توضیحات

چه شورها عارف قزوینی بنان سه‌تار

چه شورها ابوالقاسم عارف قزوینی شور ر نیما فریدونی سه‌تار

چه شورها ابوالقاسم عارف قزوینی 🎼 نیما فریدونی 🎸 سه‌تار

«چه شورها» یکی از آثار سیاسی، حماسی و تلخ ابوالقاسم عارف قزوینی است که در آواز شور (مایه ر) و توسط نیما فریدونی بر روی سه‌تار نواخته شده است. این تصنیف، بازتابی از درد تاریخی ملت ایران در مواجهه با سیاست‌های استعماری و نفاق‌افکنانه در دوران مشروطه و بعد از آن است.

به گفته خود عارف قزوینی، این اثر در استانبول و در واکنش به «خیالات ترک‌ها نسبت به آذربایجان» سروده شده است؛ در اواخر سال ۱۳۳۶ هجری قمری.

📝 فهرست مطالب

1. مشخصات تصنیف چه شورها
2. متن کامل شعر چه شورها از عارف قزوینی
3. تحلیل و بررسی محتوای شعر
4. جمع‌بندی

مشخصات تصنیف چه شورها 📋

🎤 متن کامل شعر چه شورها از عارف قزوینی

چه شورها که من به پا، ز شاهناز می‌کنم
در شکایت از جهان، به شاه باز می‌کنم
جهان پر از غم دل از (جهان پر از غم دل از) زبان ساز می‌کنم (می‌کنم)

ز من مپرس چونی، دلی چو کاسۀ خونی
ز اشک پرس که افشا نمود راز درونی
نمود راز درونی، نمود راز درونی، نمود راز درونی

اگر چه جا ازین سفر، بدون دردسر
اگر به در برم من، به شه خبر برم من
چه پرده‌های نیرنگ ز شان، به بارگاه شه درم من

حکومت موقتی چه کرد بِهْ که نشنوی
گشوده شد درِ سرای جم به روی اجنبی
به باد رفت خاک و کاخ و بارگاه خسروی

سکون ز بیستون شد، چو قصر کن فیکون شد
صدای شیون شیرین، به چرخ بوقلمون شد
به چرخ بوقلمون شد، به چرخ بوقلمون شد، به چرخ بوقلمون شد

شه زنان، به سرزنان و موکنان
به گریه گفت: کو سران ایران، دلاوران ایران؟
چه شد که یک نفر مرد، نماند از بهادران ایران

کجاست کیقباد و جم، خجسته اردشیر کو؟
شهانِ تاج‌بخش و خسروانِ باجگیر کو؟
کجاست گیو پهلوان و رستم دلیر کو؟

ز تُرک این عجب نیست، چه اهل نام و نسب نیست
قدم به خانۀ کیخسرو، این ز شرط ادب نیست
این ز شرط ادب نیست، این ز شرط ادب نیست

ز آه و تَف، اگر چه کف، زنی چون دف، بزن به سر، که این چه بازی است؟
که دور ترک بازی است
برای تُرک‌سازی عجب زمینه‌سازی است

زبانِ تُرک از برای از قفا کشیدن است
صلاح پای این زبان ز ممکلت بریدن است
دو اسبه با زبان فارسی از ارس پریدن است

نسیم صبحدم خیز، بگو به مردمِ تبریز
که نیست خلوتِ زرتشت، جای صحبتِ چنگیز
زبانتان شد از میان، به گوشه‌ای نهان

سیاه‌پوش و خاموش، ز ماتم سیاووش
گر از نژاد اویید، نکرد باید این دو را فراموش

مگو سران فرقه، جمعی ارقه، مشتی حقه‌باز
وکیل و شیخ و مفتی، مدرس است و اهل آز
بدین سیاست آب رفته کی شود به جوی باز

ز حَربهٔ تَدَیُّن خراب مملکت از بُن
نشسته مجلس شوری به ختم مرگ تمدن
به ختم مرگ تمدن، به ختم مرگ تمدن

چه زین بتر ز بام و در به هر گذر
گرفته سر به سر خریت، زمام اکثریت
گر این بود مساوات، دوباره زنده باد بربریت

به غیر باده زادۀ حلال کسی نشان نداند
از این حرام‌زادگان یکی خوش امتحان ندارد
«رسول‌زاده» ری به ترک از چه رایگان نداد

گذاشت و بهره برداشت هر آنچه هیزم تر داشت
به جز زیان ثمر از این «اجاق ترک» چه برداشت؟
با خود این چه ثمر داشت

به غیر اشک و دود، هر آنچه هست و بود
یا نبود بی‌اثر ماند، ز سودها ضرر ماند
برای آنچه باقی است، ببین هزارها خطر ماند

🧠 تحلیل و بررسی محتوای شعر

شعر «چه شورها» در اوج تلخی و خشم اجتماعی سروده شده است. می‌توان آن را سرشار از نقد مستقیم به نخبگان، حکومت وقت، نفاق داخلی، نفوذ بیگانگان، و تفرقه‌افکنی قومی و زبانی دانست.
عارف با ادبیاتی گزنده، نه تنها به نقد سیاسی می‌پردازد، بلکه در لایه‌های عمیق‌تر، نگرانی خود را از گسست فرهنگی و زبانی و از میان رفتن هویت ملی ایرانیان بیان می‌کند.

✍️ جمع‌بندی

تصنیف چه شورها اثری است فراتر از یک قطعه موسیقی؛ بیانیه‌ای سیاسی و فرهنگی از دل یک شاعر دردمند. نیما فریدونی با اجرای سه‌تار، جان تازه‌ای به این متن کوبنده داده است. صدای زخمه‌های سه‌تار با واژگان آتشین عارف قزوینی، ترکیبی ماندگار از هنر و اعتراض را پدید آورده‌اند. 🎶🔥