کتاب همساز تار و سهتار علی صمدپور محمدرضا ابراهیمی انتشارات ماهور
همساز
سال انتشار : 1378
برای تار و سهتار
قطعاتی از استادان موسیقی ایران
گردآوری: علی صمدپور و محمدرضا ابراهیمی
مجموعهی ۱۹ همساز که قبلاً جداگانه چاپ شدهاند در یک مجلد آمده است. دوره ی اول همساز از سال ۱۳۷۳، تقریباً هرماه به صورت جزوهای 8 صفحهای منتشر میشد که در آنها قطعههای قبلاً نت شدهای از بزرگان موسیقی ایرانی، از جمله مرتضی نیداوود، محمدعلی امیرجاهد، یوسف فروتن، رضا محجوبی، ابوالحسن صبا و احمد عبادی، با شرح و تفصیل میآمد. اکنون این مجموعه، که به ۲۰ شماره رسیده بود، در یک مجلد عرضه شده است. همساز شمارهی ۳، به علت چاپ شدن در کتاب ضربیهای استاد علی اکبر شهنازی، و نیز تصنیف شوشتری از حسین علیزاده، به علت چاپ شدن در کتاب بوسههای باران، در این مجموعه نیامده اند. همساز گونههای متعدد و متنوعی از موسیقی ایرانی، مثل تصنیف، پیشدرآمد، چهارمضراب، ضربی و رِنگ، از موسیقیدانان قدیمی را گرد هم آورده است.
کتاب آموزش تار و سهتار”همساز” شامل قطعاتی از استادان موسیقی ایران از سوی انتشارات ماهور منتشر شد.
به گزارش خبرنگار مهر در این کتاب 160صفحه ای که توسط علی صمدپور و محمدرضا ابراهیمی گرد آوری شده حدود پنجاه قطعه و تصنیف از استادانی چون محمدعلی امیر جاهد،مرتضی نی داود،یوسف فروتن،اصغر بهاری،نورعلی برومند،رضا محجوبی،علیقلی وزیری،ابوالحسن صبا،روح الله خالقی،احمد عبادی،هوشنگ ظریف،حسین علیزاده و…به همراه شرح حال و زندگانی آنها به چاپ رسیده است.
در آغاز پیشگفتار کتاب چنین آمده است”حکایت از یک روز تابستانی در سال 1367شروع شد.از استادم،هوشنگ ظریف پرسیدم:بعد از کتاب دوم چه می زنیم؟آقای ظریف با لبخند طنزآمیزی گفتند: “کتاب سوم”که من از وجودش بی اطلاع بودم؛جزوه ای بود بارها کپی شده و ناخوانا. به هرحال خودم دلم سوخت که باید بعد از کتاب اول و دوم که نسبتا خوش خط و پاکیزه به نشر درآمده بود با این نسخه کم رنگ و آفتاب زده کلنجار روم.بی درنگ و بی آنکه تحربه ای در کار نت نویسی داشته باشم پیشنهاد کردم که اگر اجازه دهند آن را خوشنویسی کنم…”
همساز قبلا به صورت جزواتی که در هر شماره چند اثر از نوازندگان و استادان موسیقی ارائه می شد به چاپ رسیده است و اینک مجموعه این جزوات(بجز همساز شماره سه که قبلا به صورت کتاب چاپ شده است) در قالب یک کتاب به همت موسسه ماهور و محمد موسوی به چاپ رسیده است.
