توضیحات
🕊 معرفی کتاب هفتگاه دستگاهها و مقامها و ۶ دانگ موسیقی ایرانی
کتاب هفتگاه دستگاهها و مقامها و ۶ دانگ موسیقی ایرانی پژوهشی آموزشی از آیت حقی کاکاوند است. نویسنده در این اثر با زبانی روشن و همراه با نت‌نویسی برای تار و سه‌تار، مفاهیم بنیادی موسیقی دستگاهی را بررسی می‌کند.
این کتاب در سال ۱۴۰۱ توسط انتشارات اندیشه فاضل منتشر شد و با ۴۰۰ صفحه، به یکی از منابع مهم در حوزه تئوری موسیقی ایرانی تبدیل گردید.
🎼 موضوعات اصلی کتاب
تحلیل دستگاهها و مقام‌های موسیقی ایرانی
بررسی دانگ‌ها و فواصل مختلف
ارائه نمونه آهنگ‌ها برای تار و سه‌تار
معرفی سازهای ایرانی و پیشینه آن‌ها
توضیح درباره نغمه‌ها، ریتم و قالب‌های موسیقی دستگاهی
نگاهی بر موسیقی فولکلور اقوام ایران
📖 فصل‌ها و محتوای کتاب
فصل اول: تعاریف و مبانی موسیقی ایرانی
نویسنده در این فصل به زبان موسیقی، مشکلات آن، خنیاگری، پهنه صوتی، پیشینه سازهای ایرانی و شیوه‌های نغمه‌نگاری می‌پردازد. او ریتم، فواصل، مدها، مقامها و قالب‌های موسیقی ایرانی را با نمونه‌ها توضیح می‌دهد و جایگاه ردیف، دستگاه و آواز را تحلیل می‌کند.
فصل دوم: اعتدال فواصل و نظریه موسیقی ایران
این فصل به اندیشه‌های فارابی، مکتب منتظمیه، فواصل ارموی و مقامات ۱۲گانه ایران کهن اختصاص دارد. سپس نویسنده گام ۲۴ ربع‌پرده‌ای وزیری را معرفی می‌کند، نقدهای واردشده بر آن را بررسی می‌کند و به ارتباط موسیقی ایرانی با گام‌های غربی (ماژور و مینور) می‌پردازد.
فصل سوم: نگاهی بر خنیاگری اقوام ایرانی
نویسنده موسیقی کردی، لری و لَکی را معرفی می‌کند. سپس تحول خنیاگری از «دستانی» به «مقامی» و در نهایت «دستگاهی» را بررسی می‌کند. در پایان نیز تقسیم‌بندی دستگاهها و دوران افول موسیقی ایران تحلیل می‌شود.
فصل چهارم: دستگاه‌های موسیقی ایرانی
این فصل بخش اصلی کتاب است. نویسنده هر دستگاه (راست، شور، سه‌گاه، ابوعطا، نوا، افشاری، دشتی، همایون، ماهور و …) را با معرفی گام‌ها، دانگ‌ها، گوشه‌ها، پرده‌گردانی‌ها و نمونه آهنگ‌ها تحلیل می‌کند. او همچنین دستگاه‌های کمتر شناخته‌شده مانند پرچین، ایراک، شکسته، ناسازگار و شیدا را نیز معرفی می‌کند.
۶ دانگ موسیقی ایرانی
بخش پایانی کتاب به توضیح کامل دانگ‌های موسیقی ایرانی اختصاص دارد. نویسنده ساختار آن‌ها را معرفی می‌کند و کاربردشان را در دستگاه‌های مختلف بررسی می‌کند.
