توضیحات
نت ساری گلین
نت (تبلچر) و آهنگ ساری گلین (دامن کشان) (پاییز آمد) بیات شیراز (اصفهان) نت‌نویسی نیما فریدونی
این نت در بیات شیراز یا بیات اصفهان (مینور) مایه‌های ر، دو، لا، سل، می تهیه شده است.
ساری گلین تنظیم و گیتار گلنار ریاحی مدرس آموزشگاه موسیقی فریدونی.mp4
ساری گلین تنظیم و گیتار گلنار ریاحی مدرس آموزشگاه موسیقی فریدونی.mp4
ساری گلین
دامن‌کشان، دختر کوهسار (به ارمنی: Սարի աղջիկ، ساری آغچیک)، یا عروس بور (به ترکی آذربایجانی: Sarı gəlin، ساری گلین)، یک ترانهٔ افسانه‌ای فولکلور است که به زبانهای ارمنی[۱] ترکی آذربایجانی و فارسی خوانده شده‌است. این ترانه، در میان مردم قفقاز، ایران و ترکیه، گسترده است.
نام
ساری آغچیک (Սարի աղջիկ)، نام این ترانه در زبان ارمنی، یعنی «دختر کوهسار». همچنین، وارد سیرتسی (Վարդ սիրեցի)، نام دیگر این ترانه در زبان ارمنی، یعنی «عاشق یک رز شدم».
ساری گلین (Sarı gəlin)، نام این ترانه در زبان ترکی آذربایجانی، یعنی «عروس بور» یا «عروس زرین». این نام، در فولکلور آذربایجان، کنایه از خورشید است.
ورژن فارسی این ترانه با نام‌های دامن کشان و ساقی می خواران شناخته شده‌است.
ریشه
ریشهٔ این ترانه به‌درستی مشخص نیست؛ ولی بیشتر ریشهٔ آن را ارمنی می‌دانند.
متن سروده
ساری آغچیک (ارمنی)
در ورژن‌های ارمنی و ترکی ترکیه‌ای، مادر یا مادربزرگ دختر، نفرین شده‌است. از دید برخی، شاید به این انگیزه باشد که مادر یا مادربزرگ دختر، مایهٔ این جدایی بوده‌است.
ملودی «ساری آغچیک» به معنی «دختر کوهستان» نامزد گرمی نوازنده ارمنی جیوان گاسپاریان
ارمنی
,Վարդ սիրեցի՝ փուշ դառավ
(Դլե յաման. (x3
,Գնաց, ուրիշին առավ
,Ա՜խ, մերըդ մեռնի
,սարի աղջիկ, օ՜յ, օ՜յ
,Քարի աղջիկ, օյ, օյ
,Քար սիրտ աղջիկ, օյ, օյ
,Չար սիրտ աղջիկ
. Գնաց, ուրիշին առավ
. Դլե յաման, լեյլի յար ջան
,Մինուճարիս մեղքացիր
(Դլե յաման, (x3
Թույն մի ածա թեժ վերքիս
,Ա՜խ մերըդ մեռնի
,սարի աղջիկ, օ՜յ, օ՜յ
,Քարի աղջիկ, օյ, օյ
,Քար սիրտ աղջիկ, օյ, օյ
. Չար սիրտ աղջիկ
. Թույն մի ածա թեժ վերքիս
. Դլե յաման, լեյլի յար ջան
,Եղնիկ եմ՝ նետը կրծքիս
Դըլե յաման
Տիրել ես խելք ու մտքիս
Ա՜խ մերըդ մեռնի, սարի աղջիկ, օ՜յ, օ՜յ
,Քարի աղջիկ, օյ, օյ
,Քար սիրտ աղջիկ, օյ, օյ
. Չար սիրտ աղջիկ
Տիրել ես խելք ու մտքիս
Դլե յաման, լեյլի յար ջան
برگردان فارسی
عاشق یک رز شدم، خار شد،
دل، ای امان. (۳ بار)
رفت و دیگری را برگزید،
آخ، مادرت بمیره،
تو دختر کوهستان، آی آی،
تو دختر سنگی، آی آی،
تو دختر دلسنگ، آی آی،
تو دختر بددل.
اون رفت و دیگری را گزید.
دل، ای امان. لیلی یار جان.
به تنها کودکم رحم کن.
دل، ای امان! (۳ بار)
نمک نپاش به زخم من؛
آخ، مادرت بمیره،
تو دختر کوهستان، آی آی،
تو دختر سنگی، آی آی،
تو دختر دلسنگ، آی آی،
تو دختر بددل.
نمک نپاش به زخم من…
دل، ای امان. لیلی جان، جان.