در بخش دیگری از پیشگفتار که به قلم علی صمد پور است نوشته شده:”…اکنون پس از 14سال همساز به شکل یک مجموعه انتشار می یابد.البته به این معنا نیست که “من و نوبتم به آخر خط رسیده ایم”به معنی آن است که همساز نوبتش به آخر خط رسیده است.با امکانات امروز کارهای بسیار جلوتری از زمانه می شود انجام مداد که وقتش هم- اگر راستش را بخواهید-کمی دیر شده است؛آموزش همچنان لنگ ترین پایه چارچوب فرهنگ ما است
فهرست:
پیشگفتار
نشانه ها
همساز یک تصنیف هزار دستان پیش درآمد ماهور محمدعلی امیر جاهد مرتضی نی داوود
نیداوود همساز دو پیش در آمد شور یوسف فروتن
پیش درآمد دشتی یوسف فروتن
تصنیف دشتی به روایت یوسف فروتن
همساز سه از این مجموعه حذف شده است
همساز ۴
پیش درآمد اصفهان از اصغر بهاری
تصنیف قدیمی بیداد به روایت نورعلی برومند اصغر بهاری
رنگ راک نورعلی برومند
همساز ۵ پیش درآمد ابوعطا رضا محجوبی
پیش درآمد افشاری رضا محجوبی
پیش درآمد دشتی رضا محجوبی
همساز ۶ دختر ژولیده علینقی وزیری
تصنیف دشتی پرویز ایرانپور
همساز ۷ مقدمه تار و پود حسین علیزاده
تصنیف شوشتری در کتاب بوسه های باران به چاپ رسیده است
همساز ۸ چهارمضراب بیداد هوشنگ ظریف
چهارمضراب اصفهان هوشنگ ظریف
چهارمضراب اصفهان هوشنگ ظریف
هم ساز 9 تمرین گام دو نصرالله زریننصرالله پمنجه
ضربی سه گاه نصرالله زرین پنجه
تمرین ماهور داریوشدولتشاهی
همساز ۱۰ به یاد گذشته ابوالحسن صبا
تمرین دشتی ابوالحسن صبا
به زندان اب ابوالحسن صباو الحسن صبا
سامانی ابوالحسن صبا
همساز 11 تصنیف هدیه عاشق مرتضی نی داوود
همساز 12 سرود ای ایران روح الله خالقی
رنگارنگ 1 روح الله خالقی
همساز 13 تمرین دشتی علینقی وزیری
حاضرباش علینقی وزیری
همساز 14 چهارمضراب بیات اصفهان احمد عبادی
چهارمضراب چهارگاه احمد عبادی
همساز 15 تصنیف شکایت معشوق عبدالحسین برازنده
تصنیف به اصفهان رو علی اکبر شهنازی
همساز 16 پیش درآمد ماهور سعید هرمزی
ضربی شکسته قدیمی
تصنیف ز فرردین قدیمی
همساز 17 تصنیف ای مه من قدیمی
رنگ اصفهان مرتضی نی داوود
همساز 18 تصنیف فغان شب پرویز ایران پور
تصنیف جلوه گل جواد بدیع زاده
دوضربی بیات ترک ابوالحسن صبا
همساز 19 تصنیف مرغ سحر مرتضی نی داود
پیش درآمد اصفهان رضا محجوبی
همساز 20 تصنیف ای کبوتر جهانگیر مراد
دوضربی دشتی علینقی وزیری
ضربی چهارگاه یوسف فروتن
جدول انطباق حروف فارسی با حروف لاتین
دورهی اول هم ساز، از سال ۱۳۷۳، تقریبا هر ماه در قالب جزوهای ۸ صفحهای منتشر میشد و هر بار و هر ماه طراحی جلد جداگانهای داشت و قطعههای نت نشدهای از بزرگان موسیقی ایرانی در آن با شرح و تفصیل میآمد. دورهی دوم آن ردیف موسیقی ایرانی بود به روایت استاد سعید هرمزی که هر دو ماه یکی از دستگاههایش در قالب یک شمارهی ۱۲ صفحهای زیر چاپ میرفت. دورهی دوم طرح جلد ثابتی داشت از چهرهی سعید هرمزی که هربار به رنگی منتشر میگشت.
اکنون ۲۰ شماره از این مجموعه در یک جلد کتاب گردآوری شده است تا در دسترس علاقهمندان قرار گیرد. همساز شماره ۳، به خاطر چاپ شدن در کتاب ضربیهای استاد علی اکبر شهنازی و تصنیف شوشتری از حسین علیزاده به خاطر چاپ در کتاب بوسههای باران، در این کتاب نیامدهاند. لازم به ذکر است کتاب همساز به گردآوری گونههای متعدد و متنوعی از موسیقی ایرانی شامل، تصنیف، پیشدرآمد، چهارمضراب، ضربی و رِنگ، از موسیقیدانان قدیمی میپردازد.
کتاب همساز گردآوری علی صمدپور، محمدرضا ابراهیمی در ۱۶۰ صفحه توسط نشر ماهور منتشر شده است.
