کتاب کیوبیس CUBASE محمدرضا زینعلی انتشارات سرود

شابک : 978-9648626513
قطع : وزیری
تعداد صفحه : 644
سال انتشار شمسی : 1402
نوع جلد : شومیزNasibeh Mollahasani Majd Abad Kohan, [24/02/1403 12:45 ب.ظ]
First chapter – getting to know the work environment

Computer and sound card

Initial setting of the program.

Project

Create a new project

Contents

Introducing the main page (Project Window).

(Track List) The list of grooves

Inspector

(Event Display) event screen

(Cursor) playback line

(Transport panel) Navigation page

Zoom handles (Zoom Handels).

Ruler

The global display window (Overview)

……..Info Line is an information bar

Project Setup Information window

Toolbar

Program menus (Menu)

Hide Show Buttons.

Setting up the window layout (Setup Window layout) in higher versions of Cubase

Tools

Locators Right/Left The left and right locator flags

Cycle

Autoscroll Automatic scrolling

Snap

Using Markers

….. (parts)

View of the main window of the program in higher versions of Cubis

Setting the program to use the sound card driver.

(Buffer Size) Setting the buffer size

Using a non-professional sound card

ASIO4ALL drawer

Direct sound review (Direct Monitoring

Advanced sound card settings

index

Nasibeh Mollahasani Majd Abad Kohan, [24/02/1403 12:46 ب.ظ]
Cubis virtual studio technology training

Freeing a part of the CPU power to exploit the maximum features of the computer.

Release the Asio driver.

Creating a groove in the project…

. Add Audio Track

Add Instrument Track Add a groove maker

Add MIDI Track

Add Video Track

The structure of project files and folders

The main file of the project.

(Tarck) groove

Event

Audio folder

The Image folder.

The Edit folder.

Fades folder

Freeze the folder

Mixdown folder

The process of creating audio files

The process of creating midi files.

The process of forming video files.

. Management of slots in the project

e activate the groove

e displacement of the groove

. Change the size of the grooves.

Change the size of the slot content

Selection of slot controllers

Color the events.

(Color Tool) Using the color tool

Paint the grooves.

Path of audio information in the input and output channels of Cubase

Input and output ports to exchange program information with the sound card.

Using a hardware mixer

Virtual studio technology connections (VST Connections).

Input and output channels using mixer and program software

Selecting tracks in Musical or Time Based mode

Adjusting the grooves in musical mode or time-based mode

Nasibeh Mollahasani Majd Abad Kohan, [24/02/1403 12:47 ب.ظ]
index

(Project Setup) audio settings of the project

Tempo, Tane Singmire. Click (speed, tempo and metronome

)

Tempo Track Editor

Add Tempo Track Add Tempo Track

Ald Time Signature Track Add a timing groove

Activate Metronome

Metronome Setup

Metronome Options Metronome Options

. Precount Options Precount settings

MIDI Click

Audio Click Activate

Save the project

Save the new version (Save New Version).

Save projects in another folder… Save As).

Using Autosave

Library

Converting widely used projects to ready projects or initial templates

Setting the automatic opening of a project when the program is opened.

Select options to start the program.

Key Commands

Determine key commands (Key Commands).

Macros

Profile Manager (Profile Manager) in higher versions of Cubis

Rewire (return by synchronizing (Sync) two programs on the computer

VST System Link

Link to music technology device (digital).

Display processor load and computer hard disk (VST Performance).

(Preferences) program settings window

Introduction

. Chapter 2 – Digital audio recording

Digital audio specifications

Sample Rate

Bit Depth

Sound card inputs.

Audio tracks and channels

Number of slots and channels required for music recording

Selecting one channel (Mono), two left and right channels (Stereo) and multi-channel surround (Surround) and…..

Nasibeh Mollahasani Majd Abad Kohan, [24/02/1403 12:50 ب.ظ]
کیوبیس آموزش فن آوری استودیوی مجازی

ازار کردن بخشی از نیروی CPU جهت بهره برداری از حداکثر امکانات رایانه.

‏Aai آزاد کردن در اپور

ایجاد شیار در پروژه

‏Add Audio Track( اضافه کردن شیار صوتی

‏Add Intranens To اضافه کردن شیار ساز

‏Add MIDI Track (اضافه کردن شیار میدی

‏Add Viden Track اضافه کردن شیار (ویدیو).

ساختار فایل ها و پوشه های پروژه

ه فایل اصلی پروژه

‏)Tarck( شیار

‏)Event( ه رویداد

صدا یک شوخی است

‏Image پوشه

‏Edit ه پوشه

‏Fades پوشه

‏Freeze پوشه

‏Mixdown ه پوشه

روند شکل گیری فایلهای صوتی

روند شکل گیری فایلهای میدی

روند شکل گیری فایلهای ویدیویی

. مدیریت شیارها در پروژه

ه فعال کردن شیار

ه جابجایی شیار

. تغییر اندازه شیارها

. تغییر سایز محتوی شیار

انتخاب کنترل کننده های شیار

رنگ کردن رویدادها ..

‏)Color Tool( استفاده از ابزار رنگ

رنگ کردن شیارها .

مسیر اطلاعات صوتی در کانالهای ورودی و خروجی کیوبیس

گذرگاه های ورودی و خروجی برای تبادل اطلاعات برنامه با کارت صدا

استفاده از ترکیب کننده (Mixer) سخت افزاری

اتصال های فن آوری استودیو مجازی (VST Connections)‏

گذرگاه های ورودی و خروجی با استفاده از ترکیب کننده (Mixer) و امکانات نرم افزاری برنامه .

‏)Time Based( و یا وابسته به زمان )Musical( انتخاب شیارها در وضعیت موزیکال

تنظیم شیارها در وضعیت موزیکال (Musical) و یا وضعیت وابسته به زمان (Time Based) …‏

Nasibeh Mollahasani Majd Abad Kohan, [24/02/1403 12:50 ب.ظ]
‏. )Project Setup( تنظیم های صوتی پروژه

‏)Tempo, Time Singiture Click( سرعت، میزان بندی و مترونم

‏)Tempo Track Editor( ویرایشگر شیار سرعت

‏Add Tempo Track اضافه کردن شیار سرعت

‏Add Time Signature Track اضافه کردن شیار میزان بندی

فعال کردن مترونم

‏)Metronome Setup( آماده سازی مترونم

تنظیمات مترونم Metronome Options.‏

‏Precount Options (تنظیمات پیش شمارش

‏……….MIDI‏ کلیک کنید

)فعال کردن تقه (صوتی Audio Click Activate‏

ذخیره کردن پروژه (Save) ……..‏

‏)Save New Version( ذخیره نسخه جدید

ذخیره پروژه ها در پوشه ای دیگر …. Save As)‏

استفاده از ذخیره خودکار (Autosave).‏

‏……)library( کتابخانه

تبدیل پروژه های پرکاربرد به پروژه های آماده و با قالبهای (Templates) آغازین

تنظیم باز شدن خودکار یک پروژه هنگام باز شدن برنامه.

انتخاب گزینه های شروع برنامه

دستورهای کلید (Key Commands).‏

تعیین دستور کلیدها (Key Commands).‏

دستورهای کلان (Macros)‏

مدیریت نمایه (Profile Manager) در نسخه های بالاتر کیوبیس

‏Rewire برگشت دادن یا همگام سازی (Sync) دو برنامه در رایانه .

‏VST System Link پیوند دستگاه فن آوری موسیقی دیجیتال

نمایش بار پردازشگر و دیسک سخت رایانه (VST Performance)‏

‏. )Preferences( پنجره تنظیم های برنامه

مقدمه

. فصل دوم – ضبط صدای دیجیتال

مشخصات صدای دیجیتال

. ) نرخ نمونه گیری Sample Rate‏

)عمق بیت( Bit Depth.‏

ورودی های کارت صدا

شیارها و کانالهای صدا (Audio Tarck)‏

تعداد شیار و کانال مورد نیاز برای ضبط موسیقی

انتخاب یک کانال (Mono) دو کانال چپ و راست (Stereo) و فراگیر با چند کانال (Surround) و ………

فهرست

Nasibeh Mollahasani Majd Abad Kohan, [24/02/1403 12:51 ب.ظ]
کیوبیس آموزش فن آوری استودیوی مجازی

ضبط و پخش صدا

ه تعداد شیارهای مورد نیاز و نوع آن در پروژه های موسیقی ضبط چند شیار به طور هم زمان (Multimah Researching‏

‏)Debbing( ه ضبط مرحله ای

‏Anbim( خبط محیطی

ایجاد شیار ( Al Tao‏

‏)Press( انتخاب پیش تنظیم ها

معرفی ابزارهای شیارها

‏… Unspection پنجره بازبین

مراحل ضبط و پخش صدا

مراحل ضبط صدا.

‏Monitoring بازبینی صدای ورودی

‏Software Monitoring ه بازبینی توسط نرم افزار

بازبینی سخت افزاری صدا ……

ورود و خروج کوتاه برای ضبط Punch in Punch Ono‏

ورود و خروج کوتاه برای ضبط FRanch in & Mach Out) در حالت چرخه (Cache) در نسخه های بالاتر کیوبیس

‏Record Modes روش های ضبط کردن

‏)Linear Record Mode( روش ضبط خطی

‏Cycle Record Modes ضبط در حالت چرخه

روش های ضبط صدا (Audio Round Mode) در نسخه های بالاتر کیوبیس

ردیفهای متعدد در یک شیار با نمایش ردیف ها (Show Lanes)‏

ضبط صدا در حالت چرخه در یک ناحیه از کلیپ صوتی (Regiotis در نسخه های بالاتر کیوبیس

‏Loops (Browser( مرورگر حلقه های ریتم

تکرار کردن رویداد (Repeat events) در نسخه های بالاتر کیوبیس

(توقف Wasta Ha) MediaBay‏

‏Maliallay (قفسه واسطه ها در نسخه های بالاتر کیوبیس

آشنایی با سایر شیارهای برنامه

‏)Folder Tracks( ه شیارهای پوشه

‏……Track Edit Folder ه ویرایش شیار پوشه

‏)Group Channels ه شیار کانال های گروهی

‏Ruler Track( ه شیارهای خط کش

‏)Ex Channel( ه شیار کانال افکت

‏)Track Amanger ه شیار تنظیم کننده

. انتخاب ليست اجرا

‏)Marker Track( ه شیارنشانها

نسخه های شیار (Track Versions) در نسخه های بالاتر کیوبیس ……..

