توضیحات
تجزیه و تحلیل ردیف میرزا عبدالله
بر اساس اجرای حسین علیزاده
نوشته‌ی نیما فریدونی
در این واکاوی، که به سفارش و پشتیبانی میثم نصیری خلجی صورت پذیرفته‌است، به گستره‌ی ملودی و نقش هر نت در جای اصلی اجرا شده و یک هنگام بالاتر از آن پرداخته شده‌است.
نیما فریدونی از اصطلاحات زیر برای نقش نت‌ها استفاده کرده‌است:
- آغاز: نت آغازین هر گوشه
- شاهد: نتی که بیش از همه‌ی نت‌ها شنیده می‌شود و نقش پررنگی در طول گوشه دارد.
- شاهد اصلی: در گوشه‌هایی که چند نت پررنگ‌تر هستند و به عنوان شاهدهای موقت شنیده می‌شوند، این اصطلاح به جای شاهد به کار رفته‌است.
- شاهد دوم: نتی که پس از شاهد دارای اهمیت و نقش پررنگی می‌باشد.
- ایست: نت پایان بخش گوشه که فرود آن به حساب می‌آید.
- ایست نهایی: در گوشه‌هایی که دارای نت ایست موقت هستند از این ترکیب استفاده شده‌است و برابر اصطلاح ایست است.
- ایست موقت: نتی که در طول قطعه به عنوان نت پایانی برخی جملات شنیده می‌شود. این نت به منزله‌ی فرود نهایی نیست.
- ایست موقت اصلی: در گوشه‌هایی که چند نت به عنوان نت ایست موقت ظاهر شده‌اند، نتی که از بین آنها از اهمیت بیشتری برخوردار بوده را ایست موقت اصلی نامیده‌ایم.
- متغیر: نتی است که در کنار نت رایج گوشه استفاده شده است. به عنوان نمونه اگر در گوشه‌ای ربکار داریم و نت رکرن هم گاهی استفاده شده‌است، رکرن را متغیر نامیده‌ایم.
- متغیر لحظه‌ای: نتی که در لحظاتی کوتاه و بیشتر از طریق اشاره به آن شنیده می‌شود و تغییر یافته‌ی نت اصلی گوشه است. به عنوان نمونه اگر در گوشه‌ای لاکرن داریم و گاهی به لابکار اشاره می‌کنیم، نت لابکار را متغیر لحظه‌ای نامیده‌ایم.
- متغیر فرودآور: نتی است که در کنار نت رایج گوشه معمولا در پایان آن شنیده می‌شود و راه را برای فرود نهایی هموار می‌سازد. به عنوان نمونه اگر در گوشه‌ای رکرن استفاده می‌شود و در پایان قطعه ربکار جهت فرود استفاده شده، ربکار را متغیر فرودآور نامیده ایم.
- متغیر اوج‌برنده: نتی است که برای اوج و انتقال به نت چهارم یا سوم دانگ شور استفاده می‌شود. این نت در حرکات بالارونده استفاده می شود و در هنگام فرود به نت اصلی که معمولا یک چارک پرده بم‌تر است انتقال می‌یابد.
گوشه‌های آنالیز شده عبارتند از:
- رامکلی
- درآمد
- سیخی
- حجاز
- بسته‌نگار
- یقولون
- چهارپاره
- گبری
- غم‌انگیز
- گیلکی
raeis –
سپاس فراوان جناب فریدونی عزیز