عنوان کتاب همساز
نویسنده گردآوری علی صمدپور، محمدرضا ابراهیمی
ناشر ماهور
شابک 9790802604117
تعداد صفحات 160
قطع رحلی
موضوع قطعاتی از استادان موسیقی ایران برای تار و سه تار
کتاب ردیف سازی مرتضی نیداوود اشکان غفوری انتشارات هستان
گرد آوری و نگارش: اشکان غفوری
مجموعه حاضر شامل 7 دستگاه اصلی شور، سهگاه، ماهور، چهارگاه، همایون، نوا و راست پنجگاه است و قسمت دستگاه چهارگاه که قبلا منتشر شده بود در این مجموعه پس از تغییر و بازنگری مجدد گنجانده شده است .
کتاب “ردیف سازی مرتضی نی داود” گرد آوری و نگارش اشکان غفوری در مسابقه بهترین کتاب سال موسیقی که توسط خانه موسیقی برگزار شد، در بخش آموزشی حائز رتبه دوم گردید.
کتاب ردیف سازی استاد مرتضی خان نی داود در ۲۹۷ گوشه است. مرتضی خان در آغاز هر دستگاه با آواز نام آن دستگاه یا آواز را با ذکر تعداد آن و سپس نام هر گوشه را به ترتیب بیان کرده است. گاهی در همان زمان اجرای گوشه، نام آن را ذکر میکند که طبیعتا تشخیص واضح نام آن گوشه، خالی از اشکال نیست. به همین جهت نتنگاری کتاب ردیف سازی استاد مرتضی خان نی داود به کمک نرم افزارهای مخصوص و ویژه انجام شده، تا بدین وسیله به صحت و درستی آن نزدیکتر باشد.
اگر چه ایشان این مجموعه را در حدود هفتاد سالگی و دوران بازنشستگی خود اجرا نمودهاند ولی اهمیت آن بیشتر از جهت سبک و روش اجرای این ردیفهاست که به شیوهی درویش خان نیز شباهت دارد و حتا احتمال میرود همان ردیفهای درویش خان باشد زیرا مرتضی خان همیشه در گفتههایشان در مورد درویش خان یکی دیگر از ابتکارات ایشان را اجرای ردیف به روش ایجاز و اختصار میدانسته که با این کتاب مطابقت دارد.
کتاب ردیف سازی استاد مرتضی خان نی داود شامل هفت دستگاه اصلی میباشد. قسمت چهارگاه آن قبلا به چاپ رسیده است که آن نیز پس از تغییر و بازنگری مجدد در همین مجموعه نگاشته شده است. مرتضی خان گاهی این گوشهها را با نام اصلی آن مثل حصار، مخالف یا … و گاهی نیز با نام «قسمت» بیان میکند، مانند «قسمت سوم» یا «هشتم».
کتاب ردیف سازی استاد مرتضی خان نی داود گردآوری و نگارش اشکان غفوری در ۱۳۲ صفحه توسط نشر هستان منتشر شده است.
عنوان کتاب ردیف سازی استاد مرتضی خان نی داود
نویسنده گردآوری و نگارش اشکان غفوری
ناشر هستان
شابک 9790802612099
تعداد صفحات 132
قطع رحلی
موضوع ردیف استاد مرتضی خان نی داود
کتاب سی قطعه چهارمضراب برای سنتور فرامرز پایور انتشارات ماهور
مجموعهی سی قطعه از چهارمضرابهای استاد فرامرز پایور که در دستگاه های ردیف موسیقی ایرانی (به جز دستگاه راستپنجگاه) و برخی گوشههای آن ساخته شده اند. در برخی دستگاهها (مثل شور و ماهور) تا چهار قطعه و در باقی، تعداد دو یا سه قطعه چهارمضراب از هر یک از دستگاه ها و آوازها موجود است.
اصطلاح چهارمضراب از روی نوعی آهنگ ضربی که استادان قدیم موسیقی ایران با تار مینواختهاند به وجود آمده است. این نوع ضربیها ابتدا با چهار نواخت مضراب شروع میشد که نواخت یکم و دوم به سیمهای سفید تار و نواخت سوم به سیمهای زرد و نواخت چهارم به سیمهای بم اصابت میکرد و پایه ملودی محسوب میشده است. بهترین نمونه آن چهارمضراب اصفهانی است که در ردیف اول ویولن استاد ابوالحسن صبا نوشته شده است.