📑 جدول مشخصات کتاب
| مشخصه | توضیحات |
|---|---|
| عنوان | هفتگاه دستگاهها و مقامها و ۶ دانگ موسیقی ایرانی |
| نویسنده | آیت حقی کاکاوند (۱۳۶۴–) |
| ناشر | اندیشه فاضل |
| سال انتشار | ۱۴۰۱ |
| شابک | ۹۷۸-۶۲۲-۷۴۱۹-۲۳-۸ |
| تعداد صفحات | ۴۰۰ صفحه – مصور – جدول |
| موضوعات اصلی | موسیقی ایرانی، دستگاهها، گام‌ها، ردیف، آموزش تار و سه‌تار |
| رده‌بندی دیویی | ۷۸۹/۱۶۴ |
| رده‌بندی کنگره | ML۳۴۴ |
📚 فهرست مطالب (خلاصه‌سازی و دسته‌بندی‌شده)
| بخش | سرفصل‌ها |
|---|---|
| فصل اول: تعاریف | زبان و مشکلات آن – خنیاگری – پهنه صوتی – سازهای ایرانی و پیشینه – نغمه‌نگاری – ریتم – فواصل – نغمه‌ها – هارمونی و ملودی – مد و مقام – قالب‌های موسیقی ایرانی – ردیف – دستگاه – آواز – مدگردی – مرکب‌خوانی – مرصع‌خوانی |
| فصل دوم: اعتدال فواصل | فارابی و مکتب منتظمیه – فواصل ارموی – مقامات ۱۲گانه – گام ۲۴ ریزپرده‌ای وزیری – نقد و نظرها – کوک ۲۸ پرده‌ای تار و سه‌تار – ارتباط موسیقی ایرانی و غربی (مینور و ماژور) |
| فصل سوم: نگاهی بر خنیاگری ایرانی | موسیقی کردی – موسیقی لری – موسیقی لَکی – نتیجه‌گیری – تقسیم‌بندی دستگاهها – افول موسیقی ایران |
| فصل چهارم: دستگاه‌های موسیقی ایرانی | معرفی دستگاه‌های راست، شور، سه‌گاه، ابوعطا، بیات زند، نوا، افشاری، دشتی، حسینی، عراق (چهارگاه)، همایون، شوشتری، اصفهان، ماهور، بیات کرد، پرچین، ایراک، شکسته، دلکش، نهفت، مخالف (ناسازگار)، شیراز، مور (مویه)، حجاز، بوسلیک، آشور، راک، رهاب، شیدا |
| ۶ دانگ موسیقی ایرانی | معرفی و تحلیل کامل دانگ‌های ایرانی |
فهرست مطالب کتاب
هفتگاه دستگاهها و مقامها و شش دانگ موسیقی ایرانی
(همراه نت آهنگ برای تار و سه‌تار)
| فصل | بخش‌ها | زیر‌بخش‌ها / توضیحات |
|---|---|---|
| پیش‌گفتار | – | – |
فصل اول: تعاریف و مبانی موسیقی ایرانی | زبان و مشکلات آن | چرا هیچ خطی کامل نیست – زبان و یکپارچگی |
| خنیاگری | تعریف و کارکرد | |
| پهنه صوتی | گستره صوتی | |
| سازهای ایرانی و پیشینه آن‌ها | تنبور – چنگ – بربت – نی – قیچک – کمانچه – قانون – پیانو – گیتار | |
| نغمه‌نگاری و نت‌نویسی در گذشته ایران | – | |
| ریتم یا وزن | – | |
| اندازه فاصله یا بُعد | ذو الاربع – ذو الخمس – طنینی – بقیه – مجنب – بیش‌طنینی – ذوالکل (اکتاو) – درجه – مرتبه – دانگ – ذوالکل مرتین – جمع – جمع ناقصه | |
| ویژگی نغمه‌ها | نغمه آغاز – نغمه ناپایدار (متغیر) – نغمه گذرا (ایست) – نغمه فرود (پایانی) – پرده یا نغمه‌نشان (شاهد) – تن رهبر یا تونیک (پایه) – تفاوت شاهد و پایه – تفاوت آغاز و خاتمه | |
| هماهنگ (هارمونیک) و ملودیک | فاصله ملایم و ناملایم | |
| ادوار | – | |
| خنیاگری تونال و آتونال | – | |
| مقام و مد در ادوار | انواع مقام – عوامل ساخت – تمایز مقامها | |
قالب‌های خنیاگری دستگاهی ایران | گوشه (ساختار، اوج، فرود) – پیش‌درآمد (تاریخچه، نام‌گذاری) – درآمد – چهارمضراب – ضربی (فرم خوانی، ریتم، قطعه) – رنگ – تصنیف (فرم کلاسیک) – ترانه – سرود – چکامه – قطعات آوازی (موال، تحریر) | |
| ردیف | نقد و بررسی | |
