عارف قزوینی » تصنیفها »
شمارهٔ ۴ – نکنم اگر چاره
نکنم اگر چاره دل هر جائی را
نتوانم و تن ندهم رسوائی را
نرود مرا از سر سودایت بیرون
اگرش بکوبی تو سر سودائی را
همه شب من اختر شمرم، کی گردد صبح
مه من چه دانی، تو غم تنهائی را
چه خوش است اگر دیده رخ دلبر بیند
نبود جز این فایده ای بینائی را
چه قیامت است این که تو در قامت داری
بنگر به دنبالت عجب غوغائی را
به چمن بکن جلوه که تا سرو آموزد
ز قد تو ای سرو روان رعنائی را
نه چو وامقی همچون من گیتی دیده است
نه نشان دهد چرخ چو تو عذرائی را
همه جا غم عشق تو رفت و باز آمد
چو ندید خوش تر ز دلم مأوایی را
تو جهان پر از شهد سخن کردی عارف
ز تو طوطی آموخته شکر خائی را
نکنم اگر چاره
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد
«نکنم اگر چاره دل هرجایی را»
ترانه عارف قزوینی
ژانر موسیقی سنتی ایرانی
آهنگساز(ها) عارف قزوینی
ترانهسرا(ها) عارف قزوینی
این تصنیف را عبدالله دوامی، نصرالله ناصحپور و الهه، علیاصغر بهاری، میرحسین مظفری، شهرام ناظری ، محمدرضا شجریان، علیرضا قربانی، هانی نیرو بازخوانی کردهاند.
«نکنم اگر چاره دل هرجایی را» یا به اختصار «نکنم اگر چاره» تصنیفی در یک بند از عارف قزوینی است که در آواز افشاری ساخته شده است.[۱] عبدالله دوامی، نصرالله ناصحپور، الهه، علیاصغر بهاری، الهه ،میرحسین مظفری، شهرام ناظری ، محمدرضا شجریان (اجرای خصوصی)،علیرضا افتخاری (اجرای خصوصی) علیرضا قربانی و هانی نیرو تاکنون این ترانه را خواندهاند.
حکایت تصنیف
برخی این تصنیفِ نُهبیتی را از عارف نمیدانند و آن را قدیمیتر دانستهاند اما بر اساس آنچه عارف در دیوانش نوشته تصنیف سال ۱۳۲۷ ه.ق در گرگانهرود طالش توسط خود او ساخته شده است. همچنین تخلص او در بیت آخر آمده [۲] و سبک ترانه هم از شیوهٔ او دور نیست.
منابع
ارشد تهماسبی، تصنیفهای عارف، ۳۷.
تو جهان پر از شهد سخن کردی عارف
ز تو طوطی آموخته شکرخایی را
پیوند به بیرون
اجرای شجریان
اجرای الهه
اجرای میرحسین مظفری
نغمه قدیمی افشاری نکنم اگر چاره دل بی کلام نی نوازی
استاد شجریان ــــ نکنم اگر چاره دل هر جائی را ــ ژێرنوسی کوردی
بنت الشلبیه
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد
البنت الشلبية / عيونا لوزية
حبك من قلبي يا قلبي / إنتي عينيا
ترجمه:
دختر شلبیه / با چشمان بادامی
از قلبم دوستت دارم ای دل من / تو چشمانم هستی
«بِنت الشَلَبیَّه» نام یک ترانه فولکلور عربی است. این ترانه توسط خوانندگان بسیاری اجرا شده که از معروفترین آنها اجراهایی است که فیروز خوانندهٔ لبنانی انجام دادهاست.
نام
نام این ترانه (دختر شلبیه) ممکن است به ناحیه سیلوس در جنوب کشور پرتغال اشاره کند که در عربی «شلب» نامیده میشود.[۱] این فرضیه، ریشهٔ ترانه را به موسیقی اندلس مرتبط میکند.