فرم چهارمضراب، معمولا با یک پایه شروع میشود، به این ترتیب که یک یا دو میزان وزن مخصوصی برای قطعه در نظر گرفته میشود و کلیه جملات بعدی منتهی به این پایه اولیه میگردند. در فرم چهارمضراب ممکن است که ملودیهای آن بسط همان پایه اولیه باشند یا ملودیهای متنوع دیگری متناسب با پایه اصلی که با مهارت به پایه متصل میگردند، در نظر گرفته شوند. بدون شک کلیه جملههای چهارمضراب باید مبین تکهها و گوشههای ردیف موسیقی ایرانی باشند و البته رعایت تکنیک صحیح ساز از نکات مهم در ساختمان یک چهارمضراب است. همان طور که قبلا گفته شد چهارمضراب در ابتدا همان چهار ضربه نواخت مضراب بوده است که به سیمهای تار زده میشد و در تمام ردیفهای موسیقی ایرانی کم و بیش این نوع ضربی به چشم میخورد. استاد ابوالحسن صبا روی این فرم مطالعه بیشتری کرده و پایههای زیبایی خلق و ابداع کرده است و چند قطعه چهارمضراب برای ویولن ساخته که به چاپ رسیده است و در دسترس عموم قرار دارد. حبیب سماعی استاد سنتور نیز در پرورش ملودی روی پایه معین و استفاده از انواع مضرابهای مختلف سنتور که در حقیقت معنی واقعی چهارمضراب است تبحر زیادی داشته و چند اثر از او نیز باقی مانده است.
در کتاب سی قطعه چهارمضراب برای سنتور نوشتهی فرامرز پایور با استفاده از پایههای قدیمی مضرابهای مخصوص سنتور یک دوره چهارمضراب برای گوشههای مهم دستگاهها و آوازهای ایرانی تهیه شده است و در دسترس دوستداران سنتور قرار داده میشود. ناگفته نماند که در بعضی چهارمضرابها از ملودیهای استادان و ردیف قدیم موسیقی ملی نیز استفاده شده است، از قبیل درآمد چهارمضرابهای شکسته ترک و عشاق دشتی که از ردیفهای استاد صبا اقتباس شده و درآمد چهارمضراب عشاق اصفهان و چهارمضراب مخالف چهارگاه که از آثار حبیب سماعی است.
از دیگر آثار پایور میتوان به کتابهای دردشت چهل قطعه برای سنتور، هفت پیکر و رنگ های سنتی و خاطره هشت قطعه برای سنتور اشاره کرد.
کتاب سی قطعه چهارمضراب برای سنتور اثر فرامرز پایور در ۱۱۲ صفحه توسط نشر ماهور منتشر شده است.
عنوان کتاب سی قطعه چهارمضراب برای سنتور
نویسنده استاد فرامرز پایور
ناشر ماهور
شابک 9790802604490
تعداد صفحات 112
قطع رحلی
موضوع مجموعه قطعات سنتور
فهرست:
چهارمضراب شور
چهارمضراب شهناز
چهارمضراب رضوی
چهارمضراب حسینی
چهارمضراب سه گاه
چهارمضراب زابل سه گاه
چهارمضراب مخالف سه گاه
چهارمضراب ترک
چهارمضراب شکسته ترک
چهارمضراب ابوعطا
چهارمضراب حجاز
چهارمضراب افشاری
چهارمضراب قرائی
چهارمضراب دشتی
چهارمضراب عشاق دشتی
چهارمضراب همایون
چهارمضراب چکاوک
چهارمضراب بیداد
چهارمضراب اصفهان
چهارمضراب راجع
چهارمضراب عشاق اصفهان
چهارمضراب چهارگاه
چهارمضراب زابل چهارگاه
چهارمضراب مخالف چهارگاه
کتاب دستور تار و سهتار دوره متوسطه حسین علیزاده انتشارات ماهور
سال انتشار : 1379
شابک : 9790802604926
دورهی متوسطه
نوشتهی حسین علیزاده
در این کتاب که برای آموزش تار و سه تار، یک جا، درنظرگرفتهشده، تمام هفت دستگاه و پنج آواز منشعب از آنها به صورت مختصر نوشته شده است تا هنرجویان آشنایی عمیقتری با نغمهها و فرمهای موجود در موسیقی دستگاهی پیدا کنند. هدف عمدهی این کتاب آن است که هنرجویان محتوای موسیقی دستگاهی را در همان آغاز راه سریعتر و راحتتر درک کنند و ضمن آشنایی بیشتر با فرمهای متداول در اجرای موسیقی دستگاهی ــ مانند پیشدرآمد، چهارمضراب، ضربی و رِنگ ــ گوشههای اصلی دستگاهها و آوازها را نیز فراگیرند. به همین منظور، برای ساده شدن گوشه، ریتم اولیهی هر گوشه به عنوان قالب ریتمیک آن درنظر گرفته شده و هنرجو با راهنمایی هنرآموز ابتدا با الگوی ریتمیک اولیهی گوشه آشنا میشود و بعد ملودی در قالب همان الگو در کل گوشه تکرار میشود. این مجموعه در قالب دو سیدی به طور جداگانه با اجرای سه تار حسین علیزاده ضبط و اجرا شده است.
