هر که شد محرم دل غلامحسین بنان مهدی خالدی شور سل نیما فریدونی تار
هر که شد محرم دل غلامحسین بنان مهدی خالدی شور سل نیما فریدونی تار
گلهای جاویدان ۹۳
نوازندگان: ناشناخته (ضرب / تنبک) ; مهدی خالدی (ویولن) ترانه سرا: حافظ شیرازی خواننده ترانه: بنان، غلامحسین
تصنیف:غلامحسین بنان
هر كه شد محرم دل در حَرَم یار بماند
اگر از پرده برون شد دل من عیب مكن
صوفیان واسِتَدَند در گرو می همه رَخت
خرقه پوشان همگی مست گذشتند و گذشت
داشتم دَلقی و صد عیب مرا می پوشید
جز دلِ من كو ز ازل تا به ابد عاشق رفت
وانكه این كار ندانست در انكار بماند
شُكر ایزد كه نه در پردۀ پندار بماند
دَلقِ ما بود كه در خانۀ خَمّار بماند
قصه ماست كه در هر سَرِ بازار بماند
خرقۀ رَهن ِمِی و مطرب شد و زُنـّار بماند
جاودان كس نشنیدم كه در این كار بماند
حافظ:غزل
ساقی فرخ‌رخ ضربی شور سل غلامحسین بنان نیما فریدونی تار
ساقی فرخ‌رخ ضربی شور سل غلامحسین بنان نیما فریدونی تار
ترانه‌سرا: مولوی
با هم‌نوازی سنتور رضا ورزنده در برنامه گلهای جاویدان شماره ۱۴۵ اجرا شده‌است.
ساقی فرخ رخ من جام چو گلنار بده
بهر من ار می‌ندهی بهر دل یار بده
ساقی دلدار توی چاره بیمار توی
شربت شادی و شفا زود به بیمار بده
باده در آن جام فکن گردن اندیشه بزن
هین دل ما را مشکن ای دل و دلدار بده
باز کن آن میکده را ترک کن این عربده را
عاشق تشنه زده را از خم خمار بده
جان بهار و چمنی رونق سرو و سمنی
هین که بهانه نکنی ای بت عیار بده
پای چو در حیله نهی وز کف مستان بجهی
دشمن ما شاد شود کوری اغیار بده
غم مده و آه مده جز به طرب راه مده
آه ز بیراه بود ره بگشا بار بده
ما همه مخمور لقا تشنه سغراق بقا
بهر گرو پیش سقا خرقه و دستار بده
تشنه دیرینه منم گرم دل و سینه منم
جام و قدح را بشکن بی‌حد و بسیار بده
خود مه و مهتاب توی ماهی این آب منم
ماه به ماهی نرسد پس ز مه ادرار بده
بنت الشلبیه
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
البنت الشلبية / عيونا لوزية
حبك من قلبي يا قلبي / إنتي عينيا
ترجمه:
دختر شلبیه / با چشمان بادامی
از قلبم دوستت دارم ای دل من / تو چشمانم هستی
«بِنت الشَلَبیَّه» نام یک ترانه فولکلور عربی است. این ترانه توسط خوانندگان بسیاری اجرا شده که از معروف‌ترین آن‌ها اجراهایی است که فیروز خوانندهٔ لبنانی انجام داده‌است.
نام
نام این ترانه (دختر شلبیه) ممکن است به ناحیه سیلوس در جنوب کشور پرتغال اشاره کند که در عربی «شلب» نامیده می‌شود.[۱] این فرضیه، ریشهٔ ترانه را به موسیقی اندلس مرتبط می‌کند.
اصطلاح «بنت الشلبیه» به طور عام برای دختران و زنان زیباروی فلسطین و اورشلیم نیز به کار می‌رود. همچنین به غیر از اندلس و فلسطین، برخی ریشهٔ این ترانه را در موسیقی عراق، لبنان یا ترکیه نیز دانسته‌اند.[۲][۳]
اجراها
در موسیقی عربی
نسخه‌ای از این ترانه که فیروز در دههٔ ۱۹۵۰ میلادی اجرا کرد، در موسیقی عربی مشهور است. این اجرا در مقام نهاوند است.[۴][۵]
از دیگر اجراهای این ترانهٔ عربی می‌توان به اجرای آن توسط گوگوش اشاره کرد که در فروردین سال ۱۳۵۵ در بغداد صورت گرفت.[۶]
در موسیقی ایرانی
ترانهٔ «شانه» بر اساس ملودی بنت الشلبیهٔ فیروز ساخته شده‌است. شاعر این ترانهٔ فارسی، ناصر رستگارنژاد است و این قطعه ابتدا توسط پوران اجرا و در آلبوم اشکم دونه دونه منتشر شد (در این نسخه، عباس شاپوری آهنگساز و تنظیم‌کننده و انوشیروان روحانی نوازندهٔ پیانو بودند) اما بعداً به صورت دوصدایی با ویگن نیز اجرا و منتشر شد.[۷][۸] شانه بعداً توسط خوانندگان بسیاری بازخوانی شد که یکی از اولین آن‌ها در فیلم بیم و امید ساختهٔ گرجی عبادیا بود که در آن گوگوش که در آن زمان بازیگری ۹ ساله بود ترانهٔ شانه را اجرا کرده‌است.[۹]
پانویس
سلیمان، البنت الشربیة.
سلیمان، البنت الشربیة.