Nasibeh Mollahasani Majd Abad Kohan, [24/02/1403 12:51 ب.ظ]
‏- Import Audio File وارد کردن فایل های صوتی

وارد کردن فایلهای سی دی صوتی doport Audio CD‏

وارد کردن فایل های OM‏

دریافت کلیپ را به عنوان خودکار وارد کنید

‏)Tracks‏ ‏Archive وارد کردن فایل های آرشیوی

‏)Tempo Track( وارد کردن فایل های تغییرات سرعت

‏Import Video File وارد کردن از طریق گزینه

. وارد کردن و نمایش فایلهای ویدیویی

ه وارد کردن از طریق پنجره آرشیو (Pool)‏

. وارد کردن مستقیم از محیط ویندوز (Windows) .‏

نمایش تصویر ویدیویی

ساختار فایل های ویدیویی در کیوبیس

تطبيق تعداد نمایش تصاویر ویدیویی در ثانیه (Frame Rate)‏

تنظیم خط کش بر اساس نرخ فريم ويديو

ویرایش صوتی رویدادهای ویدیویی (Video Events) .‏

‏)Export and Edit Audio from Video( استخراج و ویرایش صدای تصویر

صداگذاری روی فایلهای ویدیویی

وارد کردن فایلهای مختلف به برنامه

باز کردن پروژه های ذخیره شده در برنامه

فایل های صوتی

فصل سوم – ویرایش صدای دیجیتال (Digital audio editing)‏

‏)Select(( انتخاب کردن

جابجا کردن (Move).‏

کپی کردن (Copy) رویداد).

‏)Duplicate( تکثیر کردن

تکرار متوالی (Repeat)‏

‏)Delete( حذف کردن

تغییر اندازه (Size)‏

ساکت کردن (Mute).‏

‏)Split(( بریدن

چسباندن (Glue)‏

‏)Lock( قفل کردن

منوی راست کلیک در لیست شیارها.

ویرایش رویدادهای صوتی

ویرایش رویدادها در ردیفهای متعدد یک شیار (Lanes) .‏

ویرایش محدوده ها (Range)‏

Nasibeh Mollahasani Majd Abad Kohan, [24/02/1403 12:52 ب.ظ]
۱۰ کیوبیس آموزش فن آوری استودیوی مجازی

ویرایش های خاص محدوده ها

‏)Bounce Selection( ترکیب رویدادهای صوتی با انتخاب اضافی

‏)Events( گروه کردن رویدادها

‏)Project Logical Editor( …و برایشگر استدلالی پروژه

‏)Presets menu( منوی پیش تنظیم ها

‏Filter Target( هدف صافی

تغییر حجم رویدادها (Event)‏

‏)Event Fades( کم و زیاد کردن تدریجی صدای رویداد

ویرایشگر زیاد شدن تدریجی با کم شدن تدریجی حجم صدا.

‏)Fade In to Cursor( زیاد شدن تدریجی تا خط پخش

‏Fade Out to Cursor( کم شدن تدریجی از خط پخش

‏)Adjust Fades to Range محو کردن خارج محدوده

ویرایش محو کردن صدا (Fade in و Fade Out).‏

‏. )Fade Out Fade In( حذف محو کردن از رویداد

تغییرات تدریجی متقاطع (Crmafade)‏

استفاده از تغییرات تدریجی خودکار (Autofades).‏

برای شیارها )Autofades( تغییرات تدریجی خودکار

ه تغییرات تدریجی خودکار (Autofades) برای صدای کل پروژه

‏)Event Envelopes( رسم کردن منحنی حجم رویدادها

ویرایش رویدادهای صوتی در نوار اطلاعات (Info line)‏

‏)Transpose Track( شیار انتقال

گزینه های اضافه شده به نوار اطلاعات (lafo line) نسخه های بالاتر کیوبیس

انتخاب پردازش های نوار اطلاعات (Info line).‏

‏Sample editor و برایشگر صوتی

کپی جدا کردن و درج کردن ناحیه منتخب در ویرایشگر صوتی (Sample Editor) .‏ ذخیره ناحیه ای از رویداد در پنجره آرشیو (Pool) در ویرایشگر صوتی (Sample Editor) .‏

وارد کردن ناحیه منتخب به پروژه در ویرایشگر صوتی (Sample Editor).‏

‏)Sample Editor( درج سکوت) در ویرایشگر صوتی Insert silence‏

‏Sample Editor( و برایشگر صوتی )Toolbar( نوار ابزار

در نسخه های بالاتر کیوبیس )Sample Editor( ویرایشگر صوتی )Toolbar( نوار ابزار

(تعریف)

ه تطبیق سرعت حلقه (Loop) کلیپ صوتی با سرعت پروژه در Definition‏

‏)Auto Adjust( ه عملکردهای خودکار

‏)Grid Resolution( ه تفکیک پذیری خطوط

ه تنظیم دستی ‏. )Manual Adjust(‏

ه استفاده از ابزار زمان کش (Time Warp) …..‏

Nasibeh Mollahasani Majd Abad Kohan, [24/02/1403 12:52 ب.ظ]
فهرست ۱۱

230

٢٣٢ هماهنگ کردن مترونم پروژه با سرعت متغیر یک قطعه ضربی

233

۲۳۵

۲۳۶

۲۳۶

۲۳۸

۲۳۸

220

۲۲

یک تمرین

هماهنگ کردن سرعت دو رویداد صوتی

تمرین

)جابجا کردن صدا( Audio Warp‏

. پردازش زنده رویدادهای صوتی عملکردهای جابجا کردن صدا (Audio Warp).‏

تطبيق سرعت حلقه (Loop) کلیپ صوتی با سرعت پروژه در Audio Warp‏

تطبیق سرعت حلقه (Loop) کلیپ صوتی با سرعت پروژه در محاسبه گر ضرب (Beat Calculator )‏

تمرین

پیدا کردن سرعت قطعه موسیقی در نسخه های بالاتر کیوبیس

استفاده از خطوط تغییر زمان صدا (Audio Warp Tabs) اصلاح سر ضربها .

‏Free Warp ابزار

اندازه گیری کردن صدا (Quantize Audio) از طریق Audio Warp در نسخه های بالاتر کیوبیس

‏Quantize Audio اندازه گیری کردن صدا توسط ابزار وضعیت موزیکال (Musical Mode)‏

استفاده از حلقه های (Loops) ریتم

تطبیق سرعت کلیپ های صوتی با حلقه های ریتم

یک تمرین

تغییر زمان و زیرو بمینتهای رویداد صوتی (VariAudio).‏

‏)Hitpoints( نقطه های ضرب

ه پیدا کردن نقطه های ضرب (Hitpoints) یک رویداد صوتی ضربی

تطبیق حلقه های ریتمیک با سرعت پروژه

تعیین سرعت بر اساس طول رویداد

عملکرد گزینه های ایجاد کردن …. Create) .‏

‏)Create Slices( ه ایجاد کردن برشها

‏)Create Groove( ایجاد جدول

‏)Create Markers( ه ایجاد نشان گذار ‏. )Create Regions( ایجاد ناحیه ها

‏)Create Events( ایجاد کردن رویدادها

‏)Create Warp Tabs( ایجاد جدول تغییر

‏)Create MIDI Notes ایجاد نت های میدی

. گزینه های نقطه های ضرب در منوی Audio‏

ه اندازه گیری صدا (Quantize Audio) .‏

‏)Create warp tabs from hitpoints ایجاد جدول تغییر از نقطه های ضرب

) ‏Calculate Hitpoints( ه حساب کردن نقطه ضرب

‏)Crossfade) Close Gaps((‏ ه مسدود کردن شکاف محو کردن تداخل دو رویداد

ه محو کردن خودکار (Autofade) محو کردن آخر رویداد (Fade Out) محو کردن تداخل دو رویداد (Crossfade)‏

Nasibeh Mollahasani Majd Abad Kohan, [24/02/1403 12:54 ب.ظ]
١٢ كيوبيس (آموزش فن آوری استودیوی مجازی)

‏)Advanced( بر منوی پیشرفته

‏)Sample Editor( در ویرایشگر صوتی )Region( ویرایش ناحیه ها

ایجاد کردن برش های صوتی از نقطه های ضرب Create Audio Slices From Hil painted)‏

ه تبدیل ناحیه منتخب به یک کلیپ صوتی در پنجره و برایشگر صوتی (Santiple‏ ‏Elitan)‏ ه وارد کردن یک ناحیه در شیارهای صوتی …….

‏)Stup Point( نقطه چفت

‏)Sample Editor( در پنجرۀ ویرایشگر صوتی )Process( ه پردازش کردن

‏)Flatten( مسطح کردن

‏)Edit( ویرایش

‏)Insert Silence( درج سکوت

‏)Select Process( انتخاب پردازشگر

‏……)Select Plug-in انتخاب افزونه

) ‏Offline Proces History( ه تاریخچه پردازشهای آفلاین

‏)Spectrum analyzer( ه تحلیل کننده طيف

‏)Statistics( ه آمار

‏)Audio Part( پارت های صوتی .

ه ایجاد پارت

ایجاد پارت خالی

ه رویدادها به پارت ها (Events To Parts) تبدیل رویا رویدادهای موجود در چند شیار به پارت

انتخاب چند پارت داخل یک شیار

‏)Part Editor( ه ویرایشگر پارت )

‏Part Editor( در ویرایشگر پارت )Toolbar( ه نوار ابزار

ه ابزار چفت کردن (Snap)‏

ه ابزار اشاره کردن (Nudge)‏

‏)Info line( ه نوار اطلاعات ‏)Solo (Editor( ه ویرایشگر تک

‏)Audition( ه شنیدن

‏)Audition Loop( ه حلقه شنیدن

‏)Part list( ه نمایش پارت

ه ویرایش کردن پارت جاری (Cumently Edited Part) در نسخه های بالاتر کیوبیس

‏)Show Part Borders( ه نمایش حاشیه پارت

ه ویرایش تنها پارت فعال (Edit Active Part Only‏

ه ساخت حلقه ریتم در پنجره ویرایشگر پارت (Part Editor)‏

تغییر سرعت رویدادهای صوتی

‏)Tempo( تغییر سرعت )Stretch to Project Tempo( بسط دادن سرعت پروژه

‏)Tempo Process Dialogue( استفاده از پردازشگر سرعت

Nasibeh Mollahasani Majd Abad Kohan, [24/02/1403 12:55 ب.ظ]
فهرست ۱۳

۲۷۵

۲۷۶

279

۲۸۵

ضربه زدن

امروز

289

استفاده از پردازشگر میزان ها hosen Bars Dialogues‏

‏)Detect Silmer تشخیص سکوت

خود کار سازی (Atomation) تغییرات در شیارها.