کتاب دستور تار و سهتار دورهی متوسطه حسین علیزاده
فهرست:
دستگاه شور
درآمد
کرشمه
چهارمضراب
زیرکش سلمک
گریلی
رنگ
آواز ابوعطا
حجاز
آواز بیات ترک
جامه دران
شکسته
رنگ
آواز افشاری
آواز دشتی
ضربی گیلکی
اوج
دستگاه سه گاه
دستگاه چهارگاه
زابل ومویه
ضربی حصار
کرشمه ی حصار
مخالف
کرشمه حزین مخالف
کتاب دستور تار و سه تار دوره متوسطه تالیف حسین علیزاده، با هدف آشنا شدن سریعتر، تسلط و درک راحتتر هنرجویان از محتوای موسیقی دستگاهی تالیف شده است. این کتاب برای پرورش ذوق هنرجویان و آشنایی عمیقتر با نغمه و فرمهای موجود در موسیقی دستگاهی، تمام هفت دستگاه و پنج آواز منشعب از آنها را به صورت مختصر در خود جای داده است. همچنین کتاب دستور تار و سه تار، هنرجویان را با فرمهای متداول در اجرای موسیقی دستگاهی مانند پیشدرآمد، چهارمضراب، ضربی و رنگ آشنا خواهد کرد و گوشههای اصلی دستگاها و آوازها را نیز خواهد آموخت.
نکته مهم برای هنرجویانی که برای اولینبار با ردیف مواجه میشوند، درک کششها و غالببندی ریتم و ملودیهاست. متن ردیف دارای ریتمهای گوناگون و متغییر است. در کتاب دستور تار و سه تار دوره متوسطه برای ساده شدن گوشه٬ ریتم اولیهی هر گوشه به عنوان غالب ریتمیک آن در نظر گرفته شده است. در ابتدا هنرجو با راهنمایی هنرآموز با الگوی ریتمیک اولیهی گوشه آشنا میشود. سپس ملودی در قالب همان الگو در کل گوشه تکرار میشود. به همین دلیل تمام گوشهها از نظر ریتم٬ به صورت قرینه، زیر همنویسی، شدهاند تا در همان نگاه اول، کل ریتم هر گوشه برای هنرجو قابل رویت باشد. ضمنا در قطعههای ضربی اگر آهنگها اشاره به گوشه دارند، نام آن گوشه در همان جا ذکر شده تا هنرجو حرکت آهنگین گوشهها را در قطعههای ضربی نیز فراگیرد.
علاوه بر این، نکتهی مهم دیگری که در هنگام استفاده از کتاب دستور تار و سه تار دوره متوسطه باید مد نظر هنرجویان باشد، به کارگیری مضرابهای بجا و درست است. در بسیاری از جملهها، مضرابها به صورتهای گوناگون و متنوعی به کار میروند. باید توجه داشت که هر مضراب راست یا چپ به دلیلی در جای خاص خود آمده و نباید به صورت دیگری اجرا شود. مضرابهای راست که به شدت بیشتری اجرا میشوند، در واقع وظیفهی تشکیل تقسیمات ریتمیک در آواز را به عهده دارند. علاوه بر این، از مضراببندیهای مختلف به منظور ایجاد حرکت در ریتم، حفظ قرینگیهای ریتمیک و ملودیک، تطبیق ملودی با هجاهای کلام، ایجاد تنوع در تحریرها، ایجاد شدتها و آکسانهای مختلف، ایجاد لحنهای گوناگون، رعایت امکانات تکنیکی ساز و رسیدن به سرعت مطلوب استفاده میشود.
