۱۰۵ ضربی سه‌گاه ابتدایی علیزاده تار

توضیحات

۱۰۵ ضربی سه‌گاه دستور ابتدایی حسین علیزاده تار نیما فریدونی

درس ۱۰۵ ضربی سه گاه دستور ابتدایی حسین علیزاده . تار نیما فریدونی.mp4

کتاب دستورابتدایی سه تار حسین علیزاده اجراباسرعت پایین تار نیما فریدونی درس105

105-Tar Nima Fereidooni-Dasture Ebtedaee Tar-Hosein Alizadeh.mp3

سه‌گاه یکی از دستگاه‌های موسیقی سنتی ایرانی است. این دستگاه احتمالاً از یکی از شعبه‌های موسیقی مقامی به همین نام ریشه می‌گیرد و از نظر درجات با مقام راست ارتباط دارد؛ چنان‌که با شروع از درجهٔ سوم مقام راست فواصل سه‌گاه به دست می‌آید و احتمالاً نام سه‌گاه نیز از همین نشئت می‌گیرد.

دستگاه سه‌گاه از نظر مد با آواز افشاری نیز شباهت دارد و برخی از ردیف‌دانان به جای آن که افشاری را از ملحقات دستگاه شور بدانند، آن را به سه‌گاه نزدیک می‌دانند. گوشه‌های مهم دستگاه سه‌گاه عبارتند از: درآمد، زنگ شتر، زابل، مویه، حصار، مخالف و مغلوب. گوشه‌هایی با نام مشابه در دستگاه چهارگاه نیز یافت می‌شوند و این دو دستگاه را «برادر» همدیگر نیز می‌نامند. شباهت این گوشه‌های دو دستگاه از نظر مد نیست؛ بلکه از نظر موقعیتشان در قیاس با درآمد دستگاه است.

گوشه‌های مخالف و مغلوب اوج دستگاه سه‌گاه را تشکیل می‌دهند و از نظر مد به بیات اصفهان نزدیک هستند. گوشهٔ زابل در دستگاه راست‌پنج‌گاه و همایون نیز به کار گرفته می‌شود و امکان پرده‌گردانی به دستگاه شور را نیز فراهم می‌کند. در انتهای اجرای دستگاه سه‌گاه نیز یک رِنگ اجرا می‌شود که به آن رنگ دلگشا نام می‌دهند.

نام سه‌گاه در موسیقی عربی و ترکی نیز دیده می‌شود. در موسیقی عربی سه‌گاه (با املای «سکاه») یکی از ۹ جنس اصلی است و یکی از خانواده‌های اصلی مقام را نیز تشکیل می‌دهد. در موسیقی ترکی سه‌گاه یک مقام ترکیبی دانسته می‌شود و جزو مقام‌های اصلی برشمرده نمی‌شود.