مقدم، شانه بر گیسوان دختر چشم‌بادامی، ۳:۲۵ تا ۴:۱۵.
Bint El Shalabiya.
مقدم، شانه بر گیسوان دختر چشم‌بادامی، ۶:۰۰ تا ۶:۱۰.
مقدم، شانه بر گیسوان دختر چشم‌بادامی، ۱۷:۰۰ تا ۲۰:۰۰.
مقدم، شانه بر گیسوان دختر چشم‌بادامی، ۹:۰۰ تا ۱۱:۱۵.
مقدم، شانه بر گیسوان دختر چشم‌بادامی، ۱۲:۳۰ تا ۱۳:۴۵.
مقدم، شانه بر گیسوان دختر چشم‌بادامی، ۱۴:۰۰ تا ۱۴:۱۵.
منابع
سلیمان، ولید (۲۰ دسامبر ۲۰۱۷). «البنت الشلبية .. والقدس خير مقام». الرأی. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۵ اکتبر ۲۰۱۹.
مقدم، پیام (۱۱ نوامبر ۲۰۱۸). «شانه بر گیسوان دختر چشم‌بادامی». پادکست مترونوم. قسمت اول. دریافت‌شده در ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۹.
نت دلشکن اکبر محسنی دشتی غلامحسین بنان
این نت در آواز دشتی لا تهیه شده‌است.
دلشکن
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
«تصنیف دلشکن (یار بیگانه نواز)»
ترانه اکبر محسنی
ژانر موسیقی سنتی ایرانی
آهنگساز(ها) اکبر محسنی
ترانه‌سرا(ها) بیژن ترقی
این اثر با صدای خوانندگانی چون غلامحسین بنان اجرا شده‌است.
«دلشکن»، که با نام «یار بیگانه‌نواز» نیز شناخته می‌شود، نام یک تصنیف مشهور ایرانی در دستگاه شور آواز دشتی اثر اکبر محسنی با شعری از بیژن ترقی است[۱][۲][۳] که اولین بار توسط غلامحسین بنان خوانده شده‌است.[نیازمند منبع] این اثر توسط چندین خواننده بازخوانی شده‌است، از جمله اجرا با تنظیم پرویز مشکاتیان و آواز علی رستمیان و اجرای گروه عارف در آلبوم کنج صبوری یا اجرا با همان تنظیم با آواز ایرج بسطامی و سه‌تار بهداد بابایی در آلبوم بداهه‌خوانی و بداهه‌نوازی. همچنین با صدای عبدالحسین مختاباد در آلبوم بهشت من با تنظیم سامان احتشامی و همچنین، پویا سرایی نیز این اثر را خوانده و با سنتور همراهی کرده‌است.[نیازمند منبع] روشن نعمتی‌نیا نیز این اثر را به شیوه‌ای متفاوت و با تنظیم آرین بهاری، بازخوانی و اجرا کرده است.
متن تصنیف
به که گویم، چه بگویم؟
که چه کرده، غم تو به ما
همه سوزم، همه دردم، به خدا، به خدا، به خدا
یار بیگانه نوازم شرح عشق جان گدازم
قصه‌ای از سوز وسازم باتو می‌گویم امشب
تا که چشم جان گشودم شمع پنهان وجودم
شعله زد در تار و پودم آه جانسوزم برلب
تو ندانی که چه کردی به من و دل من به خدا
چه غمت از من بی دل تو کجا من خسته کجا
رهگذار بی نصیبی، بی قراری بی شکیبی، تا سحر گه ناله سر کرده
نیمه شب‌ها در سیاهی، بی نصیبی بی‌پناهی، از سر کویی گذر کرده
ای بهشت موعودم آن سیاهی من بودم
بی خبر ای سرور من می‌گذشتی از بر من
نه اشک چشمم را بدیدی نه ناله قلبم شنیدی
چو بخت من رفتی؛ مه من
چو آهوی صحرا رمیدی، ز سوی من دامن کشیدی
تو دل شکن رفتی
اجرای این اثر
این تصنیف توسط خوانندگان بسیاری اجرا شده. برخی از این اجراها:
باصدای غلامحسین بنان (اولین اجرا)
باصدای علی رستمیان (تنظیم استاد پرویز مشکاتیان، اجرای گروه عارف، آلبوم کنج صبوری)
باصدای ایرج بسطامی (بر اساس همان تنظیم مشکاتیان، با سه تار نوازی بهداد بابایی، آلبوم بداهه خوانی و بداهه نوازی)
با صدای عبدالحسین مختاباد با تنظیم سامان احتشامی در آلبوم بهشت من در سال 1384
با صدا و سنتور پویا سرایی، کلیپ تصویری، تولید: مؤسسه نهاله رودکی[۴]
با صدای روشن نعمتی‌نیا (تنظیم: آرین بهاری، تولید و پخش: موسسه Solo Production)
مقالات وابسته
اکبر محسنی
بیژن ترقی
غلامحسین بنان
منابع
مطابق با جلد آلبوم‌هایی که در آن‌ها بازخوانی شده (توضیحات جلد دربارهٔ آهنگساز و ترانه‌سرا)
«یار بیگانه‌نواز؛ ایرج بسطامی». تابناک. ۰۷ شهریور ۱۳۹۷. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
«دلشکن». ایران‌صدا.
«تصنیف دلشکن». موسیقی ما. مرداد ۱۳۹۴.