ویرایش عملکردهای خودکار (Automation) در نسخه های بالاتر کیوبیس

اندازه گیری کردن صدا (Quantize Audio).‏

. اندازه گیری کردن (Quantier) چند شیار صوتی ……

‏)Output Channel( کانال های خروجي

فصل چهارم – پردازش صدا (Audio processing)‏

پردازنده های سیگنال (Signal Procesents – SP) .‏

‏)Process( پردازش کردن .

ه پردازش رویدادهای صوتی

‏)Envelope( ه پردازش پوشه

. پردازش کم و زیاد کردن تدریجی صدا (Fade In) .‏

ه پردازش کم شدن تدریجی (Fade Out).‏

پردازش افزایش حجم صدا بهره تقویت (Gain))‏

پردازش ادغام تدریجی ناحیه خاص از دو رویداد صوتی ( ‏Merge Clipboard).‏

ه پردازش دریچه اختلال (Noise Gate) حذف صداهای نویز از فایل های صوتی

ه پردازش متعادل کردن (Normalize) فایلهای صوتی پروژه

‏. )Phase Reverse( ه پردازش معکوس کردن فاز

ه پردازش تغییر زیروبمی کوک (Pitch Shift) .‏

ه پردازش بر طرف کننده تعدیل جریان مستقیم (Remove DC Offset).‏

ه پردازش نرخ نمونه گیری دوباره (Resample).‏

ه پردازش معکوس کردن (Reverse)‏

‏…….)Silence(( ه پردازش سکوت

. پردازش معکوس کردن کانال استریو (Stereo Flip)‏

‏)Time Stretch ه کش دادن زمان

نکاتی در خصوص پردازشها

‏)Offline Process History( تاریخچه پردازشهای غیر متصل

منجمد کردن پردازش ها .

حذف پردازش های زنده

‏)Freeze Realtime Processing( منجمد کردن پردازشهای زنده

. فصل پنجم – افزونه های صدا (Audio Plug-ins)‏

…..

‏)Audio Plug-ins( افزونه های صدا

. روشهای استفاده از افکتها در پروژه ……

افکت دادن به کانالهای صوتی به روش درج کردن (Insert)‏

Nasibeh Mollahasani Majd Abad Kohan, [24/02/1403 12:55 ب.ظ]
۱۲ کیوبیس آموزش فن آوری استودیوی مجازی)

نکاتی در مورد افکت دادن به کانال های صوتی

‏)Freeze Audio Channel( منجمد کردن صدای کانال

ه خارج کردن کانال از حالت انجماد

افکت دادن به کانالهای صوتی به روش ارسال (Send)‏

‏)FX) Channels نکاتی در مورد کانالهای افکت

. درج افکت از طریق زیر منوی Plug-ins در منو Aadio‏

معرفی افزونه های (Plug-ins) موجود در کیوبیس .

دسته افزونه های (Plug-ins) باز آوایی (Delay).‏

مد ماشین افزونا

‏)Distortion( اعوجاج )Plug-ins( دسته افزونه های .

‏AmpSimulator افزونه .

‏. BitCrusher افزونه

‏DaTube Afzona‏

‏Distortion افزونه

‏. Grungelizer ه افزونه

نرم گیر افزونا

‏…..VST Amp Rack افزونه

‏)Dynamics( دینامیک )Plug-ins( دسته افزونه های

ه افزونه Brickwall Limiter (محدود کننده دیوار آجری).

ه افزونه Compressor متراکم کننده) .

‏DeEsser افزونه .

به شکل در آوردن پوشش Envelope Shaper افزونه

‏Expander E Afzona‏

ه افزونه Gate (دروازه) .

. افزونه Limiter (محدود کننده).

. افزونه Maximizer افزایش دادن.

‏MIDI Gate افزونه

ه افزونه Multiband Compressor فشرده کننده چند باند.

. افزونه Vintage Compressor فشرده کننده قدیمی

‏VST Dynamics ه افزونه

‏)Equalizer( همان ساز )Plug-ins( دسته افزونه های

ه افزونه Curve EQ همسان ساز منحنی

دسته افزونه های (Plug-ins) صافی (Filter).‏

‏StudioEQ ه افزونه

‏Morph Filter ه افزونه

‏Step Filter افزونه

Nasibeh Mollahasani Majd Abad Kohan, [24/02/1403 12:56 ب.ظ]
لیست د

. افزونه Tone Booster تقویت کننده زیر و بمی صدا

‏……Tonic افزونه 0

‏Wah Wah افزونه

‏UV22HR Mastering ه افزونه

‏)Modulation( نوسانگر )Plug-ins( دسته افزونه ها

افزونه AutoPan تقسیم خودکار صدا.

….)دوپلر( Chopper افزونه

. )گر( Chorus افزونه

‏Cloner افزونه

‏Flanger افزونه

)فلزی کردن( Metalizer افزونه

)فاز( Phaser افزونه

ه افزونه Ringmodulator تنظیم کننده حلقه.

افزونه Rotary (چرخشی) …..

ه افزونه Studio Chorus کر) استودیو) .

)مبدل( Transformer افزونه

(ريز). ‏Tremolo ه افزونه

ویبره دادن Vibrato افزونه

دسته افزونه های (Pitch Shift (Plug-ins اصلاح کردن زیر و بمی

افزونه Octaver اضافه کردن اکتاو.

افزونه Pitch Correct اصلاح کردن زیر و بمی صدا

دسته افزونه های Restoration (پالایشگرها)

‏DeClicker افزونه

‏DeNoiser افزونه

‏Grunglizer افزونه

دسته افزونه های (Reverb (Plug-ins (پس آوایی)

‏REVelation افزونه

‏REVerence افزونه

‏Room Works افزونه

‏RoomWorks SE افزونه

‏Spatial+Panner (Plug-ins( دسته افزونه های

‏. MixConvert V6 افزونه

….. مونو به استریو MonoToStereo افزونه

افزونه Stereo Enhancer تقویت کننده (استریو .

دسته افزونه های (Plug-ins) فراگیر (Surround) .‏

افزونه MiX6To2‏

Nasibeh Mollahasani Majd Abad Kohan, [24/02/1403 12:57 ب.ظ]
لیست د

. افزونه Tone Booster تقویت کننده زیر و بمی صدا

‏……Tonic افزونه 0

‏Wah Wah افزونه

‏UV22HR Mastering ه افزونه

‏)Modulation( نوسانگر )Plug-ins( دسته افزونه ها

افزونه AutoPan تقسیم خودکار صدا.

….)دوپلر( Chopper افزونه

. )گر( Chorus افزونه

‏Cloner افزونه

‏Flanger افزونه

)فلزی کردن( Metalizer افزونه

)فاز( Phaser افزونه

ه افزونه Ringmodulator تنظیم کننده حلقه.

افزونه Rotary (چرخشی) …..

ه افزونه Studio Chorus کر) استودیو) .

)مبدل( Transformer افزونه

(ريز). ‏Tremolo ه افزونه

ویبره دادن Vibrato افزونه

دسته افزونه های (Pitch Shift (Plug-ins اصلاح کردن زیر و بمی

افزونه Octaver اضافه کردن اکتاو.

افزونه Pitch Correct اصلاح کردن زیر و بمی صدا

دسته افزونه های Restoration (پالایشگرها)

‏DeClicker افزونه

‏DeNoiser افزونه

‏Grunglizer افزونه

دسته افزونه های (Reverb (Plug-ins (پس آوایی)

‏REVelation افزونه

‏REVerence افزونه

‏Room Works افزونه

‏RoomWorks SE افزونه

‏Spatial+Panner (Plug-ins( دسته افزونه های

‏. MixConvert V6 افزونه

….. مونو به استریو MonoToStereo افزونه

افزونه Stereo Enhancer تقویت کننده (استریو .

دسته افزونه های (Plug-ins) فراگیر (Surround) .‏

افزونه MiX6To2‏

Nasibeh Mollahasani Majd Abad Kohan, [24/02/1403 12:57 ب.ظ]
ذخیره و فراخوانی وضعیت نمایش ترکیب کننده (Mixer) ……….‏

ه ذخیره کردن و فراخوانی تنظیم های ترکیب کننده (Mixer)‏

. ایجاد کانال در ترکیب کننده (Mixer)‏

(فضاهای کاری) این مجموعه یک ماشین در اطراف است

ه پنجره ترکیب کننده (Miner) در نسخه های بالاتر کیوبیس

‏)Audio Channel Settings پنجره تنظیمات کانال صوتی

ه ذخیره تغییرات انجام شده در پنجره تنظیمات کانال صوتی

‏)Mastering( کنترل کردن

پنجره آرشیو پروژه (Pool Window)‏

فهرست ۱۷

232

۲۳۵

۲۳۶

۶۳۶

‏)Create Pool Library( ایجاد مخزن آرشیو

‏Find Missing files … (یافتن فایل های گمشده…..

‏Remove Missing Files پاک سازی فایل های گم شده

)بازسازی( Reconstruct‏

تبدیل کردن فایلها Convert Files‏

‏Extract Audio From Video File استخراج صدا از فایل های ویدیویی

‏Empty Trash ( خالی کردن سطل زباله ……..

‏Remove Unused media پاک سازی فایلهای بی استفاده صوتی و تصویری

آماده کردن بایگانی Prepare Archieve‏

کوچک کردن فایل Minimize File .‏

تهیه پوشه پشتیبان از پروژه (Backup Project)‏

زیر منوی استخراج (Export).‏

ه استخراج فایل صوتی (Export Audio Mixdown) در نسخه های بالاتر کیوبیس

انتخاب شیارها Selected Tracks…‏

)ذخیره حلقه میدی Save MIDI Loop‏

شیار سرعت Tempo Track…‏

موسیقی XML‏

)پارتیتور( … Scores‏

‏MIDI (Musical Instrument Digital Interface فصل هشتم – میدی

‏)MIDI( میدی

‏. )MIDI Instruments( سازهای میدی

اتصال سازها یا کنترل کننده های میدی

‏Local (به طور اختصاصی) و MIDI Thru از طریق میدی

‏MIDI Track( شیارهای میدی

تنظیمات شیار (Track).‏

استفاده از Expression Map نقشه نشانه های بیانی در سازهای مجازی دارای سویچ های کلیدی (Key am inches)‏

ایجاد نقشه نشانه های بیانی (Expression Map برای سازهای مجازی دارای سویچهای کلیدی

Nasibeh Mollahasani Majd Abad Kohan, [24/02/1403 12:58 ب.ظ]
كيوبيس الموزش فن آوری استودیوی مجازی

باد با سودا برای سازهای مجازی فاقد سویچ های کلیدی

ا ثبت نشانه های بیانی

کنترل کننده های وی اس تی VST)‏

اختصاص دادن کنترل کننده ها به فلنگ Modem کیبورد میدی.