عزیزم، خنجر در دل من،
دل، ای امان. (۳ بار)
تو چیره شدی بر فکر و اندیشهٔ من؛
آخ، مادرت بمیره،
تو دختر کوهستان، آی آی،
تو دختر سنگی، آی آی،
تو دختر دلسنگ، آی آی،
تو دختر بددل.
تو چیره شدی بر فکر و اندیشهٔ من؛
دل، ای امان. لیلی جان، جان.
دامن کشان (فارسی)
دامن کشان،
ساقی می خواران،
از کنار یاران،
مست و گیسو افشان،
می‌گریزد.
در جام می،
از شرنگ دوری،
وز غم مهجوری،
چون شرابی جوشان،
می بریزد.
دارم دلی لرزان به رهش،
دیده شد نگران.
ساقی می خواران،
از کنار یاران،
مست و گیسو افشان،
می‌گریزد.
دارم چشمی گریان به رهش،
روز و شب بشمارم،
تا بیاید.
آزرده‌دل
از جفای یاری،
بی وفا دلداری،
ماه افسونکاری،
شب نخفتم.
با یادش تا
دامن از کف دادم،
شد جهان از یادم،
راز عشقش در دل
تا نهفتم.
ز چشمانش ریزد به دلم
شور عشق و امید.
دامن از کف دادم،
شد جهان از یادم،
راز عشقش در دل
تا نهفتم.
دارم چشمی گریان به رهش.
روز و شب بشمارم
تا بیاید. |}
ساری گلین (ترکی آذربایجانی)
ترکی آذربایجانی برگردان فارسی
ساچێن اوجون هؤرمه‌زله‌ر. سر موی بلند را نمی‌بافند،
گۆلۆ سولو (قونچا) درمه‌زله‌ر گل تر را نمی‌چینند،
سارێ گه‌لین عروس زرد. (موطلائی)
بو سئودا نه سئودادێر این عشق، چه عشقی است،
سه‌نی مه‌نه وئرمه‌زلر تو را به من نمی‌دهند،
نئینیم آمان، آمان چه کنم، امان امان
سارێ گه‌لین عروس زرد. (موطلائی)
بو ده‌ره‌نین اوزونو، در بلندای این دره،
چوْبان قایتار قوزونو، ای چوپان بازگردان بره را،
قایتار ماسان قوزونو، اگر برنگردانی برّه را
اولدورم اوزومو، خودم را می‌کشم،
نة اوْلا بیر گۆن گؤره‌م چه شود گر روزی من ببینم،
نازلی یاریمین اؤزؤنو روی یار نازم را،
نئیلیم آمان، آمان چه کنم، امان امان / چه کنم، امان امان
سارێ گه‌لین عروس زرد. (موطلائی)
عاشیق ائلله‌ر آیرێسێ، عاشق از ایل و طایفه خود جدا افتاده
شانا تئلله‌ر آیرێسێ، شانه هم از موها جدا افتاده
آیرێسێ بیر گۆنۆنه دؤزمه‌زدیم. تحمل یک روز جدایی‌اش را نداشتم
اوْلدۆم ایلله‌ر آیرێسێ حالا سالهاست که از او جدا مانده‌ام
نئیلیم آمان، آمان چه کنم، امان امان / چه کنم، امان امان
سارێ گه‌لین عروس زرد. (موطلائی)
خوانندگان نامدار
آواز خوانی عالیم قاسمف در باکو.
در لیست زیر، خوانندگانی که این ترانه را بازخوانیده‌اند، آورده شده‌اند.
ویگن
آندره
معزز ارسوی
قدیر رستم‌اف
آلیخان صمدوف
عالیم قاسمف
رشید بهبودوف
ماهسون
سامی یوسف
پریسا ارسلانی
محمد معتمدی
همچنین، این ترانه در آلبوم به تماشای آب‌های سپید، کار نوازنده‌های برجسته حسین علیزاده و جیوان گاسپاریان (و با خوانندگی افسانه رثایی)، بازخوانی شده بود. این آلبوم، در سال ۲۰۰۶، نامزد دریافت جایزه گرمی برای بهترین موسیقی سنتی جهان شد.
پاییز آمد در میان درختان
لانه کرده کبوتر
از تراوش باران می‌گریزد
خورشید از غم
با تمام غرورش
پشت ابر سیاهی
عاشقانه به گریه
می‌نشیند
من با قلبی
به سپیدی روز
با امید بهاران
می‌روم به گلستان
همچو عطر اقاقی
لابه‌لای درختان
می‌نشینم
باشد روزی
به ندای بهار
روی دامن صحرا
لاله روید
ناشناس –
عالی بود.