اصطلاح «بنت الشلبیه» به طور عام برای دختران و زنان زیباروی فلسطین و اورشلیم نیز به کار میرود. همچنین به غیر از اندلس و فلسطین، برخی ریشهٔ این ترانه را در موسیقی عراق، لبنان یا ترکیه نیز دانستهاند.[۲][۳]
اجراها
در موسیقی عربی
نسخهای از این ترانه که فیروز در دههٔ ۱۹۵۰ میلادی اجرا کرد، در موسیقی عربی مشهور است. این اجرا در مقام نهاوند است.[۴][۵]
از دیگر اجراهای این ترانهٔ عربی میتوان به اجرای آن توسط گوگوش اشاره کرد که در فروردین سال ۱۳۵۵ در بغداد صورت گرفت.[۶]
در موسیقی ایرانی
ترانهٔ «شانه» بر اساس ملودی بنت الشلبیهٔ فیروز ساخته شدهاست. شاعر این ترانهٔ فارسی، ناصر رستگارنژاد است و این قطعه ابتدا توسط پوران اجرا و در آلبوم اشکم دونه دونه منتشر شد (در این نسخه، عباس شاپوری آهنگساز و تنظیمکننده و انوشیروان روحانی نوازندهٔ پیانو بودند) اما بعداً به صورت دوصدایی با ویگن نیز اجرا و منتشر شد.[۷][۸] شانه بعداً توسط خوانندگان بسیاری بازخوانی شد که یکی از اولین آنها در فیلم بیم و امید ساختهٔ گرجی عبادیا بود که در آن گوگوش که در آن زمان بازیگری ۹ ساله بود ترانهٔ شانه را اجرا کردهاست.[۹]
پانویس
سلیمان، البنت الشربیة.
سلیمان، البنت الشربیة.
مقدم، شانه بر گیسوان دختر چشمبادامی، ۳:۲۵ تا ۴:۱۵.
Bint El Shalabiya.
مقدم، شانه بر گیسوان دختر چشمبادامی، ۶:۰۰ تا ۶:۱۰.
مقدم، شانه بر گیسوان دختر چشمبادامی، ۱۷:۰۰ تا ۲۰:۰۰.
مقدم، شانه بر گیسوان دختر چشمبادامی، ۹:۰۰ تا ۱۱:۱۵.
مقدم، شانه بر گیسوان دختر چشمبادامی، ۱۲:۳۰ تا ۱۳:۴۵.
مقدم، شانه بر گیسوان دختر چشمبادامی، ۱۴:۰۰ تا ۱۴:۱۵.
منابع
سلیمان، ولید (۲۰ دسامبر ۲۰۱۷). «البنت الشلبية .. والقدس خير مقام». الرأی. بایگانیشده از اصلی در ۳۰ اکتبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۵ اکتبر ۲۰۱۹.
مقدم، پیام (۱۱ نوامبر ۲۰۱۸). «شانه بر گیسوان دختر چشمبادامی». پادکست مترونوم. قسمت اول. دریافتشده در ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۹.
نت دلشکن اکبر محسنی دشتی غلامحسین بنان
این نت در آواز دشتی لا تهیه شدهاست.
دلشکن
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد
«تصنیف دلشکن (یار بیگانه نواز)»
ترانه اکبر محسنی
ژانر موسیقی سنتی ایرانی
آهنگساز(ها) اکبر محسنی
ترانهسرا(ها) بیژن ترقی
این اثر با صدای خوانندگانی چون غلامحسین بنان اجرا شدهاست.
«دلشکن»، که با نام «یار بیگانهنواز» نیز شناخته میشود، نام یک تصنیف مشهور ایرانی در دستگاه شور آواز دشتی اثر اکبر محسنی با شعری از بیژن ترقی است[۱][۲][۳] که اولین بار توسط غلامحسین بنان خوانده شدهاست.[نیازمند منبع] این اثر توسط چندین خواننده بازخوانی شدهاست، از جمله اجرا با تنظیم پرویز مشکاتیان و آواز علی رستمیان و اجرای گروه عارف در آلبوم کنج صبوری یا اجرا با همان تنظیم با آواز ایرج بسطامی و سهتار بهداد بابایی در آلبوم بداههخوانی و بداههنوازی. همچنین با صدای عبدالحسین مختاباد در آلبوم بهشت من با تنظیم سامان احتشامی و همچنین، پویا سرایی نیز این اثر را خوانده و با سنتور همراهی کردهاست.[نیازمند منبع] روشن نعمتینیا نیز این اثر را به شیوهای متفاوت و با تنظیم آرین بهاری، بازخوانی و اجرا کرده است.