ایجاد کنترل کننده ها در پنجاشت نشانه های بیانی (Note Fiapression) نسخه های بالاتر کیوبیس –

انتقال کنترل کننده های ثبت شده به خطوط کنترل (Control Line).‏

شت و هنگام اجرا با میدی کیبورد

‏. MIDI Modem تعدیل کننده میدی)

انتقال میدی Preap‏

تغییر شدت نتها Valery Shit‏

فشرده کردن شدت Veclymp‏

‏mg Comp فشرده کردن طول تست ها

محدوده .

سرعت لانت

)درج در میدی( Ma‏

‏MIER ارسال از میدی

‏- MIDI Channel Setingo پنجره تنظیم های کانال میدی

لوازم مورد نیاز برای ضبط موسیقی با کنترل کننده میدی.

گذرگاههای ورودی و خروجی میدی (MID)‏

کانال های میدی MIDI Camel).‏

انتخاب گذرگاه های میدی جهت اجرا و ضبط موسیقی ….

مراحل انتخاب گذرگاههای ورودی و خروجی میدی

ضبط و پخش میدی در کیوبیس

سازهای قابل استفاده در کیوبیس

استفاده از سازهای بیرونی ( External).‏

استفاده از دستگاه های میدی (MIDI Device)‏

‏)MIDI Devices و دستگاه های میدی )External lastrumab( استفاده از قابلیت های سازهای بیرونی ضبط

و پخش میدی با استفاده از سازهای مجازی (Virtual Instrument).‏

تنظیم گذرگاه ورودی میدی در شیار

تک کردن و ساکت کردن شیارها

. ابزار کاربردی در ضبط و پخش

دورود و خروج به ضبط Pack Out Paschi‏

‏)Linear Record Mode( روش ضبط خطی .

Nasibeh Mollahasani Majd Abad Kohan, [24/02/1403 12:59 ب.ظ]
فهرست ۱۹

۵۳۰

۵۳۰

30

قرار دادن صافی ضبط و اجرای اطلاعات میدی

معرفی سازهای مجازی موجود در کیوبیس

‏Drum-Groove Agent ONE‏

مصنوعی

…….. آغوشگر

‏HALion سونیک sE‏

‏… LoopMash‏

مونولوگ

عارف

پیش درآمد

‏Spect‏

‏HALion One‏

‏)Multi Timbral Virtual Instruments سازهای مجازی چند کانال

سینتی سایزر Retrologue در نسخه های بالاتر کیوبیس

سازهای مجازی (VSTI) دیگر

ایجاد فواصل سری و گرن در Kontakt‏

‏)Freeze Virtual Instrument منجمد کردن سازهای مجازی

وارد کردن فایلهای میدی (Import MIDI (File) .‏

تفکیک پارت های موسیقی (Dissolve Part).‏

‏)Merge MIDI In Loop( ترکیب حلقه میدی

‏Chord Pads صفحه آکورد در نسخه های بالاتر کیوبیس ‏Chord Pads Zone (ناحیه صفحه های آکورد ……

‏Chord Pad Controls کنترلهای صفحه آکورد

یک تمرین .

انتخاب نماد آکوردها .

‏Chords Section for Audio Tracks And MIDI Tracks بخش آکوردها برای شیارهای صوتی و میدی

)شیار آکورد ‏Chord Track‏

ابزارهای شیار آکورد …….

…… تمرین

فصل نهم – ویرایش میدی

‏Quantize اندازه گیری نتهای میدی

. نمایش اندازه گیری Display Quantize‏

‏Quantize Iterative یا 10 اندازه گیری نسبی

‏. )Quantize Setup( صفحه تنظیم اندازه گیری

استفاده از پانل اندازه گیری (Quantize Panel) در نسخه های بالاتر کیوبیس

‏Groove Quantization (جدول) اندازه گیری ……

Nasibeh Mollahasani Majd Abad Kohan, [24/02/1403 12:59 ب.ظ]
فهرست مطالب

قرار دادن صافی ضبط و اجرای اطلاعات میدی

. معرفی سازهای مجازی موجود در کیوبیس

‏Drum-Groove Agent ONE‏

مصنوعی

آغوشگر

‏HALion سونیک sE‏

‏LoopMash‏

0

مونولوگ

عارف

پیش درآمد

‏Spect‏

‏HALion One‏

‏)Multi Timbral Virtual Instruments سازهای مجازی چند کانال سینتی سایزر Retrologue در نسخه های بالاتر کیوبیس سازهای مجازی (VSTi) دیگر …. ایجاد فواصل سری و گرن در Kontakt‏

‏)Freeze Virtual Instrument منجمد کردن سازهای مجازی

وارد کردن فایلهای میدی (Import MIDI (File) .‏

تفکیک پارت های موسیقی (Dissolve Part).‏

‏. )Merge MIDI In Loop( ترکیب حلقه میدی

‏Chord Pads صفحه آکورد در نسخه های بالاتر کیوبیس ‏Chord Pads Zone (ناحیه صفحه های آکورد ‏Chord Pad Controls کنترلهای صفحه آکورد

یک تمرین .

انتخاب نماد آکوردها

‏Chords Section for Audio Tracks And MIDI Tracks بخش آکوردها برای شیارهای صوتی و میدی

شیر آکورد Chord Track‏

ابزارهای شیار آکورد .

یک تمرین .

فصل نهم – ویرایش میدی

‏Quantize اندازه گیری نتهای میدی .

‏Display Quantize نمایش اندازه گیری)

‏Quantize Iterative با IQ اندازه گیری نسبی

‏)Quantize Setup( صفحه تنظیم اندازه گیری

استفاده از پانل اندازه گیری (Quantize Panel) در نسخه های بالاتر کیوبیس .

جدول) اندازه گیری( Groove Quantization‏

Nasibeh Mollahasani Majd Abad Kohan, [24/02/1403 01:00 ب.ظ]
+

۲۰ کیوبیس آموزش فن آوری استودیوی مجازی)

‏)Advanced Quantize( اندازه گیری پیشرفته

اندازه گیری (Quantiae) کردن در حال ضبط

ثبت نت های میدی در ویرایشگر کلید (Key Editor) .‏

ویرایش پارت های میدی

‏)Right Click Menu( منوی راست کلیک

چفت کردن (Snap)‏

انواع چفت کردن.

و برایش نت های میدی در نوار اطلاعات

و برایش رویدادهای میدی

)ویرایشگر کنید( Key Editor‏

ابزارهای ویرایش در پنجره ویرایشگر کلید (Key Editor) .‏

ابزار چفت کردن (Snap) در ویرایشگر کلید (Key Editor) .‏

ثبت نتها در ویرایشگر کلید Key Editon) در نسخه های بالاتر که كيوبيس

‏. )Edit in Place( ویرایش در محل

)دستیار گام( Scale Assistant‏

)بخش ویرایش آکورد( Chord Editing Section‏

انتقال فواصل یا تغییر کوک (Transpose) میدی.

‏)Controllers( کنترل کننده ها

‏…..)Velocity( شدت نتها

انتخاب کنترل کننده ها در ویرایشگر کلید (Key Editor).‏

رسم خطوط کنترل کننده

ویرایش فهرست کنترل کننده Controller Menu Setup)‏

‏)MIDI( میدی )Functions عملکردهای

نمایش پارتیتور (Score) …..‏

تغییر تعداد میزان در هر خط

بزرگ نمایی صفحات پارتیتور

ثبت نت در پارتیتور

ثبت علائم و نشانه ها در پارتیتور

‏)Drum Editor( و برایشگر ساز ضربی

ثبت نت ها در ویرایشگر درام در نسخه های بالاتر کیوبیس

ایجاد نقشه جدید برای سازهای ضربی مجازی ……

ساخت نقشه درام برای صداهای یک شیار میدی (MIDI Track) در نسخه های بالاتر کیوبیس . ‏. )List Editor( ویرایش لیست

پردازش زنده اطلاعات میدی.

ویرایش پارت های میدی در نوار اطلاعات (Infoline)‏

متغیرهای پارت های میدی در نوار اطلاعات …….

Nasibeh Mollahasani Majd Abad Kohan, [24/02/1403 01:01 ب.ظ]
تهیت

‏)MIDI Track & Instrument Track Effect فصل دهم – افکت های شیار میدی و سازی

‏)MIDI Track( و شیار میدی Instrument Track افکت های شیار سازی

درج در میدی MIDI Inserts‏

)ارسال Sends‏

)درج کردن( Inserts‏

)درج در میدی MIDI Inserts‏

آرپاچه 5 افزونا

‏Arpache SX e Afzona‏

اتو لو افزونا

ه افزونه Beat Designer (ساخت الگوهای مختلف ریتم .

افزونه Chorder ایجاد آکوردهای مختلف بر اساس یک نت

‏Compress افزونه

‏Context Gate افزونه

‏MIDI Echo افزونه .

اصلاح کننده های MIDI و Afzona‏

مانیتور MIDI و Afzona‏

‏… Micro Tuner افزونه

‏. Note to CC ه افزونه

‏Quantizer افزونه .

