کتاب مجموعه تصانیف علیاکبر شیدا صالح آسترکی انتشارات عارف
فهرست
تصنیف در دستگاه شور
هرچه کنی بکن مکن شور
تصانیف به آواز ابوعطا
الا ساقیا
ای که به پیش قامتت ابوعطا
آواز افشاری دوش دوش افشاری
آواز دشتی
بروید ای حریفان دشتی
کسانی که دستگاه ۴ از بس به تار زلفت چهارگاه
تصنیف دستگاه همایون
آنکه هلاک من همی همایون
زلف و خالت دانه و دام دل است
عقرب زلف کجت همایون
تصانیف آواز اصفهان
آب حیات من است اصفهان از همه عشق اصفهان
امشب شب مهتاب اصفهان
ماه غلام رخ زیبای توست اصفهان
باشد از لعل تو اصفهان
تا تاب و توانم هست اصفهان
جانم جانم دستگاه نوا
تصانیف دستگاه ماهور
زدست یارم ندانم چه کنم ما مو
صورتگر نقاش چین
عشق تو آتش جانا ماه بود
نرگس مست ماهور
وعده کردی ما هور
تصانیف در دستگاه سه گاه
از غم عشقت دل شیدا شکست
از بس که تار زلفت صدا
گفتم که طاووس مگر
مکن ای دوست
مولود نبی سه گاه
نت جور فلک علینقی وزیری
خواننده: بانو روحانگیز و علینقی وزیری
ترانهسرا: حسین گلگلاب
ارکستر مدرسه موسیقی علینقی وزیری
از جور فلک مرا دلی خرم نباشد
واژگون گردی جهان
هر جا نگری هرگز دلی بی غم نباشد
از گیر و دار زمان
هر سر که در آن شور عشقی باشد نهفته
چون لعل پر بهایی
پیوسته بود چون من گرفتار و آشفته
پریشان از جدایی
این باده ناب گلگون
از دل برد غصه بیرون
ای دور ناساز ایام
از من تهی مکن این جام
اگر از می ناب اندوه دهر نرفت از این سر
بر آسیب جهان نخواهی یافت علاج دیگر
اگر با دست خود جامی دهی به مستمندان
غم از دل برود چهره شود شادان و خندان
نت پاینده ایران مهدی مفتاح سیمین بهبهانی مرضیه
این نت در دستگاه چهارگاه مایه میبمل تهیه شدهاست.
آوانگاری احمد جباریان
پاینده ایران
دستگاه: چهارگاه
شاعر: سيمين بهبهاني
آهنگساز: مهدي مفتاح
تنظيم: جواد معروفي
شعر متن: ملک الشعراي بهار
هر که را مهر وطن در سر نباشد کافر است
معني حب الوطن، فرموده ي پيغمبر است
هرکه بهر پاسِ عِرض و مال و مسکن داد جان
چون شهيدان از ميِ فخرش لبالب ساغر است
از خدا وز شاه وز ميهن دمي غافل مباش
زان که بي اين هر سه، مردم از بهائم کمتر است
قلب خود از ياد شاهنشه مکن هرگز تهي
خاصه در ميدان که شاهنشاه قلب لشگر است
از تو بي آيين و بي سلطان نيايد هيچ کار
زان که آيين، روح و کشور، پيکر و سلطان، سر است
موبدِ والاگُهَر داني به فرزندان چه گفت؟
گفت حکم پادشاهان همچو حکم داور است
عيش کن گر دادت ايزد، پادشاهي دادگر
پادشا چون دادگر شد روز عيش کشور است
دوباره غوغا به پا كند شور نغمه ي نكيسا
دوباره تا آسِمان رود بانگ شادِماني ما
دوباره پُر شد سينه ها
ز پاكي آينيه ها
به هر طرف اهل دلي نظر گشايد
شكوه ايرانِ كهن به خاطر آيد
گر به زبان ها اكنون نامي از ايران آيد
بار دگر در خاطر، ياد دِليران آيد
مهرِ فروزانِ آزادي، سر زده اين سامان
بوده نگهبان آزادي، پاكي اين دامان
تاريخ ايران را نام دِليران را
هر پير و هر برنا از بر دارد
فرمان آبادي منشور آزادي
شاهان ايران را در ياد آرد
فداي چَشم تو ساقيا
چو گشته دوران به كام ما
تو هم بيا دورِ باده را به نام ما كن
كنون كه گل كرده آرزو
شراب پيروزي از سبو
به ياد جمشيد و جام او به جام ما كن
گر به زبان ها اكنون نامي از ايران آيد
بار دگر در خاطر، ياد دِليران آيد
سند افتخار من
شده نام تو اي ميهن
به فلك تا مهر و مه باشد تابنده
همه كس گويد با من ايران پاينده
نت آهنگ شازده خانوم از ستار
این نت در می مینور و دو مینور تهیه شدهاست.
