددی را اجرا کرد. در سال ۵۲ به همراه گروه مرکز حفظ و اشاعه موسیقی به بلژیک رفت و با گروه باله موریس بژار همکاری نمود و در همانسال همان برنامه را نیز در تخت جمشید اجرانمود. در سال ۵۴ به دعوترابرت ویلسون به نیویورک رفت و با گروه تئاتر وی همکاری کرد. عضویت وی در گروه شیدا و اجراهای زیبایش با محمد رضا لطفی در همین سال و در گروه عارف بهمراه پرویز مشکاتیان و حسین علیزاده و.. در سال ۵۶ و با تأسیس گروه هنری چاووش تا سال ۶۳ ادامه یافت. آثاری که از وی به جای مانده نشان می‌دهد درک ملودیک این نوازنده بالا بوده که به همین خاطر وی در گروه نوازی نیز مؤثر عمل می‌کرد. استاد بعد از دوران اوج که در آلبوم بسته نگار با تار محمد رضا لطفی تنبک نواخت، کم‌کم گوشه نشین شد و به قول معروف خلوت گزید.[۲]

. فرهنگ فر طبع و قریحه خاصی در سرودن شعر و غزل داشت. در شعر متمایل به ایرج میرزا بود و اشعار طنز گونه‌ای از خود برجا گذاشت. اولین غزلش را در سن ۱۲سالگی سرود. غزلی که فقط چند بیت از آن باقی‌مانده است.

تا اشک من ترانه غم ساز می‌کند صدها هزار عقده دل باز می‌کند
سرفصل داغ و درد مرا در کتاب عمر افسانه نگاه تو آغاز می‌کند
از تصنیف‌هایش نیز می‌توان به صورتگر چین، پیر میفروش و… اشاره کرد. ناصر فرهنگ فر پس از یک دوره کناره گیری و انزوای کاری درروز پنجشنبه ۲۳ مرداد ۱۳۷۶ در ۵۰ سالگی چشم از جهان فروبست.

ناصر فرهنگ‌فر در آثاری چون بیداد، آستان جانان و راست‌پنج‌گاه با محمدرضا شجریان همکاری کرده بود.

مسئولیت‌ها و مقام ها[۲][ویرایش]
مدرس ساز در مرکز حفظ و اشاعه موسیقی
فعالیت در رادیو و تلویزیون
برگزاری کنسرتهای متعدد به همراه گروه شیدا و عارف
حضور در برنامه‌های فرهنگی هنری از جمله جشن هنر شیراز
اجرای برنامه در کشورهای خارجی از جمله، آمریکا، فرانسه و آلمان
زندگی خصوصی[ویرایش]
آرش فرهنگ فر (متولد ۱۳۵۲، نوازنده تمبک) فرزند وی است
منابع[ویرایش]
↑ پرش به بالا به: ۱٫۰ ۱٫۱ «به یاد خلوت‌گزیده تمبک: ناصر فرهنگ‌فر» ‎(فارسی)‎. وب‌گاه آموزشگاه موسیقی ترانه. بازبینی‌شده در فروردین ۱۳۸۸.
↑ پرش به بالا به: ۲٫۰ ۲٫۱ . www.citytomb.com.
پیوند به بیرون[ویرایش]
سخنرانی عطاءالله مهاجرانی، وزیر ارشاد وقت، در مراسم بزرگداشت ناصر فرهنگ‌فر
Asil Music – Asil Music – خاکسپاری ناصر فرهنگفر – شجریان، موسوی
جستارهای وابسته[ویرایش]
فهرست به‌خاک‌سپردگان قطعه هنرمندان بهشت زهرا
[نهفتن] ن ب و
آثار پرویز مشکاتیان
پرویز مشکاتیان
سرو آزاد • لحظه دیدار • چاووش ۶ • چاووش ۱۲ • دونوازی چگور آهنگ ۲۱ (پرویز مشکاتیان وناصر فرهنگ‌فر) • دونوازی چگور آهنگ ۲۲ (پرویز مشکاتیان وناصر فرهنگ فر) • ۲۰ سال با آثار پرویز مشکاتیان • بیست قطعه برای سنتور • بیست سال با آثار پرویز مشکاتیان • بیست سال با آثار پرویز مشکاتیان ۲ • بیست سال با آثار پرویز مشکاتیان ۳’ • تمنا • پس پرده
خواننده محمدرضا شجریان
آستان جانان • بیداد • سر عشق • نوا، مرکب‌خوانی • دود عود • دستان • جان عشاق • گنبد مینا • خلوت‌گزیده • آذرستون • همراه شو عزیز • طریق عشق
خواننده ایرج بسطامی
افشاری مرکب • مژده بهار • افق مهر • وطن من • کنسرت راست پنج‌گاه (۱ و ۲)
خواننده شهرام ناظری
لاله بهار • چاووش ۷ • چاووش ۴
سایر افراد
صبح مشتاقان (علی جهاندار) • مقام صبر (علی‌رضا افتخاری) • کنج صبوری (علی رستمیان) • کنسرت گروه عارف (حمیدرضا نوربخش)