‏Step Designer افزونه

در آخرین نسخه کیوبیس MIDI Track( و میدی )Instrument Track( افکت های سازی

‏)MIDI) Track( افکت های شیار میدی

درج در میدی MIDI Inserts‏

ارسال از میدی MIDI Sends‏

‏)Instrument Track( افکت های شیار سازی

……..درج کردن ‏Inserts‏

)ارسال( Sends‏

کانال های خروجی سازهای مجازی کنترل کننده سخت افزاری CC121‏

کتاب مبانی نظری موسیقی ایرانی حسین علیزاده

کتاب مبانی نظری موسیقی ایرانی حسین علیزاده

کتاب مبانی نظری موسیقی ایرانی حسین علیزاده هومان اسعدی مینا افتاده علی بیانی مصطفی پورتراب ساسان فاطمی انتشارات ماهور سال انتشار : 1388
حسین علیزاده، هومان اسعدی، مینا افتاده، علی بیانی، مصطفی کمال پورتراب، ساسان فاطمی
تئوری‌هایی که در قرن حاضر برای موسیقی ایرانی نوشته شده اند بیشتر به مبانی نظری موسیقی اروپایی توجه کرده اند تا به پیشینه‌ی طولانی مباحث نظری در موسیقی ایرانی ـ عربی ـ ترکی و سال‌ها است که ضرورت تدوین یک تئوری موسیقی ایرانی، برای آموزش در هنرستان‌ها، که از دل همین موسیقی برآمده باشد احساس می‌شود. کتاب حاضر که نتیجه‌ی بیش از یک سال نشست‌های مداوم و منظم شورای تخصصی مبانی نظری موسیقی ایرانی (از نیمه‌ی تیرماه ۱۳۸۲ تا پایان مردادماه ۱۳۸۳) است برای پاسخگویی به این نیاز تألیف شده است. این کتاب، با آگاهی از اینکه نظام موسیقایی ایران در حال حاضر با گذشته تفاوت‌هایی دارد، مفاهیم نظری بنیادین را از رسالت نظری کهن اخذ کرده و اصول و قواعد موسیقی ایرانی را از آنچه امروزه در عمل اجرا می‌شود استخراج کرده است. این اصول و قواعد مربوط به موسیقی کلاسیک ایرانی است که آن را معمولاً «موسیقی ردیفی» می‌نامند.

کتاب موسیقی کره زینب محفوظی

کتاب موسیقی کره زینب محفوظی

کتاب موسیقی کره زینب محفوظی انتشارات ماهور
موسیقی کره
سال انتشار : 1400
شابک : 9789648772920
تجربه‌ی موسیقی، بازنمود فرهنگ
دانا لی کُوان
ترجمه‌ی زینب محفوظی
به‌ همراه یک سی‌دی
علیرغم جایگاه دیرینه‌ی کره به عنوان قدرت فرهنگی شاخص در آسیای شرقی، این کشور همچنان سهم اندکی در متون موسیقی جهان داراست. موسیقی کره نخستین کتاب تک جلدی است که به طور موجز به معرفی موضوعیِ موسیقی کره می‌پردازد. متاسفانه فرهنگ و موسیقی غنی این منطقه اغلب تحت‌الشعاع جوّ سیاسی بی‌ثبات آن قرار گرفته است.
بر اساس کار میدانی گسترده‌ای که توسط نویسنده‌ی کتاب خانم دانا لی کُوان صورت گرفته است، مصاحبه با نوازنده‌ها، گزارشات عینی از اجراها، و توضیحات واضح و صریح در جای جایِ کتاب به چشم می‌خورد. نویسنده برای بررسی منطقه و شباهت‌ها و تفاوت‌های رسوم مختلف آن از سه موضوع بهره می‌برد: کره به عنوان منطقه‌ای دارای نقش فراملی در آسیای شرقی، اشتراکات موسیقی کره‌ای و سیاست‌های فرهنگی، و حفظ هویت غنی فرهنگی از طریق پیوستگی موسیقایی و زیبایی‌شناختی. هر یک از این موضوعات در بررسی رسوم موسیقایی کلاسیک کره و توسعه‌ی آن در دوران معاصر به کار گرفته شده است. متن کتاب به همراه یک سی‌دی هشتاد دقیقه‌ای از نمونه‌های موسیقی، حاوی تمرین‌های شنیداری متعددی است که دانشجویان را عملا و به شکلی فعال با موسیقی درگیر می‌کند.
دیباچه
پیشگفتار
فهرست تراک های سی دی
کره در دو سوی مرز
سفر به پیونگ یانگ کره شمالی
موضوعات مشترک
جریان ملی گرایی از پادشاهی منزوی تا موج کره ای
نوین گرایی و تداوم فرهنگی در کره شمالی و جنوبی
موسیقی و سیاست فرهنگی بیان مرز در آواز
نقش دربار به عنوان مجموعه فرهنگی
موسیقی درباره خط مشی فرهنگی و حکومت
انتقال فرهنگ دربار از شرق به غرب
موسیقی آیینی درباره موسیقی خط مشقی فرهنگی و حکومت
موسیقی درباری در عصر جدید
تجربه موسیقی رسمی قربانی
قالب آیینی و کیهان شناسی سازها و موسیقی
انقباض و رهایی در سوژه تن
سیاست‌های حفظ و احیای موسیقی بی کلام
حفظ انطباق و احیای آلات موسیقی
کره جنوبی سیاست‌های حفاظت و احیا
کره شمالی موسیقی
تکنوازی در سن جو
پیدایش سنجاق و سرایت آن به سازهای دیگر
پایه ریتمیک سن جو
تعامل ریتم و ملودی در سن جو
فرم های همنوازی
فرمهای آیئنی شمنی
صدای آوازی
آوازهای محلی
آوازهای محلی جنوبی
فرم منظوم شی جو
و تاریخچه و توسعه از طریق قالب های متعدد
اجرا
عناصر بیانی در پن سری
تحولات معاصر در نمایش و فیلم موزیکال کره
اپرای انقلابی در کره شمالی
میراث استعمار در کره
پیدایش شین مین یو
تعامل با موسیقی کنسرتی غربی
کره جنوبی سنت و نوآوری تلفیق و عمومی سازی
کره شمالی موسیقی تلفیق و سیاست
موسیقی غربی بی و ملیت مدرن ساخت سرود های ملی کره
�ایت جریان‌های فرامد ملی فرهنگ
تحولات در فضای بین المللی رسانه
موج کره ای
موسیقی و قدرت
حضور نیروهای مسلح آمریکایی و طلوع در دورانی جدید در پاپ کره جنوبی
موسیقی مردم پسند مورد تایید حکومت در کره شمالی
سیااست‌زدگی موسیقی مردم حسن در کره جنوبی
انسجام فرهنگی در موسیقی مردم پسند کره‌ای شاخص سنت در هیپ هاپ کره ای
عبور از سنت در موسیقی جنگ
واژه نامه مراجع منابع فیلم شناسی ترانه شناسی
منابع آنلاین موسیقی کره ای

نوشته شده در دیدگاه‌تان را بنویسید

مرتضی خان نی‌داوود نوشته جواد ظل طاعت

مرتضی خان نی‌داوود نوشته جواد ظل طاعت

با سپاس از جعفر جوانی برای ارسال این مقاله برای ما

مرتضی خان نی‌داوود نوشته‌ی جواد ظل طاعت و فیلم مصاحبه و اجرای مرغ سحر با تار

مصاحبه با مرتضی نی داوود و اجرای مرغ سحر با تار

مصاحبه با مرتضی نی داوود و اجرای مرغ سحر با تار

تصنیف ای نوع بشر علی‌اکبر شهنازی و قمرالملوک وزیری پالایش صوتی نیما فریدونی

ای نوع بشر – گیسوشاکری 2015

“مرتضی خان نی داوود”

اغلبِ موسیقی دانانِ سنتیِ ایران که در فاصله جنبشِ مشروطیت و نخستین دهه، از قرنِ جاري خورشیدي سر برآورده اند، پیش از هر چیز نوازنده بوده اند، هر چند که گه گاه به سراغِ آهنگسازي نیز رفته اند. مهارت هاي فنی و گاه شگفتی آورِ این نوازندگان، آن چنان جمعِ شنوندگان را مجذوب خود می ساخته، که آهنگسازيِ آنها را غالباً از یاد می برده اند. “درویش خان”، “ارسلان خانِ درگاهی”، “موسی خانِ معروفی” و زنده یاد “حبیب سماعی” از این گونه موسیقی دانان به شمار می روند. در کنار این اساتید گرانسنگ، به چهره ي برجسته و استثنایی برمی خوریم، به نامِ استاد “مرتضی خان نی داوود”. از یک سو تمایل به آهنگسازي در او، همپايِ شوقِ نواختن، در جوش و خروش بوده و از سوي دیگر در میان پیش درآمدها، چهار مضراب ها، رِنگ ها و تصنیف هاي او، که به گفته ي خودش به دویست فقره بالغ می شود. یکی از پر آوازه ترین تصنیف هاي قرن، که بر تارك موسیقی اصیل ایران می درخشد، تصنیف مشهور و خاطره سازِ »مرغ سحر« بوده، که نام او را براي همیشه در تاریخِ موسیقیِ ایران نگاه خواهد داشت. اگر چه می توان شعرِ پرخون، »مرغ سحر«، سروده “محمد تقی بهار” )ملک الشعرا( و سازگاري آن را با آرمان ملی و آزادي جویی مردم، پشتوانه شهرت و ماندگاري آن به شمار آورد، ولی از کارکرد زیبایی آهنگ “نی داوود” نیز نمی توان غافل ماند. کما اینکه “بهار” متن هاي زیباي دیگري نیز براي پیوند با موسیقی سروده، اما هیچکدام شهرت و تاثیر »مرغ سحر« را پیدا نکرده است. شعر و آهنگ، در »مرغ سحر« توانایی بیانی همانندي دارند و با دقتی هنرمندانه به هم پیوند خورده اند. ملوديِ روانِ “نی داوود”، زبان کمابیش روشنفکرانه ي “بهار” را حتی براي مردم عادي دلپذیر و دریافتنی ساخته است. جاذبه ماندگار »مرغ سحر« سبب شده که پس از نخستین اجرا با صداي “ملوك ضرابی” )و نه آنگونه که می گویند، “قمرالملوك وزیري”( خوانندگان زن و مرد دیگري نیز آن را در بازساري هاي تازه بخوانند.