شازده خانم
ترانهسرا: محمد صالح علا
سال: ۱۳۵۵
آلبوم شازده خانوم
آهنگساز : منوچهر چشم آذر
متن آهنگ شازده خانوم
دوتا دستام مرکبى
تموم شعرام خط خطى
پیش شما شازده خانوم
منم حقیر پا پتى
غرورو وردار و ببر
دلم مى گه دلم مى گه
غلامى رو به جون بخر
دلم مى گه دلم مى گه
شازده خانوم قابل باشم
باید بگم به شعر من
خوش آمدى خوش آمدى خوش آمدى
شازده خانوم چه پاکى و چه بیریا
به منزل خود آمدى خود آمدى خود آمدى
عجب عجب چه رند و چه بلا شده دل پدر سوخته ام
باور کنید از شوقتون اشکى شده چشم به در دوخته ام
شازده خانوم قابل باشم
باید بگم به شعر من
خوش آمدى خوش آمدى خوش آمدى
شازده خانوم چه پاکى و چه بیریا
به منزل خود آمدى خود آمدى خود آمدى
فرصت بدین عاشقى رو خدمتتون عرض مى کنم
واسه فرار از دلم دو پا دارم دو پا دیگه قرض مى کنم
شازده خانوم قابل باشم
باید بگم به شعر من
خوش آمدى خوش آمدى خوش آمدى
شازده خانوم چه پاکى و چه بیریا
به منزل خود آمدى خود آمدى خود آمدى
فرصت بدین عاشقى رو خدمتتون عرض مى کنم
واسه فرار از دلم دو پا دارم دو پا دیگه قرض مى کنم
شازده خانوم قابل باشم
باید بگم به شعر من
خوش آمدى خوش آمدى خوش آمدى
شازده خانوم چه پاکى و چه بیریا
به منزل خود آمدى خود آمدى خود آمدى
نت واسونک محلی فارس همایون میکرن
این نت در دستگاه همایون مایه میکرن و در دستگاه همایون تعدیلشده فا و سیبمل تهیه شدهاست.
واسونک
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد
واسونک (Vassunak) ترانهٔ فولکلور (مردمی) است و به معنای واستانیدن دختر از خانواده دختر هست و شامل شادی و غم است. بیشتر در استان فارس به خصوص در میان عشایر در مجالس عروسی و سرور و شادمانی خوانده میشود. این ترانهها اکثراً تک بیت و با ریتم شش هشت باز در مایه شوشتری خوانده میشوند.واسونکهای ایل باصری معروفیت خاصی در استان فارس داشته و غالباً مورد استفادهٔ سایر افراد نیز قرار میگیرد.
خواندن این ترانهها بیشتر به عهده زنهاست که همراه با خواندن واسونک کِل میزنند. زن خواننده را معمولاً زنی که دایره میزند، همراهی میکند.[۱]
واسونکها ترانههای از دل و جان بر آمدهای هستند که عنوان ” پیوند زناشویی ” را با خود از این سو به آن سو میبرند.
موضوعها
در این ترانهها همچون ترانههای محلی از عشقها، آرزوها و خواستههای دیگر انسانی صحبت میشود. سرایندگان گمنام این نوع ترانهها زیاد دربند ردیف و قافیه نیستند و همین اندازه که در ترانهای خواست خود را بیان کرده باشند راضی هستند.
دیگر نقاط استان فارس
در بعضی از نقاط فارس به واسونک سرود یا سوری suri هم می گویند. معمولاً قبل از عروسی مراسم دیگری هم هست که در آن از همین واسونکها میخوانند.
