کتاب سوم دایرة المعارف سازهای ایران محمدرضا درویشی

کتاب سوم دایرة المعارف سازهای ایران محمدرضا درویشی انتشارات ماهور
دایرة المعارف سازهای ایران ۳
سال انتشار : 1402
شابک : 9786229286258
جلد۳ (هواصداهای زبانه‌دار نواحی ایران)

نویسنده: محمدرضا درویشی

دایرة المعارف سازهای ایران پژوهشی ممتاز در حوزه‌ی موسیقی نواحی ایران است که مؤلف آن حدود نیمی از عمر خود را صرف تألیف و تدوین آن کرده است. نخستین جلد این اثر (چاپ اول: 1380) به شرح و شناسایی کاملِ سازهای زهیِ مضرابی و آرشه‌ایِ نواحی مختلف ایران می‌پردازد و جلد دومِ آن (چاپ اول: 1384) سازهای پوست‌صدا و خودصدا را معرفی می‌کند.

اکنون، پس از گذشت بیش از بیست سال از تاریخ انتشار این اثر، جلد سوم این مجموعه که درباره‌ی سازهای هواصدای زبانه‌دار است، پیش روی شماست. روند تألیف و تدوین و انتشار این جلد، به لحاظ تنوع بسیار گسترده‌ی سازهای هواصدا، و کاربرد و پیچیدگی‌های تکنیک‌های نوازندگیِ این سازها، در مقایسه با سازهای زه‌صدا، پوست‌صدا و خودصدا، بسیار وقت‌گیر و چالشی بوده‌است. تعداد پرشمارِ جدول‌ها، نت‌ها، طرح‌ها و به‌ویژه عکس‌های غالباً شبیه‌به‌همِ سازها، و جای‌گذاری آن‌ها در کتاب نیازمند دقت و حوصله و صرف وقتِ بسیار زیاد بوده‌است.
پیش گفتار مولف
فهرست نام هنرمندان مورد استناد در جلد سوم
مقدمه مولف
مروریبر مقدمه جلد اول
اتنوموزیکولوژی و سازشناسی
اهمیت شناسایی سازها
پیدایشسازها
سمبولیسم سازها
سمبولیسم مبتنی بر ثنویتمذکر و مونت
سمبولیسم مقام مبتنی برخود نمادها
سابقه رده بندی سازها
رده بندی سازها در فرهنگ های کهن
چین
هند
یونان
ایران
رده بندی سازها از دیدگاهفارابی
رده بندی سازها ازدیدگاه ابن سینا
رده بندی سازها از دیدگاه عبدالقادر مراغی
رده بندی سازها در اروپا
زده بندی سازها در موسیقیارکستری قرن های 18 19 میلاذی
رده بندی ویکتور ماهیون
جدول رده بندی سازهای هواصدا از بخش آخر طبقهبندی زاکس
هوا صداهای نواحی ایران
رده بندی هواصداهای زبانه دار نواحیایران
نشانه ها
بخش اول: هوا صداهای آزاد جابه جا کننده
بخش دوم هوا صداهای غیر آزاد تمام هوا صداها
زبانه ساده منفرد بدون لوله و سوراخ صوتی
زبانه یک لایه منفرد
با لوله صوتی و یک دویا چند سوراخ صوتی
زبانه یک لایه نفرد باشیار شکاف بلندطولی
با حلقه نخ یا کشبا امکان تغییر طول زبانه نوعی کولیس
زبانه یک لایه دوتایی بالوله های صوتی دوتایی و سوراخ هایصوتی
زبانه یکلایه دوتایی با لوله های صوتی دوتایی
بخش سوم : هوا صداهای زبانایدیوفون ها دار آیروفون زبانه دولایه
زبانه ذولایه منفرد خانواده های سرنا کرناها و بالابان ها در نواحی مختلف ایران
سرنا پیق خراسان شمالی
سرنا ساز خراسان رضوی تربتجام تایباد کاشمر گناباد
سرنا ساز سونا سندا خراسان جنوبی بیرجند
سرناشهنای استان یزد
سرنا سیستان زابل
سرنا بلوچستان سرحد
سرنا و ساز لیوا هرمزگان
سرنا ساز استان ایلام
سرنا ساز لرستان و لکستان
استان کرمتنشاه
سرنا ساز کردستان
سرنا همدان
سرنا آذربایجان غربی
سرنا زرنا تالش گیلان
سرنا ساز گیلان
سرنا زرنا ساز مازندران و گلستان
سرنا استان سمنان
سرنا استان های تهران ورامین و شهریار البرز طالقان و مرکزی اراک
سرنا استان اصفهان نایین و کاشان
کرناها استانهای فارس چهار محال و بختیاری کهکیاویه بو یراحمد
بخشهایی از استان های کرمان یزد اصفهان خوزستان بوشهر
بالابان ها
نرمه نای دودوک استان های آذربایجان شرقی
آذربایجان غربی همدان سمنان و کردستان
زبانه های دولایه دوتایی یا چند تایی با لوله های صوتی دو تایی یا چند تایی
با سوراخ یا بدون سوراخ صوتی در قلمرو جعرافیای ایران وجود ندارد