“مرتضی نی داود” در تاریخ معاصر موسیقی ایران نامی ماندگار است. او به مبانی موسیقی سنتی ایرانی و اجراي اصیل و درست آن ایمان داشت. از اختلاط کورکورانه ي موسیقی غربی با موسیقی و ردیف هاي ایرانی و همچنین از بدعت گذاري هاي نابخردانه در نوازندگی پرهیز می کرد و دیگران را نیز برحذر می داشت. او از لحاظ موسیقایی، در نوازندگی تار، تصنیف سازي و ساختن پیش درآمد، چهار مضراب و رِنگ، تابع قُدما بود و ساخته هایش در سبک “درویش خان” و “رکن الدین مختاري” است، با همان استحکام، قدرت، صلابت، شفافیت ملودي ها، ضربت شناسی دقیق، خلاقیت در بدیهه نوازي و احساس گرم و دلنشین. هنوز اندك اند کسانی که قادر باشند همپاي صفحه ي ماهور او که حدود 26 سالگی نواخته، نوازندگی کنند. از امتیازات خاصِ “نی داوود” در نوازندگی، پنجه و مضرابِ بسیار پر قدرت اوست که در بین نوازندگان هم عصرش به ندرت نظیر او یافت می شود. به خصوص در نواختن ضربی ها که “نی داوود” در آن مهارت کاملی را داراست. )به خاطر فراگیري تنبک در حین آموزش که از ارکان آموزش موسیقی سنتی ایران در قدیم بوده است.( صدادهی درخشان تار از ویژگی هاي نوازندگی اوست. شادروان “علی تجویدي” نوازنده ي ویولن و آهنگ سازِ برجسته ي گلها، درباره او می گوید: »”نی داود” سبک جدیدي در تارنوازي، پیش درآمد سازي و ترانه سازي، باب کرد. به نظر من تارنوازيِ ایشان حد فاصلِ بین قدیم و جدید است. به این معنی که دیگرانی که تار نواخته اند از جمله “لطف االله مجد” که خود از هنرمندان برجسته بود، الهام بخششان، “مرتضی نی داود” بود. همچنین “فرهنگ شریف”، چهارمضراب هایی که در تار “نی داوود” ساخت از هر جهت تازگی داشت. در واقع اینان اشاعه دهنده سبک نی داود بودند.”« آنچه که “نی داوود” را جانشینِ خَلَف براي “درویش خان” می سازد، اخلاق انسانی و نجابت عظیم اوست که همواره مورد نقل و تایید اساتید موسیقی بوده است. خوشرویی، حوصله زیاد، فروتنی، فداکاري و نوع دوستی، عزت نفس و مناعت طبع او، این استاد دقیق و صدیق را در جایگاه رفیع خود، مستحکم تر می سازد.

“پرویز نی داوود” درباره “مرتضی خان” می گوید: “او در زمانه اي می زیست که همه نوع فساد امکان داشت هنر و هنرمند را ببلعد، اما او نه اهل فساد اخلاقی بود، نه اهل فساد جسمانی. نجیب زیست و با اصالت. نه می گساري کرد، نه بوالهوسی.” همچنین او از همان قافله اي بود که کسب درآمد از راه موسیقی اصیل را، سبب کاهش کیفیت موسیقی می دانستند و ماجراي پول و سودآوري مادي را از هنر جدا می کردند. او هیچگاه حاضر نشد به خاطر انتفاع مادي بیشتر، سطح کیفی موسیقی سنتی را پائین بیاورد. _آن هم در زمانی که می توانست از راه موسیقی درآمد خوبی به دست آورد_ تدریس موسیقی را دینی بر گردن خود می دید و آن را تقریباً به رایگان انجام می داد. او نه تنها سود مادي از مدرسه اش دریافت نمی کرد، بلکه همواره به شاگردان بی بضاعت خود کمک می رساند. تقریباً تمامی کنسرت ها و برنامه هاي هنري او به نفع امور خیریه اجرا می شد. “نی داوود” با موسیقی و براي موسیقی زنده بود و می گفت: “اگر روزي دستهایم از کار بیفتد، خواهم مرد.” و از زمانی که خود را شناخت، تارش را رها نکرد و در اواخر عمر براي فرزندان و نوه هایش تار می زد. خاطره اي که “نی داوود” در مصاحبه اي بیان می کند، حکایتی از پنجه ي گرم و تار نوازي شیرین اوست : »وقتی کوچک بودم و مدرسه می رفتم، می آمدند می گفتند که “داود شیرازي” ساز زده و بلبل آمده و نشسته روي دسته سازش. من با این که کوچک بودم، هیچ نمی توانستم باور کنم که یک چنین چیزي می شود. “داوود شیرازي”، ردیف “آقا علی اکبر فراهانی” و “میرزا حسینقلی” را خیلی خوب می نواخت. بنده ساز زدنش را دیده بودم و می گفتم که این را نمی توانم باور کنم که بلبل روي دسته تار بنشیند…تا اینکه یک شبی مهمانی بود در باغ صاحب جم بودیم، بنده سازي می زدم. باغ باصفایی بود. دیدم بلبل روي دسته ساز من نیامد ولی خیلی نزدیک روي یک شاخه نشسته بود و من هیچ باور نمی کردم تا این که این پیشامد براي خود من پیش آمد. البته بلبل روي دسته تار نیامد بنشیند، ولی خیلی نزدیک بود. روي یک شاخه نشسته بود. آنهایی که داشتند گوش می کردند اشاره کردند به خواننده که دیگر نخواند ببینیم چه می شود و من تنها ساز زدم بلبل هم جواب می داد مثل سوال و جواب آواز با ساز. این کار را بنده کردم و آن شب تمام شد رفتیم منزل. فردایش من دیدم

مردم حرف هایی می زدند که من باور نمی کردم. دیدم به خودم دارند می گویند: آن شب فلان جا در باغ صاحب جم شما ساز زدي بلبل روي دسته سازت نشسته بود. گفتم آقا )اینطور( نیست، گفتند که باید افتخار کنی….گفتم خدا شاهد است روي دسته ساز من نیامد، گفتند آمده، تو نمی خواهی بگویی! خلاصه هر چه از بچگی می گفتم که یک چنین چیزي نمی شود، باور نمی کردند… فقط این را می گویم که اگر تار را نرم بزنید و اگر چکشی مضراب نزنید، بلبل نزدیک می آید. از ساز نرم، بلبل خیلی خوشش می آید.« “مرتضی نی داوود” در سال 1279 و به روایتی دیگر 1280 خورشیدي در یک خانواده ي هنردوست یهودي در خانواده اي اهل موسیقی ، در تهران به دنیا آمد. پدرش ” بالا خان” با تار و تنبک آشنایی داشت. مرتضی ابتدا در مدرسه به تحصیل دروس همگانی پرداخت، ولی ده یازده ساله بود که پدر با دریافت ذوق و علاقه به موسیقی در فرزند، او را به دست استاد معروف زمانه “آقا حسینقلی” سپرد. “مرتضی خان” دو سال نزد “آقا حسینقلی” و سه سال نزد برجسته ترین شاگرد او، “درویش خان”، ردیف موسیقی سنتی و شیوه تار نوازي را آموخت و آن چنان پیش رفت که در کلاس “درویش خان” توانست »تبرزین طلایی«، یعنی نشانی را که به شاگردان ممتاز داده می شد، به دست آورد. “مرتضی خان” هنوز بیست سالی بیش نداشت که خود کلاسی براي آموزش تار و ردیف موسیقی بنیاد کرد و کلاسی که پس از مرگ نابهنگام “درویش خان” توانست ادامه آموزش همه شاگردان او را نیز بر عهده بگیرد. در همین سال هاست که “مرتضی خان” بزرگ ترین کشف موسیقی خود را نیز آشکار می کند. او در یک محفل خصوصی، با صداي گرم دختر جوانی آشنا می شود که بعدها به رساترین صداي زنانه در عرصه موسیقی سنتی تبدیل می گردد: قمرالملوك وزیري. “مرتضی خان” آموزش موسیقیِ او را بر عهده می گیرد و پس از آن که به شهرت می رسد همکار جدایی ناپذیر او باقی می ماند. بیشتر آنچه “قمر” از تصنیف و آواز از سال 1303 به بعد خوانده با تار شیرین و پر صلابت “مرتضی نی داوود” همراه بوده است. “نی داوود” از سال 1319، سال بنیاد رادیو ایران، به این سازمان پیوست و در برنامه هاي مختلف موسیقی آن به همکاري و همنوازي با هنرمندان برجسته اي چون رضا محجوبی، علی اکبر شهنازي، حبیب سماعی، ابوالحسن صبا و موسی معروفی پرداخت.

او طی ده سال همکاري تنگاتنگ با رادیو، براي خوانندگان معروفی چون “قمرالملوك وزیري”، “ملوك ضرابی”، “روح انگیز”، “ادیب خوانساري”، “جواد بدیع زاده” و “غلامحسین بنان” تصنیف ساخته یا پا به پاي آوازشان تار نواخته است. بسیار گفته شده است که “مرتضی خان” عشقی پنهانی به

“قمر” داشته است و گواه این مدعا را مصاحبه ي “مرتضی خان” درباره شور و شوقش از نخستین آشنایی با “قمر” نوجوان و شنیدن قدرت آواز او و سپس تدریس و تشویق و حمایت وي و همچنین همراهی و همکاري هنري سالیانش با “قمر” دانسته اند. در نخستین ملاقات، “نی داوود” جوان که در یک مجلس عروسی براي گذران زندگی خود تار می زده، با دختر نوجوانی روبرور می شود که بی پروا از اندرونی به جمع مردان آمده و میخواهد همراه با نوازندگان آواز بخواند. ” … تا حالا چنین سبکی را نشنیده بودم. صدایش زنگ مخصوصی داشت … باور کنید پاهایم سست شده بود. تازه بعد از آنکه بیت اول غزل را تمام کرد، متوجه شدم از ردیف عقب افتادهام… بقیه ساز زنها هم مثل من، گیج و مبهوت شده بودند… تار را روي زانوهایم جابجا کردم و آنرا محکم در بغل فشردم. هر گوشهاي را که مایه میگرفتم، میخواند … گفتم: اگر تا صبح هم بخوانی میزنم! و در دلم اضافه کردم: تا پایان عمر برایت میزنم! … بعد از آنکه از “قمر” جدا شدم، تمام شب را به یاد او بودم. دیگر دلم نمی آمد براي کسی تار بزنم… دو ماه به همین روال گذشت. بعدازظهر یکی از روزها، توي حیاط قالیچه انداخته بودم و در سینه کش آفتاب با ساز ور میرفتم که یک مرتبه در حیاط باز شد. دیدم قمر مقابلم ایستاده است، بند دلم پاره شد. هنوز دنبال کلمات می گشتم که گفت: آمده ام موسیقی یاد بگیرم …”

منابع:

1-رادیو زمانه، گفتگو با دکتر آلن)خسرو( شائولی، نویسنده کتاب “موسیقیدانان یهودي در ایران”)قرن نوزدهم و بیستم(، انتشارات لرمتن، پاریس، 1387.

2-وبسایت موسسه فرهنگی-هنري ماهور، 2008.

3-نصیري فر، حبیب االله، مردان موسیقی سنتی و نوین ایران، جلد اول، انتشارات سنایی، تهران، فروردین 1383. )این مجموعه کتاب 5 جلدي می باشد که در جلد اول و چهارم آن به مرتضی نی داود نیز پرداخته است.(

4-خوشنام، محمود، یادي از استاد مرتضی نی داود خالق آهنگ مرغ سحر، BBC فارسی، 22 ژوئیه سال 2005.