مراسم عروسی
واسونک از گاه خواستگاری تا هنگامی که عروس پای به خانهٔ شوی میگذارد توسط زنان خوانده میشود، گاه یک زن میخواند و گروه دم میگیرد و دست زنان ” کف زدن ” و کِل زنان، اوج شادی شادکامی را نشان میدهند. به علت ماهیت فولکلور آن شاعر مشخص نیست و همچنین اشعار متعددی موجود هست.
رختبران
نمونهای از واسونک برای مراسم رختبران برای عروس
شازده دوماد رفته شیراز برای توپِ یراق عمو جونی حُرمَتِش کُن تا دَمِ شاه چراغ
حنابندان
نمونهای از واسکونک زمان حنابستن دست و پای عروس
عروس حنا می بَندِه، چهار دستُ و پاش می بَندِه اگر حَنا نباشه، دِل به خدا می بَندِه
ای حنا بند ای حنابند این حنا رو خوب ببند داغ فرزندت نبینی پر گل و زیبا ببند
حمام دامادی
این ترانهها را یاران داماد وقتی که برای بردن عروس به خانه عروس میروند میخوانند
اِی حمومی اِی حمومی آبِ حموم تازه کن شازدِ ه دومادُ و میاریم شَربَتِش آماد ه کن
یک نفر توی حمومُ و صَد نَفَر دورِ حموم لالهها روشن بِدارید، دَر بیاد سروِرُوون
حمام عروس
خانواده عروس در همزمان با مزاسم حمام عروس واسونکهایی میخوانند
اسب اومد توی کوچه خانُم عروس شد سوار ننهٔ عروس گریه می کِرد مث بارونِ بهار
واسونک بواناتی
کوچه پیچه؟ بله
عروس کوچیکه؟ بله
دس به زلفاش نزنین مرواری پیچه ؟ بله…….
گل وخی چادر به سر کن گل هوای رفتنه
قوم و خیشونت خبر کن وقت رخصت دادنه
شب شد و دوماد نیومد، شمع و لاله کم بسوز
از فروغ روی ماهت شب شده مانند روز
شب یک و منزل هزار و چشم فردا انتظار……
چشم عروس چون ستاره ابروهاش چون دمب ماره
رنگ گل ناریش بنازم زلف بورش در کناره
شازده دوماد توی خونه یه اناری دستشه
نه میبخشه نه می خوره واسه نموزادشه
شازده دوماد شازده دوماد اینهمه آبی نپوش
رخت آبیت رو در آر و رخت دومادی بپوش
عروس حنا می بنده ایشالو
چهار دست و پا می بنده ایشالو
اگر حنا نباشه دل به خدا می بنده
ایشالو ایشالو ایشالو….
اومدیم عقدت کنیم و نیومدیم سیلت کنیم
جون زلف اقا جونت بگو چند مهرت کنیم
چشم عروس چون ستاره ابروهاش چون دمب مار
ابروهاس چون دمب مار…ابروهاش چون دمب مار
واسونک دو طرفه
بعضی از واسونکها را نیز به صورت دو طرفه میخوانند به این صورت که بعد از اینکه خانواده داماد شعر خود را خواندند، خانواده عروس در جواب آنها شعری متناسب با مضمون شعر آنها و در جواب آنها میخوانند.
مراسم حجله بران
در زمان بستن حجله یا زمانی که عروس و داماد را به حجله میبرند نیز خواندن واسونک مرسوم است؛ از این گروه میتوان به واسونکهای زیر اشاره کرد:
کوچه تَنگِه بله، عروس قَشَنگِه بله دست به زلفاش نَزنین مُرواری بَندِه بله
مراسم عقد یا عروسی
این نوع واسونکها بیشتر در هنگام مراسم عقد یا عروسی توسط خانوادههای طرفین برای ابراز شادی و خوشحالیشان اجرا میشود.برای نمونه:
ای خدای بالای سری، بالای سری نگذار بمیرم دست کنم بِرنو کوتاه، بِرنو کوتاه، دستُم بگیرم
بِرنو بِرنو بِرنو، حرکت اول باز از نو
جستارهای وابسته
شیراز
باصری
بواناتی
منابع
«واسونک». بایگانیشده از اصلی در 23 سپتامبر 2012. دریافتشده در ۱۹-۵-۲۰۱۲. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازبینی= را بررسی کنید (کمک)