| دستگاه | فرم پنج‌بخشی – شناسه‌ها | |
| آواز | – | |
| مدگردی و پرده‌گردانی | – | |
| مرکب‌خوانی و مرصع‌خوانی | – | |
فصل دوم: اعتدال فواصل و نظریه موسیقی ایران | فارابی و مکتب منتظمیه | پرده‌بندی یکسان |
| فواصل موسیقی دیگر دانشمندان ایران | فواصل ۱۷ پرده‌ای ارموی + جدول | |
| مقامات ۱۲گانه ایران کهن | – | |
| گام ۲۴ ربع‌پرده‌ای وزیری و مکتب اعتدال | اندازه‌ها – فواصل کاسته و افزوده – فواصل مترادف – فواصل معکوس – محاسبه فاصله – گام کروماتیک | |
| نقد گام معتدل ایران | نظر داریوش طلایی | |
کوک تار و سه‌تار ۲۸ پرده‌ای (نیما فریدونی) | – | |
| ارتباط موسیقی ایرانی و غربی | گام کوچک (مینور طبیعی) – گام بزرگ (ماژور طبیعی) | |
فصل سوم: نگاهی بر خنیاگری ایرانی و اقوام | خنیاگری کردی | دسته‌بندی گونه‌های موسیقایی – سازهای کردی – آوازهای کردی |
| خنیاگری لری | اصالت سازها – پایه و مایه آواز با گویش لری | |
| خنیاگری لَک | – | |
| نتیجه‌گیری | تحول خنیاگری از دستانی به مقامی و دستگاهی | |
| تقسیم‌بندی دستگاهها | دستگاه، نغمه، آواز، گوشه، ردیف | |
دوران افول خنیاگری ایران | – | |
فصل چهارم: دستگاه‌های موسیقی ایرانی | دستگاه راست | مقام رَست عربی – مقام راست ترکی – بخش‌بندی مقامات – دانگ‌ها – گام و گستره – گوشه‌ها – پرده‌گردانی – نمونه آهنگ |
| دستگاه شور | گام‌ها (لا، سل، می…) – آنالیز گوشه‌ها – پرده‌گردانی – مناطق دستگاه شور | |
| دستگاه سه‌گاه | گام و گستره – آنالیز گوشه‌ها – نمونه آهنگ | |
| دستگاه ابوعطا | فواصل – آنالیز گوشه‌ها – نمونه آهنگ | |
| دستگاه بیات زند (ترک) | گام – آنالیز گوشه‌ها – نمونه آهنگ | |
| دستگاه نوا | گام – گوشه‌ها – نمونه آهنگ | |
دستگاه افشاری | گام – گوشه‌ها – نمونه آهنگ | |
| دستگاه دشتی | گام – آنالیز – مقایسه با دستگاهها – نمونه آهنگ | |
| دستگاه حسینی | گام – گستره | |
| دستگاه عراق (چهارگاه) | گام – گوشه‌ها – نمونه آهنگ | |
| دستگاه همایون | گام – گوشه‌ها – نمونه آهنگ | |
| دستگاه شوشتری | گام – نمونه آهنگ | |
| دستگاه اصفهان | گام – گوشه‌ها – نمونه آهنگ | |
| دستگاه ماهور | گام – پرده‌گردانی – گسترش پلکانی نغمات – محورهای ماهور – نمونه آهنگ | |
| دستگاه بیات کرد | گوشه‌ها – گام – نمونه آهنگ | |
دستگاه پرچین (حصار) | گام – گستره | |
| دستگاه ایراک | گام – گوشه‌ها – نمونه آهنگ | |
| دستگاه شکسته | گام – نمونه آهنگ | |
| دستگاه دلکش | گام – پرده‌گردانی – نمونه آهنگ | |
| دستگاه نهفت | گام – نمونه آهنگ | |
| دستگاه ناسازگار (مخالف) | گام – پیشنهاد دانگ (نیما فریدونی) – نمونه آهنگ | |
| دستگاه شیراز | گام – نمونه آهنگ | |
دستگاه مور (مویه) | گام – نمونه آهنگ | |
| دستگاه حجاز | گام – نمونه آهنگ | |
| دستگاه بوسلیک | گام – نمونه آهنگ | |
| دستگاه آشور | گام – گستره | |
| دستگاه راک | گام – نمونه آهنگ | |
| دستگاه رهاب | گام – نمونه آهنگ | |
| دستگاه شیدا | گام – نمونه آهنگ | |
۶ دانگ موسیقی ایرانی | – | توضیحات تکمیلی درباره دانگ‌ها |
دیدگاهها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.