5-نی داود، پرویز، تقلاي ماهیان در تور، تهران، 1354. 6-پایاب، ژان، یهودیان و موسیقی اصیل ایرانی، وبسایت انجمن کلیمیان تهران، آذرماه 1388. 7-مبصري، بهروز، مرغ سحر موسیقی ایران)مصاحبه با مرتضی نی داود(، وبسایت انجمن کلیمیان

تهران. 8-مرتضی نی داود، ویکی پدیا فارسی و انگلیسی.

مرغ سحر مرتضی نی‌داوود سه‌تار نیما فریدونی

مرغ سحر مرتضی نی‌داوود سه‌تار نیما فریدونی


مرغ سحر مرتضی نی‌داوود براساس اجرای ملوک ضرابی نیما فریدونی سه‌تار

مرغ سحر مرتضی نی‌داوود براساس اجرای ملوک ضرابی نیما فریدونی سه‌تار


تصنیف مرغ سحر | مرتضی نی داود | آموزش و اجرا با تار نیما فریدونی | تیر 1394

تصنیف مرغ سحر| مرتضی نی داود | آموزش و اجرا با سه تار نیما فریدونی | تیر 1394


مرغ سحر مرتضی نی داود . سه تار نیما فریدونی.mp4

مرغ سحر مرتضی نی داود . سه تار نیما فریدونی.mp4


تصانیف و قطعات دوره ی ابتدایی سه تار نیما فریدونی مرغ سحر مرتضی نی داود

تصانیف و قطعات دوره ی ابتدایی سه تار نیما فریدونی مرغ سحر مرتضی نی داود


کلاس درس نیما فریدونی آموزش سه تار ضبط شده توسط ملیحه نوروزی 21

کلاس درس نیما فریدونی آموزش سه تار ضبط شده توسط ملیحه نوروزی 21


سه تار نیما فریدونی تصنیف مرغ سحر مرتضی نی داوود

سه تار نیما فریدونی تصنیف مرغ سحر مرتضی نی داوود


کتاب آموزش سه تار 1 جلال ذوالفنون سه تار نیما فریدونی ماهور مرغ سحر 30 بهار1391

کتاب آموزش سه تار 1 جلال ذوالفنون سه تار نیما فریدونی ماهور مرغ سحر 30 بهار1391


کتاب آموزش سه تار 1 جلال ذوالفنون سه تار نیما فریدونی ماهور مرغ سحر2 33 بهار1391

کتاب آموزش سه تار 1 جلال ذوالفنون سه تار نیما فریدونی ماهور مرغ سحر2 33 بهار1391


کتاب آموزش سه تار1،جلال ذوالفنون،مرغ سحردوم،46، آموزش سه تار نیما فریدونی،شهریور94

کتاب آموزش سه تار1،جلال ذوالفنون،مرغ سحردوم،46، آموزش سه تار نیما فریدونی،شهریور94


کتاب آموزش سه تار1،جلال ذوالفنون،مرغ سحر1 ،40، آموزش سه تار نیما فریدونی،شهریور94

کتاب آموزش سه تار1،جلال ذوالفنون،مرغ سحر1 ،40، آموزش سه تار نیما فریدونی،شهریور94


