چنگ ( بربت ) جام ارجان ساخته سیف الله شکری . نوازنده رابعه زند .mov

چنگ ( بربت ) جام ارجان ساخته سیف الله شکری . نوازنده رابعه زند .mov

نواختن ساز چنگ ایرانی بعد از ۳۵۰۰ سال

معرفی ساز چنگ

چنگ در کنار ساز بربت (عود) از کهن ترین و نامی ترین سازهای زهی باستانی ایران است. در کاوشهای تپه چغامیش خوزستان مُهری گلی مربوط به هزارهٔ چهارم قبل از میلاد و دوران ایلامیان یافت شد که در آن سیمایی از بزم رامشگران را نشان می‌دهد. در این بزم باستانی، دسته‌ای نوازنده دیده می‌شوند که هر کدام، به نواختن سازی سرگرم هستند. چگونگی نواختن و نشستن این رامشگران، نشان می‌دهد که آنها، نخستین دسته ارکستر جهان هستند، چنانکه نوازنده‌ای چنگ و دیگری شیپور و آن دیگر تنبک می‌نوازد. چهارمین رامشگر در این میان، خواننده‌ای است که آواز می‌خواند. همچنین در این بزم کهن، آزاده‌ای را می‌بینیم که بر فرشی نشسته و از او پذیرایی می‌شود.
در مالمیر ایذه نیز نوازندگان چنگی را می بینیم که برای مراسم نیایش گونه در حال نواختن چنگ هستند و همچنین در نقش برجسته های طاق بستان نیز نوازندگان چنگ در قایق برای شاهان ساسانی که به شکارگاه آمدند در حال نواختن چنگ هستند.
پیدایش این ساز از ساخت کمان الهام گرفته است که در اثر تیراندازی زه مرتعش می‌شد و صدای کمی به گوش می‌رسید. چنگ‌های اولیه شبیه کمانی از نی و چوب بوده که زهی میان آن کشیده شده است.
هنر موسیقی در ایران در دوره ساسانیان از اهمیت ویژه ای برخوردار بود چنانکه درو دوره اردشیر موسیقی دانان طبقه جداگانه ای را تشکیل میدادند. در دوره خسرو پرویز موسیقی پیش رفت بسیار کرد و همانگونه که از نوشته های فردوسی و نظامی بر می آید باربد بزرگترین موسیقیدانان این دوره آفریننده 360 لحن موسیقی بود. از موسیقیدانان برجسته همین دوره نیز میتوان به نکیسا، بامشاد، رامتین و آزاد وار چنگی اشاره کرد.
سیف اله شکری نوازنده و سازنده سازهای باستانی و پژوهشگر برجسته سازهای معاصر در ایران است وی احیا گر کهن ترین ساز چنگ ایرانی باستان با پیشینه 6000 سال و بربت میان رودان با پیشینه ای حدود 4700 سال است. وی سازنده نخستین دستگاه سیم ساز در ایران و آفریننده ساز فرش با الهام از دار قالی است.
چنگ ارجان (بربت جام ارجان) با پیشینه ای حدود 3500 سال یکی از کهن ترین چنگهای ایرانی مربوط به منطقه باستانی ارجان است که توسط سیف اله شکری ساخته و با نوازندگی جادویی رابعه زند، از برجسته ترین نوازندگان ساز قانون در سال گذشته بازنوازی شد. قطعه زیبا و جادویی بازنواخته شده این ساز پیشکش نگاه تان.