توضیحات
سیدی تصنیف در دوره پهلوی اول انتشارات ماهور
تصنیف در دوره‌ی پهلوی اول
سال انتشار : 1398
به روایت صفحات گرامافن ۷۸ دور
خواننده: عنایت‌الله شیبانی، علی‌خان عارف، حسین‌خان طهرانی، سیدمحمد قراب‌زاده، اصغرخان (تجلی)، نظام‌الدین‌خان، حسن‌خان سنجلانی، ادیب خوانساری، عبدالعلی وزیری و رضاقلی‌میرزا ظلی
آهنگساز: علی‌اکبر شهنازی، جهانگیر مراد (حسام‌السلطنه)، درویش‌خان، علینقی وزیری، رضا محجوبی و مجید وفادار
تار: علی‌اکبر شهنازی، یحیی زرپنجه، عبدالحسین شهنازی و امیر خرمیان
ویلن: ابراهیم منصوری، اصغرخان و مجید وفادار
نی: مهدی نوایی
گردآوری و متن: محمدرضا شرایلی
درباره‌ی این اثر، به قلم محمدرضا شرایلی می‌خوانیم:«تصنیف به عنوان گونه‌ی موسیقاییِ موزونِ باکلام در موسیقی دستگاهی و مرور تحولات آن از قاجار به پهلوی اول یکی از موضوعات جذاب پژوهش در تاریخ موسیقی بوده است. چه تصنیف را ساخته‌ای ساده و سبُک بدانیم و چه برخاسته از سنت کهن ترکیب کلام موزون و موسیقی ــ که می‌تواند پیچیدگی‌هایی گاه بیش از آوازِ متر آزاد داشته باشد ــ می‌پذیریم که از دوران مشروطه به بعد تحولات ساختاری ـ محتوایی شگرفی به خود دیده است. در موسیقی این دوران تنها تصنیف بود که اشعار همه‌گیر را می‌توانست با خود همراه کند؛ چه مضمون راجع به گرانی نان و لوچیِ چشم فرزند شاه شهید و فرنگ‌رفتن مظفرالدین‌شاه بود و چه بر سر آذربایجان و مجلس و آزادی‌خواهی و کشف حجاب. تصنیف از سوی دیگر به دلیل ساختار آهنگین موزون خود همواره در یک مجلس موسیقی پس از خواندن آواز قطعه‌ای لازم‌الاجرا بود تا حال مجلس را تغییر دهد. بنابراین گزینه‌ی مناسبی برای سازندگان آن بود تا بتوانند با ساخت و رواج تصنیف افکار و آمال و خواسته‌های خود را در جامعه رواج دهند و دهان به دهان بگردانند. در تحولات پس از مشروطه بسیاری از سنت‌ها دچار تغییر شدند؛ خوانندگان زن که پیش از آن بیشتر در مجالس موسیقی زنانه و کمتر در جمع مردانه حضور داشتند به یک‌باره وارد جریان ضبط رسمی موسیقی شده و تنها از سه‌تن از آنان (افتخار، امجد و زری) در سال 1291ش. در تهران بیش از 75 تراک روی صفحات گرامافن ضبط شد که سهم تصنیف در این ضبط‌ها بیش از آواز بود (نخستین ضبط آثار عارف نیز در همین صفحات توسط همین سه خانمِ خواننده به یادگار مانده است). با این مشخصات گونه‌ای تصنیف در اواخر قاجار شکل می‌گیرد که ویژگی‌هایی متفاوت با انواع قطعات باکلامِ موزونِ پیش از خود دارد. چندسالی از این تحولات نگذشته دوران سردارسپهی رضاخان فرامی‌رسد و چهارسال بعد با تغییر رسمی حکومت از قاجار به پهلوی جریان روشنفکری و تجددخواهی سویی تازه به خود می‌گیرد و .. طبیعتاً تصنیف‌سازی به عنوان تولید محتوای بخشی از برنامه‌ها به جریانی پررنگ در موسیقی ایران بدل می‌شود؛ جریانی که دیگر سنت و تجدد نمی‌شناسد؛ همگی سهیم‌اند، از عارف و درویش گرفته تا وزیری و نی‌داوود و شهنازی. متأسفانه به دلیل عدم ضبط صفحات گرامافن از موسیقی ایرانی حد فاصل 1293 تا 1305ش. ــ که دوران آغازینِ رونق این تحولات است ــ از منبعی مهم برای تحلیل دقیق ساخته‌های این سال‌ها بی‌بهره‌ایم اما خوشبختانه از 1305ش. به بعد که مجدداً ضبط صفحات از سر گرفته می‌شود می‌توانیم با دقت نظری بیشتر به بررسی ساختار و محتوای این آثار بپردازیم، چه هنوز می‌توان نمونه‌هایی از همان ساخته‌های دوران گذار را در آثار نخستینِ ضبط‌های دوره‌ی پهلوی اول شنید؛ تصانیف درویش‌خان و عارف و بهار و عشقی و امیرجاهد از این دست‌اند. ضبط صفحات گرامافن در دوره‌ی پهلوی اول مقارن است با حضور تصنیف‌خوانان متعددی که گاه تنها در چند صفحه به هنرنمایی پرداخته‌اند و گاه در چندین دوره‌ی ضبط آثار فراوانی از هنر آوازخوانی و تصنیف‌خوانی‌شان برجای مانده است. زنان در عرصه‌ی تصنیف‌خوانی در این دوره بیش از مردان در ضبط‌ها حضور دارند، تنها در آثار ضبط‌شده در دوره‌ی پهلوی اول (1305 تا 1317ش.) بیش از 20 خواننده‌ی زن را سراغ داریم که تصانیفی از خود در صفحات 78دور به یادگار گذارده‌اند، اما نمونه‌هایی محدود از آثار مردان خواننده نیز در این صفحات ضبط شده که در این آلبوم مورد نظر ماست.»
فهرست:
صد زخم زبان
باد صبا
در مورد ایران
یاد از آن شبی
عروس گل
شهره در جهان
با زلف تو
دختر سلطان دمشق
زاهدان
دیدگاهها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.