۳۴ مرغ سحر مرتضی نی‌داوود تار و ترانه نیما فریدونی سه‌تار.mp4

۳۴ مرغ سحر مرتضی نی‌داوود تار و ترانه نیما فریدونی سه‌تار.mp4


23 – Morghe Sahar-Morteza Neydavud.mp3


45-Tasnife Morghe Sahar Morteza Ney Davud.mp3


30-Mahur-Morghe Sahar-Nima Fereidooni.mp3


33-Mahur-Morghe Sahar2-Nima Fereidooni.mp3

«مرغ سحر» نام تصنیف مشهوری از ساخته‌های مرتضی نی‌داوود در دستگاه ماهور و شعر ملک‌الشعرای بهار است. نخستین بار این تصنیف را جلال تاج اصفهانی خواند و بعد با صدای ملوک ضرابی و قمرالملوک وزیری به روی صفحه گرامافون آمد و پس از آن با صدای بسیاری از خوانندگان ایرانی اجرا شد. تصنیف «مرغ سحر» به لحاظ داشتن مضمونی سیاسی- اجتماعی و زبان حال ملت بودن و نیز ارزش‌های موسیقایی و ادبی یکی از ماندگارترین تصنیف‌های موسیقی معاصر ایران به‌شمار می‌رود. تصنیف مرغ سحر را می‌توان سرود شکست آرمان‌ها و شعارهای انقلاب مشروطه دانست.
در هفتم تیر ۱۳۰۶، روزنامه ناهید که در زمینه طنز مطالبی را منتشر می‌کرد جشنی به مناسبت آغاز هفتمین سال انتشار خود بر پا کرد و «تصنیف در ماهور» به عنوان «اثر طبع یکی از استادان سخن» در آن جشن احتمالاً توسط ایران‌الدوله هلن اجرا شد که متن آن را پیوست اولین شماره سال هفتم کردند. محل اجرا هم «باغ آقای سهم الدوله» بود. این تصنیف، بعدها «مرغ سحر» یا «ناله مرغ سحر» نام گرفت و سُراینده آن نیز از پرده ابهام خارج شد و آن را معرفی کردند که ملک‌الشعرای بهار بود. سپس این تصنیف با صدای ملوک ضرابی و بعد با صدای قمرالملوک وزیری اجرا شد که با استقبال مواجه شد. آهنگ این اثر، در دستگاه ماهور، از مرتضی نی‌داوود است.
نخستین ضبط این اثر بر روی صفحه‌های پولیفون، در پاییز سال ۱۳۰۶ خورشیدی، با صدای ملوک ضرابی کاشانی و تار مرتضی نی‌داوود انجام شد.
با این که مرغ سحر در سال‌های اولیه به قدرت رسیدن رضا شاه پهلوی و در اعتراض به وی روی صفحه ضبط و منتشر شده اما تا چندین دهه، چندان صدایی از آن به گوش نمی‌رسید تا اینکه در سال‌های دهه پنجاه خورشیدی با آغاز فصل تازه ترانه اعتراضی، مرغ سحر بار دیگر جان گرفت.
بیشتر اجراهای مختلف مرغ سحر در چهار دهه گذشته به آنچه مرتضی نی داوود ساخت وفادار مانده و کمابیش همگان به همان شیوه ملوک ضرابی این ترانه را اجرا کرده‌اند. از اجرای هنگامه اخوان همراه با تار محمدرضا لطفی در برنامه گلهای تازه رادیو ایران به‌عنوان نزدیکترین اجرا به شیوه قمر یاد می‌شود. برخی آهنگسازان هم این ترانه را در همان ساختار سنتی اما به شیوه‌ای مدرن‌تر تنظیم کرده‌اند که شاید موفق ترینشان فرامرز پایور باشد. پایور مرغ سحر را با سازبندی (ارکستراسیون) منحصر به فرد خود و به شکل چپ کوک (ماهور فا) برای صدای نادر گلچین تنظیم کرد که در برنامه گلهای تازه از رادیو ایران پخش شد و از اجراهای موفق این ترانه شد. تنظیم دیگری هم (احتمالاً توسط جهانبخش پازوکی) انجام گرفت که در آن شیوه هم‌آوایی (هارمونی دو صدایی) به کار رفته و با صدای هوشمند عقیلی ضبط شده‌است.
پیش از انقلاب، با جایگزینی شعر دیگری به جای شعر محمدتقی بهار اجرایی دوصدایی با صدای عبدالوهاب شهیدی و پوران و تنظیم جواد معروفی منتشر شد که توفیق چندانی پیدا نکرد.
گروه کیوسک و محسن نامجو هم در سال ۱۳۸۹ اجرایی چندصدایی از مرغ سحر را ارائه دادند که ضرب‌آهنگ ترانه در آن تغییر یافت و بم‌ترین گام برای آن انتخاب شد (ماهور لا). این اجرا با اینکه از لحاظ سازبندی و چندصدایی بودن متفاوت بود ولی همچنان در چارچوب سنتی باقی ماند. یکی از متفاوت‌ترین اجرای مرغ سحر را سال‌ها پیش فرهاد مهراد عرضه کرد. وی با همراهی گیتار، این ترانه را با شیوه و بیانی جدید و متفاوت اجرا کرد.
محمدرضا شجریان در بسیاری از کنسرت‌های خود مرغ سحر را اجرا کرده‌است که یکی از محبوب‌ترین اجراهای این تصنیف تاریخی است. شجریان به خواست مردم این تصنیف را در اغلب کنسرت‌های خود اجرا می‌کند. او تا کنون در کنسرت‌های رسمی خود بند دوم این شعر را اجرا نکرده‌است.
محبوبیت این تصنیف تا به حدی است که خوانندگان موسیقی پاپ نیز آن را اجرا کرده‌اند، از جمله گوگوش در سال ۱۳۹۳ در کنسرتش در ومبلی لندن ترانه مرغ سحر را با تنظیم بابک امینی در سبک پاپ بازخوانی کرد.[۷] ماندگاری مرغ سحر را باید در مضمون اجتماعی-سیاسی آن جستجو کرد که در هر دوره‌ای در ایران به گونه‌ای مصداق پیدا می‌کند.
زمان سرودن تصنیف
اعلان اولین اجرای مرغ سحر
این تصنیف در کوران حوادث پس از سقوط سلسله قاجار و روی کار آمدن پهلوی سروده شده‌است. اسماعیل نواب صفا، ترانه‌سرا، نالهٔ مرغ سحر ملک‌الشعرا را مربوط به «حوادث دوران محمدعلی‌شاه و به توپ بستن مجلس شورای ملی و بلاتکلیفی مملکت در لحظاتی بسیار حساس» انگاشته‌است. وی با اشاره به روایتی از زبان موسی نی داود، می‌افزاید: «درغیر این‌صورت، رضاشاه پس از شنیدن این شعر و آهنگ، مجریان آن را مورد محبت قرار نمی‌داد». هرچند رضاشاه به بازماندگان خودکامگی محمدعلی‌شاهی محبت داشت. وانگهی، از زبان یکی از دو برادر سازنده آهنگ مرغ سحر، می‌گوید: «…در واقع ترانه‌ایست که استاد بهار برای مخالفت با رضاشاه سروده‌است» که این سخن با آن سخن متضاد است.
مرغ سحر جایگاهی ویژه در تاریخ موسیقی ایران دارد و یادآور یکی از مقاطع مهم تاریخ معاصر ایران است، و این زمانی است که با تلاقی هنر و سیاست مقدمات تولد ترانه اعتراضی شکل می‌گیرد. مرغ سحر در واقع بازتاب صدای روشنفکرانی بود که سرشار از ناامیدی بودند، و حکایت از روزگاری می‌کرد که ایران از هرج و مرج یه سمت استبداد می‌رفت و صداهای آزادیخواهانه در آن خفه شود. کامیار عابدی، پژوهشگر ادبیات معاصر معتقد است که مرغ سحر، ترانه شکست آرمانها و شعارهای انقلاب مشروطه و متأثر از شعارهای پیروان مرام اشتراکی در فضای برخاسته پس از انقلاب کمونیستی اکتبر ۱۹۱۷ در روسیه است.
به هر حال دربارهٔ زمان سرودن این ترانه باید گفت که بهار در آن ایام به نثر و نظم سخن‌هایی دربارهٔ دوره مشروطه‌خواهی گفته و از سروده‌های آزادی‌خواهانه خود یاد کرده‌است. البته در آن‌ها هیچ اشاره‌ای به ترانهٔ مرغ سحر دیده نمی‌شود. وانگهی، در سال ۱۳۰۶ که این ترانه نخستین بار اجرا شد، نام سُراینده‌اش را پنهان داشتند. کسانی هم سُرایش آن را به دورهٔ زندان یا پس از زندان و تبعید بهار منسوب کرده‌اند که به‌کلی نادرست است و در آن هنگام، شاعر ـ اگر چه مغضوب دستگاه بود ـ هنوز نمایندگی مجلس را بر عهده داشت.
مرغ سحر با نقطه عطف مهمی در تحول فرهنگ معاصر ایرانی نیز همراه بود. در اجرای عمومی این ترانه، قمرالملوک وزیری بی‌حجاب روی صحنه رفت و آواز خواند. با وجود آنکه نظمیه تهران برای کنسرت مجوز صادر کرده بود اما قمر را به محض خروج از گراند هتل، محل اجرای کنسرت، دستگیر و به کلانتری بردند و از او تعهد کتبی گرفتند که دیگر کنسرت ندهد و بی‌حجاب به جایی نرود.
متن شعر
متن ترانهٔ ملک‌الشعراء بهار که در تصنیف خوانده می‌شود، این است:
مرغ سحر ناله سر کن داغ مرا تازه‌تر کن
ز آهِ شرربار این قفس را بَرشِکَن و زیر و زِبَر کن
بلبلِ پَربسته ز کنجِ قفس درآ نغمهٔ آزادیِ نوع بشر سَرا
وَز نفسی عرصهٔ این خاک توده[الف] را پرشرر کن، پر شرر کن
ظلم ظالم، جور صیاد آشیانم داده بر باد
ای خدا، ای فلک، ای طبیعت شام تاریک ما را سحر کن[ب]
نوبهار است، گل به‌بار است ابر چشمم ژاله‌بار است
این قفس، چون دلم، تنگ و تار است
شعله فکن در قفس ای آهِ آتشین دستِ طبیعت گُلِ عمر مرا مچین
جانبِ عاشق نِگَه ای تازه گل از این بیشتر کن، بیشتر کن، بیشتر کن
مرغ بی‌دل، شرح هجران مختصر، مختصر کن
عمر حقیقت به‌سر شد عهد و وفا بی‌اثر شد
نالهٔ عاشق، ناز معشوق هر دو دروغ و بی‌ثمر شد
راستی و مهر و محبت فسانه شد قول و شرافت همگی از میانه شد
از پی دزدی، وطن و دین بهانه شد دیده تر شد! دیده تر شد!
جور مالک، ظلم ارباب زارع از غم گشته بی‌تاب
ساغر اغنیا پُر میِ ناب جام ما پُر ز خون جگر شد
ای دل تنگ ناله سر کن از قوی دستان حذر کن
از مساوات صرف نظر کن
ساقی گل‌چهره بده آب آتشین پردهٔ دلکش بزن ای یار دلنشین
ناله برآر از قفس ای بلبل حزین
کز غم تو، سینهٔ من پُرشرر شد، پُرشرر شد
ساختار تصنیف
تصنیف، لحنی انقلابی دارد و بیان آن، هم‌چون اغلب اشعار بهار ساده و غنی است.
شعر تصنیف مرغ سحر مانند بسیاری از تصنیف‌های آن زمان دارای دو بند است. بند اول بیشتر شاعرانه است در حالی‌که بند دوم دارای اشارات و مضمون صریح سیاسی و اجتماعی است. بند دوم به جز در اجراهای آوازی بسیار قدیمی در دوران جدید به صورت آواز یا دکلمه استفاده نشده‌است. ملک‌الشعرا در بند اول دربارهٔ تلخی‌های اجتماعی با زبانی تمثیلی سخن می‌گوید و در واقع شنونده را برای شنیدن خبر نهایی آماده می‌کند و در بند دوم مجموعه‌ای از اخبار و اطلاعات تلخ چون تمام شدن عمر حقیقت و عهد و وفا را به مخاطب منتقل می‌کند.
شعر مرغ سحر، گفتگویی میان شاعر و مرغی در قفس است که هر دو مأیوس و ناامیدند. شاعر از بلبل پربسته می‌خواهد از کنج قفس بیرون آید و نغمه بسراید اما مرغ محبوس به‌جای نغمه آزادی، آه و ناله سر می‌دهد تا آنجا که شاعر به‌تنگ می‌آید و از او می‌خواهد که بس کند.
شعر و آهنگ، در مرغ سحر با دقتی هنرمندانه به هم پیوند خورده و دوشادوش یکدیگر حرکت می‌کنند. زبان کمابیش روشنفکرانه بهار به واسطه موسیقی روان نی‌داوود، حتی برای مردم عادی دلپذیر و دریافتنی شده‌است. مرتضی نی‌داوود در خصوص این هماهنگی طی مصاحبه‌ای عنوان کرد که شاید بیش از ۲۰ مرتبه بنده برای مرحوم ملک الشعرای بهار آهنگ را نواختم و این آهنگ را ایشان حفظ کرده که بتواند در قالب این آهنگ چه شعری بگوید.
خوانندگان تصنیف
قمرالملوک وزیری
ملوک ضرابی
ایران‌الدوله هلن
جلال‌ تاج اصفهانی
محمدرضا شجریان
شکیلا
سیما بینا
نادر گلچین
هنگامه اخوان
همایون شجریان
فاضل جمشیدی
سالار عقیلی
محمد گلریز[نیازمند منبع]
فرهاد مهراد
محسن نامجو
هوشمند عقیلی
گوگوش
سعید مدرس
رضا صادقی
یادداشت
در برخی اجراها از جمله اجرای هنگامه اخوان این بخش «خاک تیره» خوانده شده‌است.
یزدان بخش قهرمان از قول ملک‌الشعرا بهار می‌گفت: تصنیف مرغ سحر را ساخته بودم و در آن قسمت از آهنگ که می‌گویم «شام تاریک ما را سحر کن»، ابتدا گفته بودم: «شام من، شام من را سحر کن». یک شب شنیدم رهگذری به شام من شام من می‌گوید «شام تاریک من را سحر کن» و من دیدم چه کلمهٔ مناسبی را همین مرد رهگذر که میزان سوادش هم معلوم نیست انتخاب کرده؛ در حالی که من توجه نداشته‌ام و شعر را، به همین شکل اصلاح کردم
منابع
مرضیه جعفری. «مرغ سحر». وبگاه انسان‌شناسی و فرهنگ. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۵.
کامیار عابدی (مرداد ۱۳۹۰). «در انتظارِ سحر (تحلیلی از ترانه مرغ سحر ملک‌الشّعرا بهار)». مهرنامه شماره ۱۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ اوت ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱ مهر ۱۳۹۴.
«در باره ی ترانه ی مرغ سحر». ملک الشعرا بهار سایت رسمی. ۱۹۲۱-۰۴-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۱۳.‏
پروین، ناصرالدین
«آیا صفحهٔ «مرغ سحر» با صدای قمرالملوک وزیری وجود دارد؟». وبگاه صفحه سنگی. ۲۶ ژانویه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۵.
مهرداد فرهمند. «گوگوش و مرغ سحر». وب‌سایت بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۱۹ اکتبر ۲۰۱۵.
«حرفی برای گفتن (٣): مرغ سحر». بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۵.
«از «مرغ سحر» نی داود تا «مرغ سحر» معروفی». اخبار روز. ٣۰ آوریل ۲۰۱٣. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۵.
کامیار عابدی (مهر ۱۳۹۰)، در انتظار سحر مهرنامه، شماره ۱۴
ناصرالدین پروین (مهر و آبان ۱۳۸۵). «ترانه مرغ سحر». مجله بخارا شماره ۵۵. پارامتر |پیوند= ناموجود یا خالی (کمک); پارامتر |تاریخ بازیابی= نیاز به وارد کردن |پیوند= دارد (کمک)
بهار (ملک‌الشعرا)، محمدتقی (خرداد ۱۳۲۹). «مرغ سحر (تصنیف)». مجلهٔ یغما شمارهٔ ۲۵. دریافت‌شده در ۳۱ شهریور ۱۳۹۴.
«گنجور» ملک‌الشعرای بهار» گزیده اشعار» تصنیف مرغ سحر». دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۲-۱۶.
«مرغ سحر ناله سر کن / نگاهی به شعر و زندگی ملک الشعرای بهار». ماهنامه پرسمان، شماره ۴۳. فروردین ۱۳۸۵. دریافت‌شده در ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۵.
«سراینده تصنیف «مرغ سحر» کیست؟». خبرگزاری کتاب ایران. ۱۶ آبان ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۳۱ شهریور ۱۳۹۴.
«مرغ سحر موسیقی ایران». وبگاه انجمن کلیمیان تهران. دریافت‌شده در ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۵.
حسینی دهکردی, مرتضی; لولویی, پروین. “MORḠ-ESA ḤAR”. ایرانیکا.
دیوان اشعار ملک‌الشعرای بهار. پارامتر |تاریخ بازیابی= نیاز به وارد کردن |پیوند= دارد (کمک)
ناصرالدین پروین (مهر و آبان ۱۳۸۵). «ترانه مرغ سحر». مجله بخارا شماره ۵۵. پارامتر |پیوند= ناموجود یا خالی (کمک); پارامتر |تاریخ بازیابی= نیاز به وارد کردن |پیوند= دارد (کمک)