متن تصنیف
به که گویم، چه بگویم؟
که چه کرده، غم تو به ما
همه سوزم، همه دردم، به خدا، به خدا، به خدا
یار بیگانه نوازم شرح عشق جان گدازم
قصهای از سوز وسازم باتو میگویم امشب
تا که چشم جان گشودم شمع پنهان وجودم
شعله زد در تار و پودم آه جانسوزم برلب
تو ندانی که چه کردی به من و دل من به خدا
چه غمت از من بی دل تو کجا من خسته کجا
رهگذار بی نصیبی، بی قراری بی شکیبی، تا سحر گه ناله سر کرده
نیمه شبها در سیاهی، بی نصیبی بیپناهی، از سر کویی گذر کرده
ای بهشت موعودم آن سیاهی من بودم
بی خبر ای سرور من میگذشتی از بر من
نه اشک چشمم را بدیدی نه ناله قلبم شنیدی
چو بخت من رفتی؛ مه من
چو آهوی صحرا رمیدی، ز سوی من دامن کشیدی
تو دل شکن رفتی
اجرای این اثر
این تصنیف توسط خوانندگان بسیاری اجرا شده. برخی از این اجراها:
باصدای غلامحسین بنان (اولین اجرا)
باصدای علی رستمیان (تنظیم استاد پرویز مشکاتیان، اجرای گروه عارف، آلبوم کنج صبوری)
باصدای ایرج بسطامی (بر اساس همان تنظیم مشکاتیان، با سه تار نوازی بهداد بابایی، آلبوم بداهه خوانی و بداهه نوازی)
با صدای عبدالحسین مختاباد با تنظیم سامان احتشامی در آلبوم بهشت من در سال 1384
با صدا و سنتور پویا سرایی، کلیپ تصویری، تولید: مؤسسه نهاله رودکی[۴]
با صدای روشن نعمتینیا (تنظیم: آرین بهاری، تولید و پخش: موسسه Solo Production)
مقالات وابسته
اکبر محسنی
بیژن ترقی
غلامحسین بنان
منابع
مطابق با جلد آلبومهایی که در آنها بازخوانی شده (توضیحات جلد دربارهٔ آهنگساز و ترانهسرا)
«یار بیگانهنواز؛ ایرج بسطامی». تابناک. ۰۷ شهریور ۱۳۹۷. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
«دلشکن». ایرانصدا.
«تصنیف دلشکن». موسیقی ما. مرداد ۱۳۹۴.
نت سبزه به ناز میآید افغانی نوشآفرین آوانگاری نیما فریدونی
تنظیم: فرهاد مرفه
ترانهسرا: بهار سعید
آلبوم موسیقی سبزه به ناز میآید
متن آهنگ سبزه به ناز می آید از نوش آفرین
جدایی ها به من زودتر رسانش
سبزه به ناز می آید محرم راز می آید
دلم از دیده میپرسد نشانش
سبزه به ناز می آید محرم راز می آید
چو می آید به پیچم عاشقانه
سبزه به ناز می آید محرم راز می آید
به دور قامت سرو روانش
سبزه به ناز می آید محرم راز می آید
سبزه به ناز می آید محرم راز می آید
از دل پر دردم بشنو سوزوگداز می آید
از دل پر دردم بشنو سوزوگداز می آید
دلم در آرزوها تن کشیده
دیده نواز می آید وس وسه ساز می آید
سرم از بندغم گردن کشیده
دیده نواز می آید وس وسه ساز می آید
به روئیاها مرا از من کشیده
دیده نواز می آید وس وسه ساز می آید
دیده نواز می آید وس وسه ساز می آید
همچو امید از زندگیم رفته و باز می آید
همچو امید از زندگیم رفته و باز می آید
گل شب بو زنم در گیسوانم
سبزه به ناز می آید محرم راز می آید
که تا یارم رسد گلبو بمانم
سبزه به ناز می آید محرم راز می آید
به لبهایم بمالم لاله ها را
سبزه به ناز می آید محرم راز می آید
لبش را با لبانم گل نشانم
سبزه به ناز می آید محرم راز می آید
سبزه به ناز می آید محرم راز می آید
از دل پر دردم بشنو سوز و گداز می آید
از دل پر دردم بشنو سوز و گداز می آید