دقت در انگشتگذاریها نیز اهمیت بسیار دارد. انگشتگذاری در سهتار و تار، دو گونه است:
۱. انگشتگذاری به شیوهی قدما که دارای خصوصیات زیر است:
الف) انگشتها اغلب به صورت پیوسته و بدون پرش حرکت میکنند.
ب) حرکت انگشتها اغلب به صورت پیوسته و بدون پرش حرکت میکنند.
ج) حرکتهای پاساژگونه، بیش از حد فواصل چهارم یا پنجم، به ندرت صورت میگیرد.
۲. انگشتگذاری به شیوههای جدید:
در قرن اخیر دو استاد بزرگ تحولاتی در زمینهی انگشتگذاری تار به وجود آورند و هر کدام با شیوهی نگرش خاص خود، نوع جدیدی از آن را ابداع کردند. علی نقی وزیری، مولف کتاب ردیف دوره عالی، انگشتگذاری جدیدی را بنا به ضرورت حرکت ملودی آثار خود بهوجود آورد. در شیوهی انگشتگذاری او این خصوصیات را میتوان دید:
الف) پاساژهای طولانیتر از شیوهی قدما حتی در حد و یا بیش از یک اکتاو
ب) پرشهای بزرگتر از فواصل متداول مانند ششم، هفتم، هشتم و …
ج) استفاده از دوبل نت با انگشتگذاری همزمان روی یک یا دو سیم
د) استفاده از ملودیهای کروماتیک با انگشتگذاری خاص
ه) استفاده از شست روی سیم بم برای ایجاد فاصلهی اکتاو
علی اکبر خان شهنازی نیز در انگشتگذاری تحولاتی ایجاد کرد. در شیوهی انگشتگذاری او علاوه بر نگرش سنتی، استفاده از ملودیهای غیر سنتی و تاثیرپذیری از وزیری هم مشهود است. خصوصیات زیر را در این نوع انگشتگذاری میتوان مشاهده کرد:
الف) استفادهی مکرر از دوبل سیم سفید برای اجرای فواصل دوم و سوم
ب) اجرای نتهای مقطع پیدرپی
ج) اجرای دوبل نت با فواصل موازی چهارم
د) استفاده از شست روی سیم بم برای ایجاد فاصلهی اکتاو و نیز کندن سیم بم به وسیلهی شست
ه) مالشهای طولی یا گلیساندو
درکتاب دستور تار و سه تار دوره متوسطه سعی شده است که در چارچوب ملودیهای ردیف، انگشتگذاریها بیبهره از تحولات و نیز دور از منطق انگشتگذاری ردیفی نباشند. کتاب حاضر برای تارو سهتار، یکجا، در نظر گرفته شده است. تفاوت عمدهی اجرا در سهتار و تار در مضرابهای راست است. به این صورت که گاهی راست تار، در سهتار، چپ اجرا میشود. البته بیشتر اوقات مضرابها همسان هستند. برای مشخص شدن مضرابهای مناسب تار و سهتار از علامت ) استفاده شده است که برای سهتار نشانهی مضراب چپ و برای تار نشانهی مضراب راست خواهد بود. اگر گاهی در انگشتگذاری تفاوتی باشد حتما روی نت یا در زیرنویس کتاب تاکید شده است.
کتاب دستور تار و سه تار دوره متوسطه اثر حسین علیزاده در ۱۵۶ صفحه توسط نشر ماهور منتشر شده است.
کتاب دستور سهتار ابتدایی حسین علیزاده انتشارات ماهور
مشخصات کتاب
تعداد صفحه: 130
نشر: موسسه فرهنگی هنری ماهور
قطع کتاب: رحلی
وزن: 316 گرم
سال انتشار : 1375
شابک : 9790802604261
دورهی ابتدایی
نوشتهی حسین علیزاده
هدف از انتشار این کتاب آشنایى هنرجویان با تکنیکهاى مناسب سهتار و نیز درک نغمههاى ایرانى و ردیف موسیقى دستگاهى است. در این مجموعه، هنرجو ابتدا با شکلهاى کششها آشنا مىشود و پس از آن در بخش سرمشقهاى مضراب مىتواند با استفاده از اَتانین به فراگیرى ریتم بپردازد و بعد از تسلط کافى آنها را با خط موسیقى بنویسد. در بخش آشنایى با دستانها، هنرجو با دَه دستان آشنا خواهد شد که همهى آنها در تکنیک از یک شکل پیروى مىکنند. پس از فراگیرى دستانها هنرجو مىتواند سرمشقهاى مضراب را در دستانهاى مختلف بهکار بگیرد. بخش سوم، آشنایى با فواصل و پردههاى دستگاههاست و در بخش پایانى بیش از ۵۰ تمرین مختلف با توضیحات و راهنمایىهاى لازم براى دست چپ و راست آمده است. این مجموعه در قالب دو سیدی به طور جداگانه با اجرای سه تار حسین علیزاده ضبط و اجرا شده است.
