مقدمه شور کتاب سوم هنرستان تار

موسی معروفی

(زاده ۱۲۶۸ در تهران – درگذشته ۷ شهریور ۱۳۴۴ در تهران) یکی از برجسته‌ترین موسیقی‌دانان، نوازندگان تار و مدرسان موسیقی ایرانی بود که در تاریخ موسیقی ایران جایگاهی ویژه دارد.

وی همچنین پدر جواد معروفی، آهنگساز و نوازندهٔ نامدار، بود.

زندگی هنری

موسی معروفی در سال ۱۲۶۸ در خانواده‌ای مذهبی و علاقه‌مند به هنر و موسیقی در تهران به دنیا آمد.

او فرزند محمد اسماعیل‌خان امین‌الملک و برادرزاده میرزا علی‌اصغر اتابک، صدراعظم دربار ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه بود.

در کنار تحصیلات سنتی، از کودکی به نواختن سه‌تار پرداخت و این ساز را نزد یوسف صورتگر، که از عکاسان دربار ناصری بود، آموخت.

پس از آن، تحت نظر استادان بزرگ آن دوران از جمله درویش‌خان، یکی از پیشگامان موسیقی سنتی ایران، به تمرین و یادگیری ادامه داد.

با پشتکار فراوان، موسی معروفی به سطح بالایی از نوازندگی رسید و از درویش‌خان نشان «تبرزین طلا» دریافت کرد.

وی همچنین با حسین هنگ‌آفرین، یکی از شاگردان برجستهٔ موسیقی ایرانی، به یادگیری نت‌خوانی پرداخت.

در سال ۱۳۰۲، موسی معروفی به مدرسه موسیقی ملی به رهبری علی‌نقی وزیری پیوست

و این امکان را یافت که در کنار دیگر هنرمندان آن زمان، مهارت‌های خود را تقویت کند.

یکی از دستاوردهای مهم وی گردآوری ردیف موسیقی سنتی ایران بود.

موسی معروفی با تلاش و تماس با استادان برجستهٔ آن دوران، ردیف موسیقی ایران را

که بر اساس ردیف‌های میرزا آقا حسینقلی و میرزا عبدالله بود، نت‌برداری کرد و در سال ۱۳۴۲ منتشر نمود.

در این راستا، سلیمان روح‌افزا نوازندهٔ تار ردیف موسی معروفی را از روی نت‌ها اجرا و ضبط کرد.

موسی معروفی همچنین در سال‌های ۱۳۰۷ تا ۱۳۱۷ به همراه دیگر هنرمندان برجسته مانند ابوالحسن صبا و مشیر همایون شهردار به خارج از کشور سفر کرده و در آنجا برخی آثار موسیقی ایرانی را ضبط نمود.

یکی از معروف‌ترین آثار موسی معروفی، تصنیف “موسم گل” است که این قطعه را

در مایهٔ دشتی بر اساس ملودی‌های مازندرانی و با شعری از وحید دستگردی ساخته است.

قمرالملوک وزیری

اولین بار این تصنیف را در سال ۱۳۱۹ اجرا کرد و این اثر همچنان یکی از شناخته‌شده‌ترین آثار موسی معروفی به شمار می‌آید.

ردیف موسی معروفی نه تنها تأثیر زیادی بر موسیقی ایرانی گذاشت بلکه در آثار پسرش، جواد معروفی، نیز به‌وضوح مشهود است.

جواد معروفی ردیف پدر را به پیانو تطبیق داد و در قالب نوارهای کاست منتشر کرد،

که از جمله آثار برجستهٔ موسیقی ایرانی محسوب می‌شود.

موسی معروفی با نبوغ و تلاش‌های خود، پایه‌گذار بسیاری از شیوه‌ها و اصول نوازندگی و آموزش موسیقی ایرانی شد

و آثارش همچنان در دنیای موسیقی ایران و جهان باقی‌مانده است.