سهتار یکی از قدیمیترین سازهای ایرانی است و صدایی ظریف و دلنشین دارد این ساز همانطور که از نامش پیداست تا قرن گذشته دارای سه سیم بوده است. مشتاق علی شاه سیم واخوان یا سیم هنگام که سیم سوم است را به آن اضافه کرد و از آن تاریخ به بعد٬ چهار سیمه شد. سیم هنگام یا سوم معمولا همصدا با سیم اول یا نت DO کوک میشود که در بعضی دستگاهها و آوازها تغییر میکند. سیم چهارم نیز یک اکتاو بمتر از هنگام به صورت معمول کوک میشود. در بعضی از دستگاهها این کوک، با توجه به اهمیت نتهای دستگاهها و آوازها، تغییر میکند. سیم دوم یا SOL نیز از این قاعده مستثنا نیست.
روش آموزش سهتار بهطور کلی سینه به سینه بوده است. در بیش از نیم قرن گذشته کتابهایی برای آموزش تار چاپ شده است که نام سهتار نیز در کنار نام تار در روی صفحه عنوان بسیاری از این کتابها آمده است، بی آنکه توجه خاصی به تکنیک سهتار در آنها شده باشد. به هر حال در چند دههی اخیر، به ندرت، کتاب برای آموزش سهتار نوشته شده است. روشی که در کتاب دستور سه تار دوره ابتدایی، تالیف حسین علیزاده، به کار گرفته شده برای آشنایی با تکنیکهای مناسب سهتار، و نیز درک نغمههای ایرانی و ردیف موسیقی دستگاهی است و شامل چهار بخش است:
بخش اول: شناخت ریتم و اجرای آن
روش فراگیری ریتم در کتاب دستور سه تار دوره ابتدایی، ابتدا با استفاده از اتانین، و بعد تطبیق آنها با خط موسیقی است. مسلما توجه خاص و دقیق هنرجویان به خواندن و درک اتانین، باعث تقویت احساس و درک ریتم در آنها خواهد شد. توصیه میشود تبدیل اتانین به خط نت پس از فراگیری و درک ریتمها صورت گیرد. نسبت کشش سرمشقهای مربوط به مضرابها را، تعداد چهارخانههای آنها تعیین میکند و تمرین و خواندن اتانین، بدون ساز نیز در هر محیطی برای هنرجو امکانپذیر است. بنابرین سرمشقهای مضراب را میتوان بدون ساز نیز تمرین شود.
بخش دو: پردهشناسی
در کتاب دستور سه تار در بخش پردهشناسی هنرجو با ده دستان آشنا خواهد شد که همهی آنها، در تکنیک، از یک شکل پیروی میکنند. همچنین در اجرای درسهای دستانها، رعایت انگشتگذاری ضروری است و پس از فراگیری دستانها میتوان سرمشقهای مضراب را در دستانهای مختلف به کار گرفت.
بخش سوم: آشنایی با فواصل و پردههای دستگاهها
بخش چهارم: تمرینهای مختلف برای دست چپ و راست
یادآوریها و راهنماییهایی به شکل زیرنویس در کتاب دستور سه تار دوره ابتدایی قرار داده شده تا اطلاعات لازم برای اجرای هر چه دقیقتر درسها در اختیار هنرجویان قرار گیرد. مباحث کتاب دستور سه تار دورهی ابتدایی در جلد بعدی این مجموعه با عنوان دستور تار و سه تار دوره متوسطه ادامه پیدا میکند.
کتاب دستور سه تار دورهی ابتدایی اثر حسین علیزاده در ۱۲۸ صفحه توسط نشر ماهور منتشر شده است.